Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Στιγμιότυπο από την πρωτοχρονιάτικη τελετή του χειροφιλήματος στο Παλάτι. Επιχρωματισμένη ξυλογραφία, 1889.
Είναι παλαιά, από συστάσεως του ελληνικού κράτους, η πρωτοχρονιάτικη συνήθεια να υποδέχεται ο ανώτατος άρχων τις πάσης φύσεως Αρχές στην έδρα του για να υποβάλουν τα σέβη τους και να ανταλλάξουν ευχές. Από τα χρόνια του Όθωνα, με ιδιαίτερο πρόγραμμα και αυστηρό πρωτόκολλο, κρατά το έθιμο. Ιδιαίτερη ωστόσο ήταν η αίγλη του στα χρόνια του Γεωργίου Α’, όταν συνδυάστηκε με το περίφημο χειροφίλημα της βασίλισσας, η οποία υποδεχόταν μαζί του στο Παλάτι (σήμερα Βουλή των Ελλήνων) τους επισκέπτες. Έφτασε εποχή κατά την οποία περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι ανέμεναν επί ώρες στη σειρά για να εισέλθουν στην Αίθουσα του Θρόνου, να ευχηθούν στον βασιλιά και να ασπασθούν το χέρι της βασίλισσας. Ωστόσο, μνημειώδεις υπήρξαν και οι παρεξηγήσεις λόγω μη αποστολής κάποιας πρόσκλησης ή μη τήρησης της προβλεπόμενης από το πρωτόκολλο σειράς. Αλλά ένα επεισόδιο, το οποίο συνέβη την Πρωτοχρονιά του 1881, μεταξύ του Παναγιώτη (Πάνου) Κολοκοτρώνη, υπασπιστού του βασιλιά και του πανίσχυρου τότε βουλευτή Αττικής Παύλου Καλλιγά, παρ’ ολίγον να καταλήξει στην πτώση της κυβέρνησης Χαριλάου Τρικούπη![1]
Οι προσκεκλημένοι
Πολλά είχαν συμβεί έως τότε. Νεαροί αξιωματικοί, νεόπλουτες κυρίες, φιλόδοξες νεανίδες γόνοι εύπορων οικογενειών φρόντιζαν να έχουν παρουσιαστεί στη βασίλισσα κατά τη διάρκεια του έτους ώστε να μην παραληφθούν από τους καταλόγους των προσκεκλημένων της Πρωτοχρονιάς. Μέχρι σε μονομαχία τον υπεύθυνο του πρωτοκόλλου είχε καλέσει ο δήμαρχος Αθηναίων Δημήτριος Σούτσος, διότι επέμενε να τον κατατάσσει τελευταίο στην τελετή του χειροφιλήματος, ακόμη και μετά τον διευθυντή του Δενδροκομείου! Συνήθως οι παρεξηγήσεις σημειώνονταν εκ μέρους υπουργών και βουλευτών και έληγαν με παρέμβαση της Αυλής. Εξάλλου, η συμμετοχή στην τελετή του χειροφιλήματος ήταν ένα είδος κοινωνικής καταξίωσης, απαραίτητης τουλάχιστον στους πολιτευόμενους. Υπήρχαν βέβαια και άλλοι, όπως ο Τιμολέων Φιλήμων, οι οποίοι θεωρούσαν ότι έπρεπε να καταργηθεί «ο ασπασμός της δεξιάς της Βασιλίσσης κατ’ έθιμον», διότι είχε καταργηθεί σε όλες τις βασιλικές αυλές και διατηρείτο μόνο στη Ρωσία και την Ελλάδα.
Το χειροφίλημα, όπως αποτυπώθηκε σε γελοιογραφία που δημοσιεύθηκε στον «Ρωμηό» του Γ. Σουρή. Πίσω αριστερά διακρίνεται ο φίλος του Παλατιού Ανδρέας Συγγρός
Τα… προηγούμενα
Οι πολιτευόμενοι επί ολόκληρες ημέρες αφηγούνταν στους ψηφοφόρους τους τη συνάντηση με το βασιλικό ζεύγος και την προσοχή με την οποία τους άκουγε ο ανώτατος άρχων και η σύζυγός του. Ήταν πλέον θεσμός. Τυχόν μη αποστολή πρόσκλησης σε κάποιο σημαίνον πολιτικό πρόσωπο μπορούσε να προκαλέσει κρίση. Το επεισόδιο, ωστόσο, που σημειώθηκε επί πρωθυπουργίας Χαριλάου Τρικούπη ήταν ιδιαίτερα σημαντικό. Όπως συνηθιζόταν, σύσσωμο το προεδρείο της Βουλής και αρκετοί βουλευτές, μεταξύ των οποίων και ο Π. Καλλιγάς, μετέβησαν στα Ανάκτορα για την τελετή του χειροφιλήματος. Ο υπασπιστής του βασιλιά Π. Κολοκοτρώνης ήταν επιφορτισμένος με το καθήκον να εισάγει, με τη δέουσα τάξη, τους επισκέπτες στην αίθουσα του Θρόνου. Πρέπει να διευκρινιστεί πως οι δύο άνδρες είχαν προηγούμενα. Ο Π. Κολοκοτρώνης, ο αποκαλούμενος «εξώγαμος» γιος του Γέρου του Μοριά, ήταν ένας γενναίος και δραστήριος αξιωματικός και απολάμβανε της εκτίμησης του πολιτικού και στρατιωτικού κόσμου. Εξάλλου, η θέση του στο Παλάτι επιβεβαίωνε την αναγνώριση της αξίας του. Όμως, φαίνεται πως είχε ανήσυχη προσωπική ζωή, γεγονός που τον έφερε σε διαμάχη και διάσταση με τη σύζυγό του, η οποία ήταν θυγατέρα της σπουδαίας γηγενούς αθηναϊκής οικογένειας Γεωργαντά. Μάλιστα, η τελευταία είχε εγείρει αγωγή διαζυγίου με δικηγόρους επιφανείς νομικούς, όπως ο Π. Καλλιγάς, ο Π. Παπαρρηγόπουλος κ.ά. Ο Κολοκοτρώνης, λοιπόν, έπνεε μένεα κατά του Καλλιγά και αναζητούσε ευκαιρία για να τον προσβάλει.
Παύλος Καλλιγάς. Έργο του Νικηφόρου Λύτρα
Το καπέλο
Προφανώς τη βρήκε όταν ο Π. Καλλιγάς περίμενε στον προθάλαμο τη σειρά του. Είτε γιατί κρύωνε είτε γιατί μόλις είχε φτάσει, φορούσε ακόμη το καπέλο του.«Βγάλτε τα καπέλα σας, κύριοι» φώναξε ο υπασπιστής, αλλά προφανώς ο Καλλιγάς δεν τον άκουσε. «Τι ανάγωγον ζώον» ήταν η επόμενη φράση του Κολοκοτρώνη, που έκανε όσους βρισκόντουσαν στην αίθουσα να παγώσουν. Ο Καλλιγάς δεν αντέδρασε. Έβγαλε το καπέλο του, μπήκε στην Αίθουσα του Θρόνου και μετά το χειροφίλημα, οργισμένος κατευθύνθηκε στο σπίτι του Χαρίλαου Τρικούπη που ήταν στην οδό Ακαδημίας. Απαίτησε το ζήτημα να έρθει στη Βουλή, απειλώντας ότι, εάν δεν ικανοποιούνταν, θα παραιτούνταν από τη θέση του βουλευτή.
Παναγιώτης (Πάνος) Κολοκοτρώνης
Η απόλυση
Ο Χ. Τρικούπης αντιλήφθηκε τη σοβαρότητα του θέματος και ανέλαβε να το επιλύσει αυθημερόν. Πράγματι, ο πρωθυπουργός ανέβηκε στα Ανάκτορα, ζήτησε ακρόαση από τον βασιλιά και του εξέθεσε τα γεγονότα. Άφησε να εννοηθεί ότι έπρεπε αμέσως να ικανοποιηθεί ο Καλλιγάς, όχι μόνον ως πρόσωπο και επιφανές μέλος του κόμματός του, αλλά και ως βουλευτής. Υπέδειξε, μάλιστα, στον ανώτατο άρχοντα ότι η μόνη αρμόζουσα ικανοποίηση για την προσβολή που του έγινε ήταν η απόλυση του Κολοκοτρώνη από τη θέση του υπασπιστού. Όπως ήταν φυσικό, ο μετριοπαθής βασιλιάς Γεώργιος Α΄ προβληματίστηκε. Αντιλαμβανόταν ότι ή θα απέλυε τον υπασπιστή του ή θα έπρεπε να περιμένει κυβερνητική κρίση. Τότε αποφάσισε να απολύσει τον Π. Κολοκοτρώνη, παρά το γεγονός ότι ήταν ένα από τα πιο έμπιστα πρόσωπα της Αυλής. Προκειμένου δε να τον αποκαταστήσει, φρόντισε λίγους μήνες αργότερα (Ιούλιος 1881) να διοριστεί διοικητής στη Σχολή Ευελπίδων, όπου ο Π. Κολοκοτρώνης κυριολεκτικά μεγαλούργησε. Έτσι, ικανοποιήθηκε ο Π. Καλλιγάς και αποφεύχθηκε η σοβαρή κυβερνητική κρίση, η οποία επί ημέρες απασχόλησε τον συμπολιτευόμενο και τον αντιπολιτευόμενο Τύπο[2].
