Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Το φτέρνισμα είναι στην ημερήσια διάταξη των ημερών. Σύνηθες φαινόμενο της εποχής. Και σε όποιον φτερνίζεται συνηθίζουμε να λέμε «υγεία» ή «εις υγείαν», ή ακόμη το λαϊκότερο «γίτσες», όταν πρόκειται για παιδιά. Ε, λοιπόν πρόκειται για πανάρχαια συνήθεια και ήδη, προ είκοσι αιώνων, ο Πλίνιος άφηνε αναπάντητο το ερώτημα που έθετε: «Γιατί ευχόμαστε υγεία σε εκείνον που φτερνίζεται;».
Το ίδιο ερώτημα θέτουν προφανώς και οι Εβραίοι, οι οποίοι υποδέχονται το φτέρνισμα με τις λέξεις «τόμπιμ χάιμ» που σημαίνει «καλή ζωή», οι μουσουλμάνοι που λένε «Δόξα στον Αλλάχ» αλλά και οι Ινδοί που χρησιμοποιούν τη φράση «Η ζωή μαζί σου».
Ο δικός μας Αριστοτέλης θέλησε να δώσει μια εξήγηση, η οποία και αποκαλύπτει τη λεπτότητα του πνεύματός του και την ευκολία με την οποία αναμίγνυε στους συλλογισμούς του το ιερό με το βέβηλο. Δίδασκε λοιπόν ότι η κεφαλή είναι η κοιτίδα των νεύρων και των αισθήσεων, η έδρα της ψυχής και η εικόνα της θεότητας. Εμφορούμενοι από τέτοιες ιδέες περιέβαλαν και το φτέρνισμα με ιδιαίτερη εκτίμηση, διότι θεωρούσαν ότι επρόκειτο για απροσδόκητη και απότομη έξοδο των πνευμάτων που ήταν συσσωρευμένα στο κεφάλι!
Πάντως, το φτέρνισμα, όπως και κάθε φαινόμενο σκοτεινού χαρακτήρα, στην αρχαιότητα προσλάμβανε μορφή οιονοσκοπική τόσο για τους τρίτους όσο και για τον ίδιο τον φτερνιζόμενο. Στην Οδύσσεια, ο Όμηρος αποδίδει στο φτέρνισμα την πρώτη αιτία της νίκης του Οδυσσέα και του Τηλέμαχου κατά των μνηστήρων της Πηνελόπης. Η Πηνελόπη, διηγείται ο ποιητής, έμαθε ότι κάποιος ξένος αποβιβάσθηκε στην Ιθάκη, όταν ο Τηλέμαχος φτερνίστηκε τόσο δυνατά ώστε όλο το ανάκτορο σείσθηκε εκ θεμελίων.
Στην «Ανάβασίν» του ο Ξενοφών διηγείται πως μόλις φτερνίστηκε κατά την επάνοδο ένας στρατιώτης επικράτησε αισιοδοξία διότι εξελήφθη ως άριστος οιωνός.
