Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Άποψη της Θεσσαλονίκης (δεκαετία 1920).
Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας σήμερα και ο εορτασμός έχει συνδεθεί από τους διεθνείς οργανισμούς με τη γυναικεία χειραφέτηση και ειδικότερα το δικαίωμα των γυναικών να ψηφίζουν. Διεθνώς η Ημέρα της Γυναίκας συνδέθηκε με τα σοσιαλιστικά κινήματα των πρώτων δεκαετιών του περασμένου αιώνα. Σε μία όμως ελληνική πόλη το πρώτο γυναικείο οργανωμένο συλλαλητήριο συγκροτήθηκε το 1920, για να στηριχθεί ο βασιλιάς Κωνσταντίνος! Την προετοιμασία είχε αναλάβει Επιτροπή Γυναικών και διάφορες Αδελφότητες –κυρίως φιλανθρωπικές– οι οποίες με ανακοινώσεις τους στον Τύπο καλούσαν τις γυναίκες της Θεσσαλονίκης να συμμετάσχουν.
Έτσι, ένα χειμωνιάτικο μεσημέρι του Νοεμβρίου 1920 οι δρόμοι της Θεσσαλονίκης πλημμύρισαν από γυναίκες που κατευθύνονταν στο Πεδίον του Άρεως ή «Πάρκο Σοφίας Βέμπο», όπως μετονομάσθηκε από τον Δήμο Θεσσαλονίκης. Καταγράφεται ως το πρώτο οργανωμένο και μεγάλης έκτασης γυναικείο συλλαλητήριο και πραγματοποιήθηκε, όπως αναφέρθηκε, υπέρ του βασιλιά Κωνσταντίνου! Επιτροπή γυναικών είχε αναλάβει την προετοιμασία του συλλαλητηρίου και οι διάφορες Αδελφότητες –κυρίως φιλανθρωπικές– καλούσαν τις γυναίκες να συμμετάσχουν με ανακοινώσεις τους στον Τύπο.
Οι γυναίκες άρχισαν να προσέρχονται σε ομάδες, έχοντας στο πέτο τους μικρές φωτογραφίες του βασιλιά και της βασίλισσας, στηριγμένες με χρυσάνθεμα και κλώνους. Γύρω στις τρεις το απόγευμα της 29ης Νοεμβρίου 1920 το ευρύ πεδίο γέμιζε από γυναίκες. Ξεχώριζαν τα κορίτσια των κοντινών χωριών με τις στολές και τα απλά χτενίσματά τους. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό, αφού σύμφωνα με τον –φιλοβασιλικό– Τύπο της εποχής συγκεντρώθηκαν περίπου 10.000 γυναίκες. Εγκατέλειψαν «το παράθυρον όπου μέχρι τούδε ερρέμβαζον και εξήλθον εις την οδόν και εις την πλατείαν με λάβαρα και με σημαίας και με εικόνας, διαλαλήσασαι την αγάπην των προς την πατρίδα, προς την ελευθερίαν και προς τον εξόριστον βασιλέαν»[1].
Άποψη της Θεσσαλονίκης (δεκαετία 1920).
Εννοείται ότι στο σημείο συγκέντρωσης η περιοχή κυριολεκτικά πολιορκήθηκε από τον ανδρικό πληθυσμό της πόλης που είχε σπεύσει να… απολαύσει το θέαμα. Έχοντας στην κεφαλή της πορείας μουσική, η οποία παιάνιζε τον «Γιο του Αητού», οι γυναίκες ξεκίνησαν για την πλατεία του Λευκού Πύργου. Κρατούσαν λάβαρα και εικόνες με τους βασιλείς ενώ καθ’ όλη τη διαδρομή ζητωκραύγαζαν ρυθμικά. Σε όλη τη διαδρομή επί της λεωφόρου Βασιλέως Κωνσταντίνου, πλατείες και λεωφόροι ήταν γεμάτες κόσμο. Στις δύο πλευρές του δρόμου οι άνδρες παρακολουθούσαν τις γυναίκες που διαδήλωναν. Τη διαδήλωση ακολουθούσε μακρά σειρά αυτοκινήτων και αμαξών με επιβάτες και από τα δύο φύλα.
Διασχίζοντας κεντρικότατους δρόμους, κατευθύνθηκαν στα προξενεία της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Ιταλίας προκειμένου να παραδώσουν ψηφίσματα. Με τα ψηφίσματα αυτά εξέφραζαν την πίστη και την αφοσίωσή τους στο βασιλικό ζεύγος και προσκαλούσαν την Κυβέρνηση «όπως παρακαλέση την Α. Μεγαλειότητα όπως επανέλθη ταχέως εν μέσω του λαού του»[2]. Επίσης βεβαίωναν τους αντιπροσώπους των Δυνάμεων της Αντάντ, ότι ο Ελληνικός λαός θα εξέφραζε την ευγνωμοσύνη του.
Η δυναμική εμφάνιση των νοικοκυρών στα κοινά
Την οργάνωση είχε αναλάβει μια ομάδα γυναικών, στις οποίες περιλαμβάνονταν οι Χαρίκλεια Αντ. Οικονομοπούλου, Ελένη Επ. Κατσαφάδου, Βικτωρία Ν. Λάλα, Μαρίκα Ι. Βαβαλίδου, Λενιά Χουσνή πασά, Ανδρονίκη Μιλτ. Καρατζίδου, Ν. Ναχμά, Ρ. Καράσσο κ.ά. Οι ίδιες ανέβηκαν και μίλησαν από τον εξώστη του οικήματος του Συνδέσμου Συντεχνιών, στην οδό Βασιλέως Γεωργίου 1, προκαλώντας θετικά σχόλια. Η ζωηρή κίνηση συνεχίστηκε ακόμη και όταν νύχτωσε. Φωταγωγήθηκε ο Λευκός Πύργος και τα ηλεκτρικά τόξα καθώς και το πάρκο που απόκτησε φαντασμαγορική όψη. Η Επιτροπή απηύθυνε και τηλεγράφημα στο βασιλικό ζεύγος με το οποίο παρακαλούσαν να επανέλθουν τάχιστα «στον τετιμημένον Θρόνον Αυτών». Ελληνόφωνη εφημερίδα της Αμερικής σχολίαζε ότι εκείνο το «συλλαλητήριον υπήρξεν ένας μεγάλος σταθμός προόδου»[3] εννοώντας βεβαίως ότι οι γυναίκες εγκατέλειπαν πλέον το σπίτι και έκαναν δυναμική εμφάνιση στα κοινά.
