Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Χαρίλαος Τρικούπης
Κάποτε οι πρωθυπουργοί και οι υπουργοί ήταν πνευματώδεις, η παρουσία τους περιζήτητη στις παρέες, τα σπίτια τους ανοικτά στον κόσμο και οι λόγοι τους σοβαροί και μετρημένοι. Ένας εξ αυτών ήταν βεβαίως και ο Χαρίλαος Τρικούπης. Συνεπικουρούμενος από τον «φύλακα άγγελό» του, την αδελφή του Σοφία, φρόντιζε να είναι πάντα ανοικτό το επί της οδού Ακαδημίας ιστορικό σπίτι του την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Η κοπή της Βασιλόπιτας γινόταν πάντα σε φιλική και χαρμόσυνη ατμόσφαιρα και είχε εξελιχθεί σε έθιμο και γιορταστικό γεγονός για τη ζωή των Αθηνών. Έθιμο το οποίο διατηρήθηκε μέχρι και την τελευταία πρωθυπουργία του, δηλαδή μέχρι την πρωτοχρονιά του 1894.
Οι φανατικοί πολιτικοί φίλοι του υποστήριζαν πως οι αντίπαλοι του σημαντικού εκείνου πολιτικού άνδρα είχαν κουραστεί να περιμένουν την πτώση του για να τον διαδεχτούν στην εξουσία. Ανάμεσά τους και ο Γεώργιος Σουρής, ο οποίος παρουσίαζε τους αντιπάλους του ως πολιτικούς καλικάντζαρους και έγραφε: «Στέκουν απ’ έξω νηστικοί καλικαντζάρων λόχοι / κι είναι μεγάλ’ η πείνα των, μεγάλη των κι η λύσσα, / εγώ, όμως δεν το κουνώ από την καπνοδόχη / και τα ρουθούνια μου κτυπά του μαγειριού η κνίσσα, / κι εκείνοι δαιμονίζονται και τις ουρές τους στρίφουν / και τ’ ατσαλένια νύχια των με βόγγο ξερογλείφουν»[1]!
Η οικία του Χαρίλαου Τρικούπη στην οδό Ακαδημίας
Το βράδυ λοιπόν της παραμονής Πρωτοχρονιάς του 1894, οι καλύτεροι φίλοι του Προέδρου ήταν συγκεντρωμένοι στο σπίτι του. Δυσανασχέτησαν όμως όταν άκουσαν ότι ο Χ. Τρικούπης θα έφευγε διότι έπρεπε να μεταβεί στην Αγγλική Πρεσβεία αλλά και στο σπίτι του Ανδρέα Συγγρού που είχε προσκληθεί για τον ίδιο σκοπό. Καθόλου τυχαίες επιλογές, αφού ως γνωστόν ήταν αγγλόφιλος και ο Α. Συγγρός ένας από τους ισχυρούς οικονομικούς παράγοντες που στήριζαν τις επιλογές του. Εν πάση περιπτώσει αποφασίστηκε η Βασιλόπιτα να κοπεί νωρίτερα από τη συνηθισμένη ώρα. Αλλά εκείνες οι βραδιές είχαν πάντα εξαιρετικό ενδιαφέρον, διότι ο πάντα προσεκτικός Χ. Τρικούπης εξέφραζε διάφορες γνώμες και απόψεις επί ζητημάτων που απασχολούσαν την επικαιρότητα.
Μιλτιάδης Μαλακάσης
Όπως συνέβη εκείνη τη βραδιά, όταν μέσω της αδελφής του Σοφίας γνώρισε τον 25χρονο ποιητή Μιλτιάδη Μαλακάση. Ο Χ. Τρικούπης χάρηκε και θυμήθηκε πως και ο πατέρας του, ο Σπυρίδων Τρικούπης στιχουργούσε. Εξέφρασε μάλιστα τη λύπη του διότι δεν είχε κληρονομήσει το πατρικό προτέρημα. Αλλά είπε δημοσίως και την άποψή του για τη γλώσσα εκείνο το βράδυ ο Μεσολογγίτης πολιτικός, απαντώντας σε ερώτηση του Μ. Μαλακάση. Ανεπιφύλακτα τάχθηκε υπέρ της χρήσης της δημοτικής γλώσσας στην ποίηση, επιφυλάχθηκε όμως για την αμετροεπή χρήση της στην πεζογραφία. «Δεν είχα δυστυχώς ποτέ τον ανάλογον καιρόν να διονυχίσω το ζήτημα» είπε χαρακτηριστικά, αμφισβητώντας ευθέως την άποψη του δημοτικιστή Γιάννη Ψυχάρη[2].
Λαϊκή εικόνα του Τρικούπη και του Δηλιγιάννη
Τέτοιου είδους συζητήσεις πραγματοποιούνταν στην πρωθυπουργική κατοικία επί μία εικοσαετία (1875-1894). Στις βραδιές εκείνες παρευρισκόταν και ο εξάδελφός του στρατιωτικός Νικόλαος Τρικούπης. Μπορεί το σπίτι του Τρικούπη να μην άστραφτε από χρυσό και άργυρο, αλλά η ευγένεια των δύο αδελφών, η πνευματική γοητεία και η λεπτότητά τους προσείλκυαν τους επισκέπτες. Οι σχετικές προσκλήσεις για την κοπή της Βασιλόπιτας ήταν πάντα προφορικές εκ μέρους της Σοφίας που συνήθιζε να λέει ότι: ─ Ημείς δεν καλούμεν ποτέ διά την Βασιλόπιταν. Αλλ’ όσοι απ’ τους καλούς φίλους θα έλθουν, θα μας ευχαριστήσουν δια της παρουσίας των. Ήταν μία διπλωματική πρόσκληση και όσοι επισκέπτονταν το σπίτι βρίσκονταν μπροστά σε ένα όμορφα στολισμένο τραπέζι που είχε πάνω πλούσια συλλογή από γλυκίσματα, ηδύποτα και φρούτα και στη μέση της η Βασιλόπιτα τοποθετημένη σε έναν μεγάλο δίσκο. Πάντα περιείχε μία χρυσή λίρα[3].
