Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Όσο και αν φαίνεται περίεργο και παρά το γεγονός ότι σπουδαία έργα έχουν δημοσιευτεί για την πλατεία Συντάγματος, δεν διαθέτουμε επαρκείς εικόνες και περιγραφές για την πιο κεντρική πλατεία της χώρας. Πλατεία η οποία στο πέρασμα του χρόνου άλλαξε πολλές φορές μορφή και χαρακτήρα, τροποποιήθηκαν επανειλημμένως οι χρήσεις που την περιβάλουν, ενώ λόγω της γειτνίασής της με τα Ανάκτορα που μετατράπηκαν σε Κοινοβούλιο γνώρισε στιγμές μεγαλείου και παρακμής, δημιουργικές δραστηριότητες αλλά και ταραχώδεις εκδηλώσεις. Ας σταθούμε όμως σε μια εικόνα που μας παραδίδει ο φιλαθήναιος δημοσιογράφος και συγγραφέας Στέφανος Στεφάνου, περιγράφοντας την πλατεία Συντάγματος της πρώτης δεκαετίας του βασιλέως Γεωργίου Α’.
Άποψη της πλατείας Συντάγματος, 1865. Φωτογραφία Baron Paul des Granges.
Βρισκόμαστε δηλαδή στην εποχή που η Αθήνα είχε πληθυσμό περίπου 45.000 κατοίκους και οι δρόμοι φωτίζονταν ακόμη με λαδοφάναρα. Η Πλάκα, τα μέρη γύρω από τη Μητρόπολη και η συνοικία Μακρυγιάννη ήταν τα αριστοκρατικά μέρη της πρωτεύουσας. Στην πλατεία Ανακτόρων, όπως αποκαλούσαν την περιοχή που σήμερα απλώνεται το Μνημείο του Αγνώστου στρατιώτου, δεξιά και αριστερά υπήρχαν δύο μικροί στρογγυλοί ανθώνες με μεγάλους φοίνικες στο μέσον.
Στην πλατεία Συντάγματος, δηλαδή την πλατεία κάτω από τη λεωφόρο βασιλίσσης Αμαλίας, υπήρχε μια κυκλοτερής εξέδρα στην οποία έπαιζε η Μουσική της Φρουράς διασκεδάζοντας τους Αθηναίους. Το Περβολάκι, όπως ονομαζόταν ο Κήπος της πλατείας του Συντάγματος, εκτεινόταν περισσότερο προς την πλατεία και χωριζόταν από αυτήν με κολώνες που συνδέονταν μεταξύ τους με αλυσίδες επί των οποίων κάθονταν συχνά οι περιπατητές.
Οι τελευταίοι χρησιμοποιούσαν βεβαίως και τους «μπάγκους», όπως αποκαλούσαν τα πρώτα περίτεχνα παγκάκια που είχαν τοποθετηθεί στην πλατεία. Στο μέσον του Κήπου υπήρχε σιντριβάνι και στέρνα με χρυσόψαρα! Τριγύρω συγκεντρώνονταν οι παραμάνες και οι νταντάδες με τα μικρά παιδιά που έπαιζαν ρίχνοντας χάρτινα καραβάκια στο νερό της στέρνας. Στην επιφάνεια του νερού πλατάγιαζαν επιδεικτικά δύο τρεις πάπιες. Το Περβολάκι εκείνο διαδραμάτιζε τον ρόλο που αργότερα ανέλαβε το Ζάππειο. Σύχναζαν εκεί στρατιώτες, κουλουράδες και στραγαλατζήδες και ήταν το σημείο που έδιναν ραντεβού οι υπηρέτριες με τους αγαπητικούς τους.
Τις Κυριακές μπορούσε να συναντήσει ο επισκέπτης στην πλατεία καϊκτσήδες από την Άνδρο που φορούσαν σκούφους από αστρακά, νταήδες, μαχαιροβγάλτες, λιμοκοντόρους της εποχής αλλά και εργολάβους με κατσαρά μαλλιά που κρατούσαν στο χέρι μια μικρή αλυσίδα και την έστριβαν έχοντας περασμένο στο αυτί τους και ένα γαρίφαλο. Ένα πολύχρωμο πανηγύρι γινόταν στην πλατεία Συντάγματος τα Κυριακάτικα πρωινά. Φουστανελάδες του Μοριά συνυπήρχαν με βρακοφόρους από τις Σπέτσες και την Ύδρα.
Όταν άνθιζαν οι νεραντζιές της πλατείας μοσχοβολούσε ο τόπος. Ανάμεσα στις σειρές των κυπαρισσιών που υπήρχαν δεξιά και αριστερά του κήπου, έχτιζαν τις φωλιές τους κατά εκατοντάδες τα σπουργίτια, τα οποία όταν έδυε ο ήλιος τιτίβιζαν κατά κοπάδια. Εντύπωση προκαλεί η πληροφορία που παραδίδει ο Στ. Στεφάνου πως συχνά διέσχιζε τον ουρανό κάποιο κοπάδι τριάντα-σαράντα κορακιών, τα οποία συνήθως με κατεύθυνση από τον Λυκαβηττό προς την Ακρόπολη έκρωζαν και οι κρωγμοί τους ακούγονταν από τους περιπατητές της πλατείας Συντάγματος.
Αυτό ήταν το Περβολάκι της πλατείας Συντάγματος που πλημμύριζε από κόσμο τις Κυριακές, ιδιαιτέρως όταν παιάνιζε η Μουσική της Φρουράς υπό τον αρχιμουσικό Χριστιανό Βέλκερ ή τον Φραγκίσκο Σάιλερ. Μια εποχή που υπήρχαν ακόμη, μέχρι το 1870, χωράφια με πρόσοψη στην πλατεία. Ήταν τα οικόπεδα όπου ανεγέρθηκαν τα Μέγαρα των δύο καταγόμενων από τη Χίο τραπεζιτών Σκουλούδη και Βούρου και στη θέση τους σήμερα έχουν ανεγερθεί τα ξενοδοχεία King George Athens και Athens Plaza.
