Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Προπολεμική φωτογραφία της κεντρικής πλατείας του χωριού.
Όσοι είχαν τη δυνατότητα, στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της επόμενης, απολάμβαναν μία από τις ωραιότερες διαδρομές από την Τριπολιτσά μέχρι τα μαγευτικά και παραδεισένια Μαγούλιανα. Με τα μέσα και το οδικό δίκτυο της εποχής ήταν μοναδικό θέαμα να σκαρφαλώνει κανείς στις ατελείωτες κορδέλες του Μαινάλου, να χώνεται στις ελατοσκεπασμένες πλαγιές της Πιάνας, να πίνει νερό στην Αλωνίσταινα, να περνά από τη Βυτίνα ζαλισμένος από τις φυσικές ομορφιές για να καταλήξει στα Μαγούλιανα, σε ύψος 1.275 μέτρα. Πάνω από τα Μαγούλιανα βρίσκεται το υψηλότερο κάστρο της Πελοποννήσου, το Αργυρόκαστρο, επονομαζόμενο και «Γορτυνιακό δυναμάρι».
Μαγούλιανα Αρκαδίας (1931). Φωτογραφία René Bénézech.
Μεγαλοχώρι τα Μαγούλιανα στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα, όταν σχηματίσθηκαν οι δήμοι αποτέλεσε πρωτεύουσα του Δήμου Μυλάοντος με πληθυσμό 2.046 κατοίκους! Λόγω της φυσικής ομορφιάς τους και του υγιεινού κλίματος δεκάδες παραθεριστές επισκέπτονται τα Μαγούλιανα στα χρόνια του Μεσοπόλεμου, όταν διέθετε Ειρηνοδικείο, Υποθηκοφυλακείο, Τηλεγραφείο, Ταχυδρομείο, Σταθμό Χωροφυλακής και Δασικό Σταθμό! Κάτω από τον θεόρατο πλάτανο της πλατείας που σώζεται μέχρι τις ημέρες μας απολάμβαναν τη θέα σε μακρινό βάθος, από την ανατολή προς τη δύση, βλέποντας τα όρη «Πατερίτσα» και «Θαυμάσιον», όπου σύμφωνα με την παράδοση λούστηκε ο Ζευς.
Αναμνηστική φωτογραφία με κατοίκους του χωριού κάτω από τον πλάτανο της πλατείας.
Τόσα και τόσα έχουν γραφεί γι’ αυτόν τον Πλάτανο που βρίσκεται στην πλατεία Φωτάκου και πάνω από τη μεγάλη βρύση του Κολοπανά των Μαγουλιάνων. Συνοδεύεται από θρύλους και παραδόσεις, ποιήματα, διηγήματα, χρονογραφήματα ακόμη και σάτιρες έχουν δημοσιευθεί για χάρη του. Λες και στον τόπο αυτόν τα πάντα ήταν συνδεδεμένα με το υπερήφανο πλατάνι. Ξενοδοχείον «Ο Πλάτανος», Καφενείον «Ο Πλάτανος» κ.ο.κ. Δικαιολογημένα λοιπόν, το Τμήμα Περιβάλλοντος και Χωροταξικού Σχεδιασμού της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδος και Ιονίου φρόντισαν το 2014 να χαρακτηριστεί Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης.
Οι πιο γνωστοί δήμαρχοι, καθηγητές πανεπιστημίου, δημοσιογράφοι και εκδότες εφημερίδων, γιατροί, δικαστές και ανώτατοι δημόσιοι υπάλληλοι σκαρφάλωναν κυριολεκτικά στα Μαγούλιανα, τις καυτές καλοκαιρινές ημέρες που οι πόλεις έλιωναν από την ανυπόφορη ζέστη. Ήταν τόση η ζήτηση που είχε η περιοχή ώστε η Κοινότητα Μαγουλιάνων είχε εφαρμόσει και το περίφημο «Πιστοποιητικόν Υγείας» για όσους ήθελαν να παραθερίσουν στην περιοχή της. Πράγματι, το 1929 «Εκ του Γραφείου της Κοινότητος» εκδόθηκε ανακοίνωση που έφερε «εις γνώσιν των επιθυμούντων να παραθερίσωσιν εις Μαγούλιανα, ότι πρέπει απαραιτήτως να εφοδιασθώσιν δια πιστοποιητικών υγείας, άλλως δεν θα γίνωνται δεκτοί»! Και το εν λόγω πιστοποιητικό δεν μπορούσε να εκδοθεί από οιονδήποτε γιατρό αλλά «παρά του εν Τριπόλει ιατρού της Κοινότητος κ. Παϊσίου Ιωάννου».
Οικίες στα Μαγούλιανα, αρχές 20ού αιώνα (Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ)
Αλλά είχαν και έναν θερμό υποστηρικτή τα Μαγούλιανα που δεν ήταν άλλος από τον «Σύλλογο των εν Αθήναις Μαγουλιανιτών» που φρόντιζε να προβάλει τον τόπο, να ρυθμίζει τα δρομολόγια και να παρέχει πρωτοφανείς εξυπηρετήσεις σε όσους επιθυμούσαν να παραθερίσουν εκεί. Εξάλλου, ο ίδιος Σύλλογος ενίσχυε τις υποδομές βελτιώνοντας τις εγκαταστάσεις του υδραγωγείου και φροντίζοντας για το υπέροχο και καθαρό νερό του τόπου. Και όπως έγραφαν στις σχετικές διαφημίσεις, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, «υπάρχουσι όλαι αι ευκολίαι μιας ανέτου παραμονής, καθώς τρόφιμα άφθονα, ευθηνά, κατοικίαι ευπρεπείς και δύο ευρωπαϊκά ξενοδοχεία». Διότι «μια διαμονή εις τα Μαγούλιανα ισοδυναμεί προς παραθερισμόν εν Ελβετία»!
Ακόμη και σήμερα τα καλοκαίρια τα Μαγούλιανα έχουν σταθερά 9 βαθμούς Κελσίου θερμοκρασία κάτω απ’ αυτή που έχει η Αθήνα. Και παρά το γεγονός ότι πολλά σπίτια έχουν ανακαινιστεί, το χωριό έχει απομείνει με λιγότερους από εβδομήντα μόνιμους κατοίκους και δεν διαθέτει τουριστική ανάπτυξη όπως άλλα γειτονικά χωριά (Βυτίνα, Δημητσάνα, Στεμνίτσα).
