Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Ελληνικός γάμος στην Αθήνα την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Από την έκδοση «Ταξίδι στην Αθήνα» του Louis Dupré.
Ως γνωστόν, υπάρχει το bachelor party, δηλαδή το εργένικο πάρτι για τους άνδρες, το οποίο μας ήλθε υποτίθεται από την Αμερική. Πρόκειται περί της τελευταίας εκδηλώσεως του υποψήφιου γαμπρού πριν από τα δεσμά του γάμου. Επίσης, υπάρχει και το bachelorette, το τελευταίο πάρτι που κάνει η μέλλουσα νύφη πριν από τον γάμο της.
Αλλά το έθιμο αυτό ήταν γνωστό στην Ελλάδα από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Η συνάντηση και διασκέδαση των γυναικών είχε και ιδιαίτερη ονομασία. Την αποκαλούσαν «εορτή των παρθένων» και ήταν μέρος της μακράς σειράς των μυστικών ιεροτελεστιών που περιλαμβάνονταν στις προπαρασκευές του γάμου. Η μόνη διαφορά ήταν ότι γινόταν την προπαραμονή και όχι την παραμονή του γάμου.
Στο Λουτρό
Στη χαρά, όπως λεγόταν ο γάμος στην Αθήνα επί Τουρκοκρατίας, οι προσκλήσεις αποστέλλονταν στους καλεσμένους πέντε ημέρες πριν και συνοδεύονταν από κουκουλέδες, δηλαδή γλυκά κατασκευασμένα από ζάχαρη, γαρίφαλα και κανέλα. Δύο ημέρες πριν από τον γάμο, οι μελλόνυμφοι πήγαιναν στο λουτρό.
Ο γαμπρός το πρωί και η νύφη το απόγευμα, ενώ υπήρχαν και ειδικές προβλέψεις μη τύχει και συναντηθούν. Πίσω από αυτό το έθιμο υποκρυπτόταν ένας σημαντικός για τα ήθη της εποχής σκοπός. Ήταν η επιθεώρηση της σωματικής αξίας της κόρης, διότι στο λουτρό παρευρισκόταν και γυναίκα που είχε την ανάλογη εντολή του γαμπρού.
«Ελληνίδα νύφη», O.M. v. Stackelberg.
Η χαμαμτζίνα
Προηγούνταν λοιπόν στο λουτρό οι άνδρες, οι οποίοι πήγαιναν με συγγενείς και στενούς φίλους, ενώ οι χαμαμτζήδες έκαναν μεγάλο θόρυβο χτυπώντας μεταλλικά τάσια και αναγγέλλοντας ότι έφταναν ή ότι έπρεπε να φύγουν. Η νύφη πήγαινε στο λουτρό συνοδευόμενη από ηλικιωμένες συγγενείς της και στο κεφάλι φορούσε σουλούκι.
Το σουλούκι ήταν λεπτό λευκό μαντήλι που κάλυπτε μέρος του προσώπου, Οι λουτράρισσες παρατάσσονταν προς υποδοχή της νύφης. Η χαμαμτζίνα, συνήθως Οθωμανή από καλή οικογένεια, την έπαιρνε από το χέρι και την οδηγούσε ενώ οι λουτράρισσες παρατεταγμένες την έραιναν με ροδόσταγμα.
Ελευθεροστομία
Μετά το λουτρό, ο γαμπρός και οι φίλοι του οργάνωναν ένα γερό τσιμπούσι στο σπίτι του, συνοδευμένο από τα απαραίτητα μουσικά όργανα. Διασκέδαση, άφθονος οίνος, πειράγματα και πικάντικα σατιρικά δίστιχα. Διασώθηκε και το δημώδες λόγιο με τα πολλά υπονοούμενα: «Ούτε φάβα δίχως κρεμμύδια / ούτε γάμος δίχως παιχνίδια!».
Οπωσδήποτε η ελευθεροστομία ήταν ένα από τα χαρακτηριστικά της προγαμιαίας συνάντησης των ανδρών, οι οποίοι διασκέδαζαν μέχρι πρωίας. Όσο για τις γυναίκες και τα κορίτσια ακολουθούσαν το δικό τους πρόγραμμα. Το απόγευμα, μετά το λουτρό η νύφη και οι φίλες της, συγκεντρώνονταν στο σπίτι της τελευταίας.
Η γιορτή των Παρθένων
Έτρωγαν, χόρευαν, τραγουδούσαν και απάγγελλαν σατιρικά ποιήματα. Έκαναν λογοπαίγνια, έλυναν αινίγματα και εν γένει έπαιζαν διάφορα παιχνίδια και ανακοίνωναν η μία στην άλλη τις ελπίδες τους για το μέλλον. Και όταν έφτανε πια η ώρα που έπρεπε να διαλύσουν τη γιορτή και να απέλθουν, αγκαλιάζονταν και αντάλλασσαν ασπασμούς, με δάκρυα και ευχές. Διασώθηκε και ένα τετράστιχο που απευθυνόταν στη νύφη:
«Να ζήσει, να γεράσει / και να ασπρομαλλιάσει / να κάνει γιους περίσσιους / και πλούμα δεχατέρα»! Αυτή ήταν η γιορτή των παρθένων ή στα τουρκικά κινά γκεγκέσι, ονομασία που οφειλόταν στο γεγονός ότι η νύφη έπαιρνε από το λουτρό όταν έφευγε τον κινά που περίσσευε και με τον οποίο έβαφαν ελαφρά τα νύχια των χεριών τους οι φίλες τους. Την επομένη, την παραμονή του γάμου, συνήθως Σάββατο, ακολουθούσαν πολλά όμορφα και γραφικά έθιμα, όπως η παράδοση των προικιών.
