Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Συνοικιακό μπαρμπέρικο.
Η μακρά ιστορία των κουτσαβάκηδων είναι άμεσα συνδεδεμένη με την επιμέλεια της κόμης τους. Έπρεπε απαραιτήτως το μαλλί τους να καταλήγει σε μακριά «αφέλεια» επιμελημένη και συμμετρικά τακτοποιημένη. Η «αφέλεια» έπρεπε να είναι πάντοτε φρεσκοκτενισμένη και στρωμένη με άφθονο καρυδέλαιο. Τα λαδωμένα μαλλιά ήταν το κύριο στόλισμα των τραμπούκων των αθηναϊκών συνοικιών, αν δεν ήταν το κύριο γνώρισμά τους. Δεν μπορούσε να εννοηθεί κουτσαβάκης χωρίς «αφέλεια». Εξάλλου διασώθηκε και σχετικό τετράστιχο: «Βελούδο αφέλεια, χλίψη τσακιστή, / περπάτηγμα σπουδαίο και τριζάτο, / φτισιά με στράκα και καμπουριαστή, / και ρούφηγμα της ποτηριάς στον πάτο»[1]!
Το κόψιμο, το στρώσιμο και η επιμέλεια της κουτσαβακικής κόμης γινόταν σε ειδικά κουρεία και σε όλες τις συνοικίες που άκμαζε ο κουτσαβακισμός. Ήταν τα γνωστά μπαρμπέρικα, τα οποία είχαν στην πρόσοψή τους κρεμασμένες ταμπέλες με… βαρυσήμαντες δηλώσεις και τουλάχιστον περίεργη ορθογραφία. Όπως: «Μπαρμπεριό Δ. Σιγούρου. Κόψημο και στρώσημο μαλλιά λεπτά 20, μπαρμπέρεμμα και μουστάκι λεπτά 20, λούσιμο λεπτά 10. Όλα ομού λεπτά 30». Την ταμπέλα αυτή του κουρείου που βρισκόταν στο Ροδακιό και σωζόταν μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα διέσωσε ο Φωκίων Φωτόπουλος που ασχολήθηκε με το θέμα.
Εκεί, βεβαίως, απευθύνονταν οι πιο εύποροι κουτσαβάκηδες, ας που πούμε το «άι λαιφ» του τραμπουκισμού. Φημιζόταν για το κόψιμο και την περιποίηση της «αφέλειας» και γι’ αυτό παρατηρείτο κοσμοσυρροή, ιδιαιτέρως τα σαββατιάτικα απογεύματα. Οι ασθενέστεροι οικονομικά κουτσαβάκηδες βολεύονταν οι περισσότεροι σε υπαίθρια κουρεία τα οποία στήνονταν στην πλατεία Βαρβακείου. Εκεί, με 15 λεπτά ξυρίζονταν και καλλωπίζονταν. Διέθεταν μάλιστα και καθρέφτη τα υπαίθρια εκείνα κουρεία, τον οποίο όμως χρησιμοποιούσαν οι πελάτες μετά τον καλλωπισμό!
Δεν υστερούσε βεβαίως και η περιποίηση του μουστακιού. Ο κουτσαβάκης είχε πάντα μαζί του ένα κομμάτι μαντέκας και ένα μικρό στρογγυλό καθρεφτάκι. Τα χρησιμοποιούσε όταν βρισκόταν στο καφενείο, στην ταβέρνα ακόμη και στο δρόμο. Διαθέτουμε γαργαλιστικές περιγραφές τύπων κομψευόμενων κουτσαβάκηδων. Όταν θα συγκεντρωθούν σε ένα έργο, θα αποκαλυφθεί μια πραγματικά άγνωστη σελίδα της αθηναϊκής ηθογραφίας.
Όπως ήταν ο Κορκοβίλιας ο Πορθητής! Ιδιοκτήτης τεκέ, «αδελφός» του Κατσακούμπα και με σμιχτά φρύδια. Φυσική κρεατοελιά στο αριστερό μάγουλο και ύφος δανδή. Ο Α. Φούφας διέσωσε μάλιστα και την παρουσία του, όπως αποδόθηκε ποιητικά: «Στεγνός ψηλός με μέση φείδι / λιγάκι στραβοκάνης και βλαμάκι / με μάτι σπίθα και σμιχτό τ’ αφρύδι / και με σταφίδα καβουράκι»! Οσο για τα επιμέρους χαρακτηριστικά του και βεβαίως το μουστάκι η περιγραφή είναι εντυπωσιακή: «Μουστάκι, ώχ! Τσιγκέλι γυριστό, / πασαλειμένο πάντα με μαντέκα, / ελιά στο μάγουλο τα’ αριστερό, / με όρθια τρίχα σαν την στέκα»[2]!
Με τόση γοητεία και τέτοιες προδιαγραφές ο Κορκοβίλιας επιβεβαίωνε διαρκώς τον τίτλο του Πορθητού. Κατήγαγε κάποτε πολύκροτο ερωτικό θρίαμβο κατακτώντας την ροδοκόκκινη και στρουμπουλή σαν φράπα Κούλα την Αντριώτισσα. Υπηρετούσε στο σπίτι του γιατρού Μεταξά, από τα φημισμένα αρχοντόσπιτα των Αθηνών και την πολιορκούσαν υπαξιωματικοί όλων των σωμάτων στρατού. Η επικράτηση του Κορκοβίλια αύξησε το γόητρό του στον κόσμο της αθηναϊκής… μαγκαρίας.
Πάντως από τα αξιοσημείωτα στοιχεία των μπαρμπέρικων ήταν τα μπαρμπεράκια. Στις λαϊκές συνοικίες ήταν ο ευνοούμενος της αγάπης και ο ζεν πρεμιέ της γειτονιάς. Χρησιμοποιούσε καταλλήλως τα σύνεργα του καλλωπισμού που είχε στη διάθεσή του. Πάντα φρεσκοχτενισμένα μαλλιά, λουστραρισμένος, περιποιημένο δέρμα, αρωματισμένος, όλο πάστρα και φρεσκάδα. Το μπαρμπεράκι ύμνησε ο Σπύρος Μελάς, ο οποίος έγραψε πως ήταν ο πρωταγωνιστής και ήρωας ερωτικών δραμάτων. Είναι όμως τόσο σημαντική η ιστορία των μπαρμπέρικων που θέλει τον δικό της χώρο για να αναπτυχθεί.
