Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Τιμολέων Φιλήμων
Η δολοφονική απόπειρα που πραγματοποιήθηκε παραμονές πρωτοχρονιάς του 1886, εναντίον υποψήφιου βουλευτή και γνωστού Αθηναίου δημοσιογράφου, συντάραξε το πολιτικό σκηνικό και προκάλεσε αναστάτωση στην πρωτεύουσα. Εξάλλου, ήταν ελάχιστες φορές που η Ελλάδα ζούσε μία από τις πλέον σύντομες και θερμές προεκλογικές περιόδους εν μέσω των εορτών. Και ο 53χρονος Τιμολέων Φιλήμων, ο οποίος υπέστη την επίθεση, ήταν το πρόσωπο που είχε προσελκύσει το ενδιαφέρον, σε εποχή κατά την οποία ο δικομματισμός βρισκόταν στη μεγαλύτερη ακμή του.
Δικομματισμός
Ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης (Νεωτεριστικόν Κόμμα) κρατούσε το σχοινί του δικομματισμού από τη μία μεριά και από την άλλη το τραβούσε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Θεόδωρος Δηλιγιάννης (Εθνικόν Κόμμα).
Στην μέση, ο σώφρων εκδότης της εφημερίδος Τ. Φιλήμων, ο οποίος ήταν Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων και Έφορος της Βιβλιοθήκης της Βουλής. Οι εκλογές προκηρύχθηκαν στις 6 Νοεμβρίου 1886 και διεξήχθησαν στις 4 Ιανουαρίου 1887. Έμειναν στην ιστορία για τα νέα ήθη που εισήγαγαν, όπως οι μεγάλες ανοικτές συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα![1].
Τιμολέων Φιλήμων
Ο Τιμ. Φιλήμων ήταν αγανακτισμένος από την βαριά φορολογία που είχε επιβάλει ο Χ. Τρικούπης. Επίσης, από την διάψευση των προσδοκιών για απομάκρυνση από πελατειακές λογικές και παλαιοκομματικές νοοτροπίες. Αποφάσισε λοιπόν να εμπλακεί και πάλι στα κοινά.
Διότι ήταν έμπειρος κοινοβουλευτικός άνδρας, αφού ήδη από το 1867 είχε εκλεγεί βουλευτής για πρώτη φορά. Με νομικές σπουδές, είχε αντιταχθεί στον βασιλέα Όθωνα, αλλά ήταν στην επιτροπή που παρέδωσε το στέμμα στον βασιλέα Γεώργιο Α΄, του οποίου υπήρξε και διδάσκαλος.
Πρωτοχρονιάτικες καλποδρομίες: Σκίτσο Άννινου με τους πρωταγωνιστές του δικομματισμού (Χ. Τρικούπη – Θ. Δηλιγιάννη).
Η φορολογία
Αυτός ήταν ο Τ. Φιλήμων που κατήλθε ανεξάρτητος υποψήφιος βουλευτής Αττικής, εναντίον των πανίσχυρων μηχανισμών τόσο του κυβερνώντος κόμματος, όσο και της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Πίσω από την εμπλοκή του στα κοινά κρυβόταν και ένα ανθρώπινο δράμα. Η βαριά φορολογία τον είχε πλήξει σε υπέρτατο βαθμό.
Αναγκάστηκε να μεταβιβάσει ακόμη και την κυριότητα του σπιτιού του στο Σύνταγμα προκειμένου να συνεχίσει να εκδίδει την εφημερίδα του («ΑΙΩΝ»)[2]. Γι’ αυτό η αρθρογραφία του ευγενούς εκείνου δημοσιογράφου υπήρξε ιδιαιτέρως μαχητική, χωρίς ωστόσο ποτέ να ξεπερνά τα όρια της αξιοπρέπειας.
Δελτίο ρουσφετιών!
Δεν ήταν μόνον ο Φιλήμων που επέλεγε την οδό της ανεξάρτητης υποψηφιότητας. Την ίδια τακτική ακολουθούσαν και άλλοι σημαντικοί άνδρες, όπως οι Ρόκος Χοϊδάς, Νικόλαος Φιλάρετος και Αντώνιος Ζυγομαλάς. Αλλά ο Φιλήμων ήταν εκείνος που προκαλούσε φθορά στο καθεστώς λόγω της δυναμικής που είχε η έγκριτη εφημερίδα του.
Δημοσίευε π.χ. τα χιλιάδες ρουσφέτια (παύσεις, διορισμοί, μεταθέσεις) της Κυβερνήσεως Χαρ. Τρικούπη συμπληρώνοντας ειρωνικώς ότι έτσι «συντελείται πανηγυρικώς η αναμόρφωσις της διοικήσεως και η αναγέννησις της Ελλάδος»! Εξέδιδε μάλιστα καθημερινό δελτίο των ρουσφετιών και το δημοσίευε στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας.
Ο πεσμένος στύλος του Ναού. Δεξιά το κιονόκρανο, όπου ανέβηκε ο Τ. Φιλήμων για να αγορεύσει.
Προπαραμονή πρωτοχρονιάς
Ρομαντικός ιδεολόγος ο Τ. Φιλήμων πίστευε ακόμη πως έπρεπε να αναβιώσουν έθιμα του αρχαίου δήμου και τασσόταν υπέρ των ανοικτών συγκεντρώσεων. Έτσι δέχθηκε και την πρόταση πολιτικών φίλων του να διοργανωθεί μία συγκέντρωση στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, την προπαραμονή της Πρωτοχρονιάς του 1886[3].
Πράγματι τοιχοκολλήθηκαν οι σχετικές αφίσες και από τις μία το μεσημέρι της Κυριακής 28η Δεκεμβρίου άρχισε να μαζεύεται κόσμος απ’ όλα τα σημεία των Αθηνών. Εντός μιας ώρας, περίπου δύο χιλιάδες άνθρωποι είχαν συγκεντρωθεί για να ακούσουν τον ομιλητή, ο οποίος έφθασε στις τρεις το μεσημέρι, περπατώντας και συνοδευόμενος από φίλους του.
Νταούλια και τούμπανα
Ο Φιλήμων ανέβηκε πάνω στον τελευταίο σπόνδυλο του κιονόκρανου του πεσμένου στύλου του ναού. Ήταν το υψηλότερο σημείο από το οποίο μπορούσε να απευθυνθεί στο κοινό. Ξεκίνησε την ομιλία του παρουσιάζοντας το πρόγραμμά του και διακοπτόμενος συχνά από ζητωκραυγές. Ώσπου ακούστηκαν νταούλια και τύμπανα από μικρή ομάδα που πλησίαζε προς την συγκέντρωση.
Στην ομάδα συμμετείχαν άτομα γνωστά στην αθηναϊκή κοινωνία, άνθρωποι όλοι προσκείμενοι στην Κυβέρνηση. Ένας υπαστυνόμος, κάποιοι υπάλληλοι του υπουργείου Οικονομικών και αστυνομικοί κλητήρες, ενώ προηγούνταν και δήθεν χόρευαν τέσσερα παιδιά. Ακόμη περισσότερο εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι κοντά τους εμφανιζόταν ορισμένες στιγμές έφιππος και ένας μοίραρχος.
Η αντίδραση
Όπως ήταν φυσικό, αντέδρασαν εκείνοι που ήθελαν και δεν μπορούσαν να ακούσουν τον ομιλητή λόγω του θορύβου που παρήγαγαν τα τύμπανα. Τόσες χιλιάδες κόσμου μπορούσαν εύκολα να αναχαιτίσουν την παρουσία των ενοχλητικών. Αλλά παρενέβη ο Τ. Φιλήμων επικαλούμενος όσα είχε πει νωρίτερα, πως η αντιπολίτευση είχε υψώσει την σημαία της τάξεως και της ευλάβειας προς τους νόμους και τις δημοκρατικές Αρχές.
Αλλά η ομάδα των ενοχλητικών γυρνούσε γύρω από την διαδήλωση προσπαθώντας εμφανώς να προκαλέσει ταραχή. Οι παριστάμενοι άνδρες της αστυνομίας προσποιήθηκαν πως συλλαμβάνουν έναν εκ των ταραξιών, υπάλληλο του Εθνικού Τυπογραφείου και γνωστό φιλοτρικουπικό, τον πήγαν μέχρι την Πύλη του Αδριανού και τον άφησαν ελεύθερο.
Τιμολέων Φιλήμων
Απόπειρα δολοφονίας
Η κατάσταση δεν άργησε να οξυνθεί και ν’ αρχίσουν οι κουμπουριές! Μία σφαίρα πέρασε ξυστά από τον Φιλήμονα, ο οποίος φυγαδεύτηκε από τους φίλους του. Eπικράτησε ταραχή και πανικός, ενώ τραυματίστηκαν και τρεις πολίτες. Εν τω μεταξύ από διάφορες κατευθύνσεις άρχισε και πετροπόλεμος. «΄Επιπτον εξ αοράτου λίθοι», όπως έγραψε ο Ιωάννης Καμπούρογλου[4].
Όπως αποκαλύφθηκε την επομένη, πράγματι επρόκειτο περί απόπειρας δολοφονίας. Δράστης αποδείχθηκε ότι ήταν ο αστυνομικός κλητήρας Γεώργιος Χήνος, ο οποίος κινήθηκε υπό την ανοχή του γραμματέα της Αστυνομίας Αθηνών Κωνσταντίνου Θωμόπουλου και προσπάθησε να δολοφονήσει τον Φιλήμονα χρησιμοποιώντας δίκαννο!
Συγκεντρώσεις και δήμαρχος
Όσα συνέβησαν τις άγιες ημέρες εκείνου του Δεκεμβρίου, στο γύρισμα του 1886 προς το 1887, δεν έχουν ακόμη απασχολήσει τους ιστοριοδίφες αναλόγως με την σημαντικότητά τους. Από τότε οι προεκλογικές εκστρατείες άλλαξαν μεγέθη. Η συγκέντρωση που πραγματοποίησε ο Χαρ. Τρικούπης στο Σύνταγμα, με δέκα χιλιάδες οπαδούς του, έμελε να εισάγουν νέο θεσμό.
Το ίδιο ίσχυσε με τις εκτεταμένες αφισοκολλήσεις κ.ά. Εν πάση περιπτώσει ο Χ. Τρικούπης επανεκλέχθηκε με σαρωτική πλειοψηφία, ενώ ο Τ. Φιλήμων δεν κατόρθωσε να εκλεγεί συνεχίζοντας να καταγγέλλει την κυβέρνηση για υπόθαλψη εγκληματικών ενεργειών. Ωστόσο, την ίδια χρονιά ο Τ. Φιλήμων εκλέχθηκε πανηγυρικά δήμαρχος Αθηναίων[5].
