Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Στέφανος Κανέλλος
Ποιος έγραψε τους στίχους του ποιήματος «Παιδιά Ελλήνων τι καρτερείτε, / τ’ άρματα πιάστε, ήρθε καιρός»; Τον θούριο με την ιδιαίτερη σημασία, τους καλοδουλεμένους στίχους και το εντυπωσιακό περιεχόμενο; Υπήρξε μια μερίδα φωτισμένων Ελλήνων, οι οποίοι συνταγμένοι στην κατεύθυνση του Ρήγα Φερραίου, προπαγάνδιζαν την ιδέα ότι η σκλαβωμένη πατρίδα θα ελευθερωθεί με τις δικές της δυνάμεις και όχι με την υποστήριξη των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Σ’ αυτούς ανήκε και ο πατριώτης γεννήτορας του ποιήματος αυτού Στέφανος Κανέλλος (1792-1823), για τον οποίο έγραψε ο Χάρης Σταματίου.
«Η νίκη είναι στη θέλησή μας, / θε να συντρίψουμε τον ζυγόν, / αν βάλουμ’ όλοι την δύναμή μας / και την ομόνοιαν ως οδηγόν», έγραφε ο Στ. Κανέλλος. Ο ξεχασμένος σήμερα πατριώτης και ποιητής γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από εύπορους γονείς που τον έστειλαν για σπουδές στη δύση. Σπούδασε Φυσικομαθηματικά και Ιατρική στη Βιέννη, διαβάζοντας παράλληλα και λογοτεχνία. Είχε το χάρισμα να γράφει στίχους και εξελίχθηκε σε διάσημο φιλόλογο. Τα προεπαναστατικά χρόνια συνεργάστηκε με τον «Λόγιο Ερμή», ενώ δημοσίευσε αξιόλογες μελέτες για τη νεοελληνική φιλολογία στην «Λευκοθέα» του Γερμανού φιλέλληνα Κάρολου Ιάκωβου Ίκεν (1789-1841).
Όταν ήταν ακόμη 19 ετών, συμμετείχε σε έκδοση του Αθανάσιου Χριστόπουλου. Αφήνοντας τη σιγουριά και τη λαμπρή σταδιοδρομία που του προσφερόταν στο εξωτερικό, επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και προπαγάνδισε την Επανάσταση. Επηρεασμένος προφανώς από τον Θούριο του Ρήγα, εγκατέλειψε το επάγγελμα του ιατρού και ασχολήθηκε με την εκπαιδευτική κίνηση των ελληνικών παροικιών της βορείου Βαλκανικής και της Αυστρίας. Εμπνεόταν από τις προτροπές του Αδαμάντιου Κοραή και τις προσπάθειες του Άνθιμου Γαζή και στράφηκε στη μόρφωση του Ελληνικού γένους.
«Η ήττα των Τούρκων». Emile Jean Horace Vernet (1789-1863)
Το 1820 αποδέχθηκε πρόσκληση του Κωνσταντίνου Βαρδάλαχου να διδάξει μαθηματικά στο Λύκειο Βουκουρεστίου. Στιχουργούσε πατριωτικά άσματα, τα οποία διακρίνονταν για την πατριωτική τους φλόγα. Λειτούργησε ως βάρδος της Επανάστασης. Σύμφωνα με τον Νικόλαο Δραγούμη ο ίδιος μελοποίησε το ποίημά του «Τι καρτερείτε;», το οποίο τραγουδιόταν με ενθουσιασμό επί πολλά χρόνια ακόμη και από τα στόματα των νηπίων. Καταδικάζοντας την πολιτική της Ρωσίας, η οποία φαινόταν να αδιαφορεί έγραφε: «Γραικοί γενναίοι τα βλέμματά σας, / τι τα γυρνάτε προς τον Βορρά, / εις την ομόπιστη γειτονιά σας / κοιμάται ο Θρόνος πολλά βαρειά!».
Ο Ν. Δραγούμης διέσωσε και περιστατικό που μας δίνει μια εικόνα πως η παραγωγή θουρίων επηρέαζε την επαναστατική έξαψη και διαμόρφωνε τη συλλογική ιδεολογία. Τρεις από τους μαθητές του, μεταξύ των οποίων και ο Γεώργιος Τισαμενός, απευθύνθηκαν προς τον δάσκαλό τους Στ. Κανέλλο για να τους συμβουλεύσει τι να κάνουν όταν ξέσπασε ο πόλεμος. — Να πάτε και να χύσετε το αίμα σας υπέρ πατρίδος, τους είπε ο Στ. Κανέλλος και σύντομα θα σας ακολουθήσω. — Και μέχρι να έρθεις ποιος θα μας οδηγεί; απάντησαν οι μαθητές. — Η ευχή της πατρίδας, η φρόνηση και η φιλοπατρία, τους απάντησε εκείνος και τους προμήθευσε με τον θούριο «Τα παλληκάρια τα καλά / ωσάν αδέλφια ζούνε».
Ο Στ. Κανέλλος έπιασε τ’ άρματα και κατέβηκε στην Ελλάδα ακολουθώντας τον Υψηλάντη. Ύστερα στάλθηκε ως σύμβουλος με τον Εμ. Τομπάζη στην Κρήτη, όπου συνέταξε και τους «Οργανισμούς της Κρήτης». Η περιοχή θα πληγεί από επιδημία πανούκλας και ο Κανέλλος, ως γιατρός αυτή τη φορά, θα βρεθεί στην πρώτη γραμμή. Προσβλήθηκε όμως και ο ίδιος με αποτέλεσμα να αφήσει την τελευταία του πνοή τον Ιούλιο 1823 και σε ηλικία μόλις 31 ετών. Αν επιζούσε θα πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στη χώρα, όταν είχε ανάγκη από σημαντικές πνευματικές φυσιογνωμίες.
