Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Παύλος Δρανδάκης
Έχει σχέση η Ηλιούπολη των Αθηνών με την Ηλιούπολη του Καΐρου; Βεβαίως και έχει, αφού η δεύτερη ήταν εκείνη που τροφοδότησε τη σκέψη του δαιμόνιου και καταγόμενου από την Κρήτη Παύλου Χ. Δρανδάκη (1896-1945) να ιδρύσει το όμορφο προάστειο των Αθηνών, το οποίο εξελίχθηκε σε ακμάζουσα πόλη. Η Μισρ ελ Τζαντίντα, η Νέα Αίγυπτος, όπως αποκαλούν την Ηλιούπολη του Καΐρου, την πόλη του Θεού Ήλιου (Πι-Ρα), είναι προάστειο που ιδρύθηκε το 1905 από την «Εταιρεία Ηλιούπολη Όασις». Θεωρείται από τα ωραιότερα προάστεια του Καΐρου και είναι μία από τις εισόδους του. Πρωταγωνιστής ίδρυσής του ήταν ο Βέλγος Εδουάρδος Ιωσήφ βαρόνος του Εμπέιν (1852-1929).
Προφανώς τη δική του δόξα και πλούτη ζήλεψε ο ημέτερος δημοσιογράφος και εκδότης Π. Δρανδάκης, ο οποίος πέρασε πολλά χρόνια της νεότητάς του στο Κάιρο. Ο Παύλος, ζωηρός και έξυπνος, φοίτησε εσώκλειστος επί εννέα χρόνια στη Γαλλική Σχολή Ιησουιτών της Ηλιουπόλεως, γεγονός το οποίο φυσικά επηρέασε την ψυχοσύνθεσή του. Το 1915 βρέθηκε στην Αθήνα, φέροντας πλούσια τυπικά προσόντα. Ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία, εργαζόμενος ταυτοχρόνως σε τράπεζες (Αθηνών και Εθνική). Συντάκτης της εφημερίδας «Πολιτεία», εξέδωσε και τη γαλλόφωνη «Κουρριέ ντ’ Ατέν» (1917) και διετέλεσε επί δεκαπενταετία (1918-1933) ανταποκριτής της Αγγλικής «Ντέϊλι Εξπρές».
Ανήσυχος και κοσμοπολίτης θα συμμετάσχει το 1924 στο επιχειρηματικό σχήμα «Ελληνική Εταιρεία Αστικών και Αγροτικών Συνοικισμών (Παύλος) Δρανδάκης – (Εμμανουήλ) Πάγκαλος & Σια». Στο σχήμα συμμετείχαν ακόμη οι Δημήτριος Τσερεντζούλιας και Χαρίλαος Λούκος. Πρώτα έσπευσαν να εξασφαλίσουν τη γη επιλέγοντας το Κτήμα «Καράς» και συμφωνώντας να αγοράσουν ένα τμήμα, έκτασης 1.030 στρεμμάτων από τον ιδιοκτήτη του Αλέξιο Νάστο. Στη συνέχεια φρόντισαν να σχεδιάσουν την νέα πόλη, τον «Εξοχικό Συνοικισμό Ηλιουπόλεως», όπως καταγραφόταν επισήμως στο προεδρικό διάταγμα ίδρυσής της. Πλούσια η ιστορία της στην οποία και θα επανέλθουμε. Όσο για την ονομασία είναι προφανές πως ο Π. Δρανδάκης την πρότεινε και καθιερώθηκε σε ανάμνηση του τόπου των νεανικών του χρόνων.
Έτσι ονομάσθηκε Ηλιούπολη η όμορφη περιοχή νοτιοανατολικά των Αθηνών. Και όπως έγραφε κάποτε η Δέσποινα Σεβαστοπούλου είναι πολύ ωραιότερη από εκείνην του Καΐρου, λόγω της φυσικής θέσης της! Το εγχείρημα ήταν δύσκολο και μεγαλεπήβολο. Ο Π. Δρανδάκης συνδέθηκε με στενή φιλία με τον Α. Νάστο, ο οποίος έφυγε από τη ζωή τον Ιούλιο 1929. Από τότε θα προκύψει πλήθος γιγαντιαίων προβλημάτων και ο Π. Δρανδάκης θα εμπλακεί σε μεγάλες περιπέτειες. Ταυτοχρόνως βρισκόταν σε εξέλιξη το άλλο μεγάλο εγχείρημα της ζωής του, η έκδοση της «Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας». Ένα από τα σημαντικότερα εκδοτικά εγχειρήματα που γνώρισε η Ελλάδα τον πρώτο αιώνα της ελεύθερης ζωής της. Αλλά και σε αυτή την περίπτωση οι περιπέτειες δεν ήταν λίγες.
Ο ρόλος που διαδραμάτισε ο Π. Δρανδάκης στην ίδρυση της Ηλιούπολης δεν αναγνωρίζεται απ’ όλους. Άλλοι συμφωνούν και άλλοι διαφωνούν με την τακτική που ακολούθησε και τη δεινή εμπορευματοποίηση γης που συνεπαγόταν η ίδρυση μιας νέας πόλης. Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει πως υπήρξε οραματιστής και μαχητικός. Ο Παύλος Δρανδάκης παντρεύτηκε την Τούλα Καρατζά, με την οποία χώρισε το 1927. Σε δεύτερο γάμο, τον οποίο πραγματοποίησε αμέσως σχεδόν μετά τον χωρισμό του, πήρε σύζυγο την Μαρία Κιουσοπούλου, με κουμπάρο τον Αλ. Νάστο. Αλλά η περιπετειώδης ζωή, η εντατική δράση, οι πολλαπλές ασχολίες και οι περιπέτειες που συνάντησε στο δρόμο του είχαν αρνητικά αποτελέσματα. Διότι ο φιλόδοξος Π. Δρανδάκης έφυγε από τη ζωή το 1945, σε ηλικία 49 ετών και έμεινε περισσότερο γνωστός για την 28τομη εγκυκλοπαίδειά του.
