Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Οι τεχνολογικές πρόοδοι μας απομάκρυναν από έγνοιες οι οποίες παλαιότερα απασχολούσαν και βασάνιζαν καθημερινά τον κόσμο. Πληροφορούμαστε αμέσως τον καιρό και βρίσκουμε μπροστά μας συνέχεια την ώρα. Στην τηλεόραση, στο τηλέφωνο, στο κομπιούτερ, στο αυτοκίνητο κ.α. Αλλά τέτοια πράγματα δεν θα μπορούσαν να φανταστούν οι άνθρωποι πριν από έναν περίπου αιώνα. Ήταν αδύνατον πρακτικά, μέχρι το 1914, να δημοσιοποιείται εγκαίρως μετεωρολογικό δελτίο, λόγω της αργοπορίας που έφταναν στο Αστεροσκοπείο τα τηλεγραφήματα από το εξωτερικό. Υπήρχαν προβλήματα διοικητικής φύσης, αλλά και προβλήματα με τον τηλέγραφο, ενώ δεν υπήρχαν ασύρματες τηλεφωνίες και δορυφόροι.
Χρειάσθηκε λοιπόν να συμμετάσχουν Έλληνες επιστήμονες και διοικητικοί παράγοντες στη «Διεθνή Συνδιάσκεψη της Ώρας», η οποία πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι τον Οκτώβριο 1913, ώστε να εξευρεθεί μία αξιοπρεπής λύση. Εκεί ζητήθηκε από την Ελλάδα να μεταδίδονται από τον Σταθμό Ασύρματου Τηλεγράφου του Πύργου Άιφελ δύο φορές την ημέρα και μετεωρολογικά τηλεγραφήματα.[1] Φτάνοντας εγκαίρως στην Αθήνα θα συμπλήρωναν την έλλειψη των καθυστερήσεων που προέκυπταν από την καλωδιακή μετάδοση. Εκεί συμφωνήθηκε να εξευρεθούν τρόποι ώστε τα τηλεγραφήματα να μην καθυστερούν υπέρμετρα. Έτσι επωφελήθηκε η Ελλάδα από επιστημονική αλλά και πρακτική άποψη.[2]
Θερμογράφος του Αστεροσκοπείου. Σκίτσο Φωκίωνα Δημητριάδη.
Θριαμβολόγησαν μάλιστα οι ημέτεροι, διότι πέτυχαν συμφωνίες χωρίς υποχρέωση πληρωμής για υπηρεσίες, οι οποίες κόστιζαν πολλές εκατοντάδες χιλιάδες δραχμές ετησίως. Πως έφταναν όμως οι επεξεργασμένες πληροφορίες στο κοινό και ποιο ρόλο διαδραμάτιζαν οι εφημερίδες; Διότι η ιστορία της προβλέψεως του καιρού από το Αστεροσκοπείο Αθηνών και η ακριβής ώρα ήταν ζητήματα που απασχολούσαν επί πολλές δεκαετίες τους Αθηναίους αλλά και τον Τύπο. Επί πολλά χρόνια το μετεωρολογικό δελτίο εκδιδόταν απόγευμα, οπότε δημοσιευόταν αναγκαστικά την επομένη και μόνον από τις πρωινές εφημερίδες.[3]
Ελλείψει κάθε άλλου μέσου ενημέρωσης, εννοείται πως η πληροφορία ήταν κρίσιμη για τους αναγνώστες, με αποτέλεσμα οι απογευματινές εφημερίδες να… γκρινιάζουν. Το θέμα λύθηκε επιτέλους, τον Μάρτιο 1914, όταν πλέον το δελτίο εκδιδόταν στις δύο το μεσημέρι, οπότε το περιλάμβαναν στην ύλη τους οι εφημερίδες, οι οποίες τότε ήταν πράγματι απογευματινές.[4] Αλλά μεγάλο ζήτημα υπήρχε με την ακρίβεια της ώρας. Όσοι ήθελαν να την γνωρίζουν έπρεπε να περιμένουν την πτώση της σημαίας του Αστεροσκοπείου το μεσημέρι ή να πηγαίνουν οι ίδιοι στο Αστεροσκοπείο για να αποκτήσουν την πολύτιμη πληροφορία! Οι υπόλοιποι έπρεπε να συντονίζουν τα ρολόγια τους με τις καμπάνες των εκκλησιών. Αλλά οι τελευταίες άλλοτε ήταν συνεπείς και άλλοτε ακολουθούσαν τις… ιδιοτροπίες των ανθρώπων που ήταν επιφορτισμένοι με την εργασία αυτή. Έτσι κάθε Αθηναίος είχε τη δική του ώρα![5]
Οπότε το Αστεροσκοπείο αποφάσισε να καινοτομήσει και να προσφέρει ακρίβεια στο κοινό. Όρισε λοιπόν, ότι οι πολίτες μπορούσαν πλέον ανά πάσα στιγμή της ημέρας να βρίσκουν την ακριβή ώρα σε δύο σημεία της πρωτεύουσας. Στο επί της οδού Σταδίου Ωρολογοποιείο Ιγγλέση και στο Ωρολογοποιείο που βρισκόταν επί της οδού Ανθίμου Γαζή, στην πλατεία της (Παλαιάς) Βουλής και ανήκε στον μηχανικό του Αστεροσκοπείου Κένιχ! Τα ρολόγια είχαν τοποθετηθεί στην προθήκη των δύο καταστημάτων, ήταν ορατά σε όλους και είχαν επάνω την επιγραφή «Ώρα Αστεροσκοπείου»![6]
Δύο χρόνια αργότερα, πάντως, το 1916, δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το θεμελιώδες διάταγμα «Περί ορισμού νομίμου και μόνης ώρας καθ’ όλον το κράτος». Όριζε ότι «από της 4ης πρωινής ώρας της 15ης Ιουλίου 1916 ως νόμιμος και μόνη εν χρήσει ώρα καθ’ όλην την Ελλάδα έσεται η της ανατολικής Ευρώπης, υπερέχουσα κατά 25 λεπτά του μέσου χρόνου Αθηνών και κατά 2 ακριβώς ώρας της του πρώτου μεσημβρινού της Γρηνίκης (Greenwich)»![7] Υπήρξαν όμως και διάφορες… καινοτομίες, όπως η περίφημη «φούσκα» που «έλεγε» την ώρα στους Αθηναίους.
