Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Αν κάποιο κείμενο θα μπορούσε να θεωρηθεί το «ευαγγέλιο του αντικαπνιστή», αυτό γράφτηκε το 1890 από τον σπουδαίο φιλελεύθερο νομικό και πολιτικό Γεώργιο Φιλάρετο (1848-1929)! Έχει τον τίτλο «Δικαιώματα και καθήκοντα των καπνιζόντων και μη» και είναι, από κάθε άποψη, το απολαυστικότερο αντικαπνιστικό κείμενο που έχει γραφτεί έως σήμερα. Και μόνον αν φανταστούμε τον χρόνο που γράφτηκε και τις αντιλήψεις της εποχής, κατανοούμε την προοδευτικότητα της σκέψης του καταγόμενου από τη Χαλκίδα ανθρώπου, τον οποίο ο Ελευθέριος Βενιζέλος θεωρούσε «πατέρα της Ελληνικής Δημοκρατίας».
Εν ολίγοις υποστήριζε ότι η νικοτίνη είναι βεβαίως ολέθρια για την υγεία, αλλά και το κάπνισμα μία αντιαισθητική συνήθεια. Θεωρούσε σκάνδαλο ότι νέα παιδιά κάπνιζαν με ύφος Οθωμανού μαχμουρλή και εμμέσως αναφερόταν σε εξάρτηση. Κατηγορούσε όμως και τους δικαστές, τους κατήγορους και τους δικηγόρους, οι οποίοι αφενός έριχναν ρητορικούς μύδρους εναντίον εκείνων που με την αμέλειά τους και τα τσιγάρα τους πυρπολούσαν δάση και σπίτια, και αφετέρου στα διαλείμματα κάπνιζαν εκθέτοντας σε κίνδυνο ακόμη και τα δικαστικά αρχεία.
Γεώργιος Φιλάρετος (Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ).
Στη συνέχεια έγραφε πως ο σκοπός του ήταν μέτριος και «συνταγματικός» και δεν ήθελε να υπεισέλθει στα… χωράφια της εξέτασης του θέματος από άποψη ιστορική, ιατρική, φορολογική, ποινική ή ακόμη και ερωτική. Απλώς ρωτούσε τους καπνιστές με ποιο δικαίωμα ενοχλούσαν δεινά τους πλησίον τους με την ανθυγιεινή δυσωδία του τσιγάρου, του τσιμπουκιού ή του ναργιλέ. Εξομολογήθηκε μάλιστα ότι και αυτός κάπνιζε κάποτε αλλά κατόρθωσε να εξαγνιστεί. Θεωρούσε δε ότι υφίστατο ένας πραγματικός πόλεμος που είχαν εξαπολύσει οι καπνιστές εναντίον της πλειονότητας της ανθρωπότητας και ιδιαιτέρως εναντίον του ωραίου φύλου.
Δεν είχε ακόμη εξαπλωθεί η συνήθεια του καπνίσματος και στις γυναίκες ούτε υπήρχαν στατιστικά στοιχεία για τους καπνίζοντες και μη. Ωστόσο, δούλοι της Αυτού Μεγαλειότητος του τυράννου καπνού είχαν εξαπλωθεί τόσο ανά την υφήλιο, ώστε ήταν αρκετοί για να παρενοχλούν τους πάντες. Εξετάζοντας το θέμα και από τη συνταγματική πλευρά του θυμόταν τις διδαχές του Συνταγματικού Δικαίου, που ήθελαν κάθε δικαίωμα να συνοδεύεται και από το αντίστοιχο καθήκον και πως τα δικαιώματα του ενός σταματούν εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου. Ζητούσε δε να ακούσει τους καπνιστές να απαντούν «που άραγε ερειδόμενοι εισάγουν εκ προμελέτης και εσκεμμένως εις τους ρώθωνας, τους οφθαλμούς, τα ώτα και το στόμα των μη καπνιζόντων την βρωμεράν και νοσηράν νικοτίνην των;».
Άρθρο – παρέμβαση για τον ενοχλητικό καπνό
Το χαριτωμένο κείμενο του Γ. Φιλάρετου αναφέρεται στην ενοχλητική παρουσία του τσιγάρου και του πούρου στο γραφείο, στο λεωφορείο και στον σιδηρόδρομο, σε λέσχες, ξενοδοχεία, καφενεία, θέατρα, παντού. Εν τέλει διαπίστωνε πως ένα μεγάλο τμήμα ανθρώπων βρισκόταν στο έλεος και τη διάκριση των καπνιστών, γεγονός που θεωρούσε ότι είναι άδικο, αδικαιολόγητο και άτοπο. Μη έχοντας λοιπόν που να απευθυνθεί, έγραψε και δημοσίευσε το άρθρο του, σε εποχή κατά την οποία τα πράγματα ήταν εξαιρετικά δύσκολα για τους μη καπνιστές.
Αισθανόταν, λοιπόν, την ανάγκη να εκφραστεί και να καταθέσει εντέλει δύο αξιώματα, επικαλούμενος το δικαίωμα των συνταγματικών ελευθεριών περί ισότητας πάντων και διερμηνεύοντας, όπως ανέφερε, το φρόνημα των μη καπνιζόντων και ιδίως των μη καπνιζουσών, αβρών και μη, κυριών. Πρώτα διαπίστωνε ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα του καπνίζειν όλο το εικοσιτετράωρο αλλά και το καθήκον να μην ενοχλούν τους μη καπνίζοντες ούτε να απειλούν την υγεία τους. Δεύτερον, οι μη καπνίζοντες έχουν καθήκον να μην επεμβαίνουν στις σκέψεις και τις αποφάσεις των καπνιζόντων που έχουν υπερβεί το 21ο έτος της ηλικίας τους, αλλά και το δικαίωμα να αναπνέουν καθαρό αέρα και να μην κινδυνεύουν από τη φωτιά των τσιγάρων. Αυτά έγραφε το 1890 ο Γ. Φιλάρετος.
