Μάρω Βουγιούκα – Βασίλης Μεγαρίδης
Ο Δήμος Περιστερίου βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της Αθήνας ανάμεσα στο Ποικίλον Όρος και τον Κηφισό, και περιβάλλεται από τους δήμους Αθηναίων, Ιλίου, Αιγάλεω, Χαϊδαρίου και Πετρούπολης. Η ετυμολογία του ονόματος είναι ουσιαστικά άγνωστη. Η προέλευσή της από κάποια Βυζαντινή οικογένεια κτηματιών Περιστέρη απορρίπτεται από τους περισσότερους ερευνητές. Το ίδιο συμβαίνει και για την προέλευση από τον αρχαίο δήμο Σποργίλου, που υποθετικά βρισκόταν στην περιοχή (Σποργίλη= σπουργίτη, και κατά συνεκδοχή «περιστέρι» ως ευγενέστερου πτηνού).
Όλες οι ενδείξεις πείθουν ότι στην ευρύτερη περιοχή, όπου σήμερα το Περιστέρι, υπήρχαν οι Αττικοί δήμοι Λευκονόης και Χολαργού (και συνεπώς από αυτήν καταγόταν ο Περικλής, ο οποίος ήταν Χολαργεύς). Ο οικισμός προϋπήρχε της εγκαταστάσεως των προσφύγων, που έγινε στο Περιστέρι μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Σε χάρτη π.χ. του 1878-79, σχεδιασμένο από τον Kaupert, αναφέρεται ήδη ο οικισμός Peristerie με 49 κατοίκους την εποχή εκείνη.
Η πληθυσμιακή έκρηξη άρχισε από το 1923, μετά την εγκατάσταση των προσφύγων (που ήλθαν από τη Μικρά Ασία κυρίως, αλλά και από τη Θράκη, τον Πόντο, την Ανατολική Ρωμυλία και από αλλού, ήλθαν επίσης και λίγοι Αρμένιοι). Τα πρώτα κρατικά προσφυγικά σπίτια κτίστηκαν στη γειτονιά των λεγόμενων «Δημοτικών» και ολόκληρος ο οικισμός πήρε το χαρακτήρα παραγκούπολης. Ήδη όμως είχε το 1930 είχε περίπου 7.200 κατοίκους, για να φθάσει τους 150.000 περίπου στις μέρες μας και να γίνει ένας από τους πολυπληθέστερους δήμους του αθηναϊκού συγκροτήματος.
Ταυτόχρονα παρουσίασε αλματώδη οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη, διατηρώντας ταυτόχρονα σε αρκετό βαθμό το χαρακτήρα του ως εργατουπόλεως, αλλά και βιομηχανικού προαστείου. Δεν έλειψαν δε και οι φυσικές καταστροφές (μεγάλη πυρκαγιά το 1929, καταστροφικές πλημμύρες το 1934). Ο οικισμός του Περιστερίου ανήκε αρχικά στο Δήμο Αθηναίων. Το 1934 έγινε ανεξάρτητος Δήμος, στον οποίο προσαρτήθηκαν και μερικοί γειτονικοί οικισμοί (Ανθούπολη, Άσπρα Χώματα κ.ά.).
Το Περιστέρι έχει 1.142 οδούς και 21 πλατείες που κατανέμονται στο κεντρικό τμήμα του και στις συνοικίες Άγιος Ιερόθεος, Νέα Ζωή, Ανθούπολη, Ασπροχώματα (Άσπρα Χώματα), Λόφος Αξιωματικών, Νέα Κολοκυνθού, Βιαμάξ (πρώην Μαντά), Νέα Σεπόλια (πρώην Μπουρνάζι), Τσαλαβούτα, Χρυσούπολη, Άνω Λόφος, Σωτηράκη (τμήμα) και Κηπούπολη (τμήμα). Ενα από τα χαρακτηριστικά των δρόμων αυτών, είναι ότι σε πολλές περιοχές οι ονομασίες τους ακολουθούν την αλφαβητική σειρά, από το Α έως το Ω, ενώ στην περιοχή της Κηπούπολης οι δρόμοι έχουν ονόματα φυτών και λουλουδιών και στην περιοχή της Ανθούπολης ονόματα από την ελληνική μυθολογία.
Να σημειωθεί ότι οι πρώτοι δρόμοι του Περιστερίου είχαν χαρακτηριστεί αρχικά με αριθμούς, όπως 1η, 2η, 3η, … 16η, … οδός. Υπάρχει τέλος το μεγάλο Άλσος Περιστερίου, στο οποίο γίνεται κάθε χρόνο η επαγγελματική και βιοτεχνική Έκθεση, που συγκεντρώνει πλήθος επισκεπτών, και το υπαίθριο θέατρο «Φοίνικας», με μορφή αρχαίου θεάτρου, στις υπώρειες του Αιγάλεω.
