Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Γενική άποψη της Αγοράς που σχεδίασε ο Βασίλειος Τσαγρής για την πλατεία Αβησσυνίας.
Από τις σπουδαιότερες φιλαθήναιες φυσιογνωμίες υπήρξε ο αρχιτέκτονας Βασίλειος Γ. Τσαγρής (1882-1942)[1].
Τα έργα του στην Αθήνα έχουν τύχει ικανοποιητικής παρουσίασης, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για τις μεγάλες παρεμβάσεις, όταν κλήθηκε να αναλάβει τις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων στα τέλη της τρίτης δεκαετίας του 20ού αιώνα. Ανάμεσα στον πλούτο των προτάσεων που κατέθεσε από τη θέση αυτή, είναι και σειρά πολεοδομικών εισηγήσεων και λύσεων που πρότεινε για φλέγοντα ζητήματα, κατά την τελευταία θητεία του Σπύρου Μερκούρη ως Δημάρχου Αθηναίων (1929-1934). Προτάσεις που διακρίνονται για την τολμηρότητά τους, αλλά δεν μπόρεσαν να υλοποιηθούν λόγω της σφοδρής οικονομικής κρίσης που έπληξε και την Ελλάδα στις αρχές της δεκαετίας του 1930 και οι οποίες δεν έχουν ακόμη αξιολογηθεί από τους ειδικούς.
Ήταν αρχές Μαΐου 1930, όταν παρουσιαζόταν ο πρώτος προϋπολογισμός που είχε συντάξει η νέα δημοτική αρχή του διάγοντος το 74ο έτος της ηλικίας του Σπύρου Μερκούρη. Παθιασμένος με τα αθηναϊκά ζητήματα, ο Σπ. Μερκούρης πίστευε ότι μπορούσε να αφήσει το «στίγμα» του στην πόλη και να συνδέσει το όνομά του με σημαντικά έργα. Αλλά τόσο τα έργα που ολοκλήρωσε, όσο κι εκείνα που δεν κατόρθωσε να υλοποιήσει –τα περισσότερα προωθήθηκαν από τον διάδοχό του Κώστα Κοτζιά– ξεχάστηκαν με το πέρασμα του χρόνου.
Ποιος γνωρίζει ότι επί Μερκούρη προτάθηκε η δημιουργία προσφυγικής πολυκατοικίας στη λεωφόρο Αλεξάνδρας; Ποιος γνωρίζει ότι σχεδίαζε τη δημιουργία τοπικών δημοτικών αγορών και την κατεδάφιση της Κεντρικής Δημοτικής Αγοράς της οδού Αθηνάς για τη διάνοιξη νέας λεωφόρου που θα συνέδεε την οδό Αιόλου με την οδό Πειραιώς;
Ανάμεσα στα έργα που σχεδίασε ο Β. Τσαγρής αλλά δεν υλοποιήθηκαν ήταν κι η ανέγερση Συνοικιακής Αγοράς στην πλατεία Αβησσυνίας. Επρόκειτο περί μιας καινοτόμου πρότασης, η οποία θα άλλαζε τη μορφή ολόκληρου του τμήματος εκείνου της πρωτεύουσας, το οποίο διατηρούσε τον παραδοσιακό χαρακτήρα του. Είναι η εποχή που βρίσκονται σε πλήρη ακμή ακόμη τα Γύφτικα της οδού Ηφαίστου και τα Παλιατζίδικα της πλατείας Αβησσυνίας. Μιας πλατείας που δημιουργήθηκε από τον 19ο αιώνα με πλούσιες αποζημιώσεις, τις οποίες πήραν γνωστές αθηναϊκές οικογένειες, όπως οι οικογένειες Κορομηλά, Βάλβη, Μπάμπαρη, Δεληγιάννη κ.ά. Βέβαια η παρουσία των αδελφών Γιουσουρούμ, του Ηλία, προέδρου του Σωματείου Παλαιοπωλών -από τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα- και του αδελφού του Νώε καθώς και το γνωστό εμπόριο, κυριάρχησαν στην περιοχή και της έδωσαν τον χαρακτήρα που γνωρίσαμε έως τις ημέρες μας[2].
Το φιλόδοξο σχέδιο Τσαγρή για την πλατεία Αβησσυνίας (1931) προέβλεπε την ανέγερση ενός επιβλητικού κτιρίου, το οποίο καταργούσε το υπαίθριο εμπόριο, στέγαζε το σύνολο των δραστηριοτήτων και διέθετε σημαντικούς χώρους για πολιτιστικές και κοινωνικές δράσεις. Στην πραγματικότητα, η εν λόγω Αγορά θα εξαφάνιζε τον παραδοσιακό περίγυρο και θα δέσποζε επιβλητικά στην περιοχή. Χρησιμοποιώντας ευρωπαϊκά πρότυπα προέβλεπε πλούσιο αίθριο, χώρους για την ανάπτυξη του παραδοσιακού εμπορίου αλλά και ειδικούς χώρους για την πώληση μεταχειρισμένων[3].
Οι άγνωστοι παιδικοί κήποι και ο αιφνίδιος θάνατος
Ο Β. Τσαγρής, ο οποίος απολάμβανε της προσωπικής φιλίας και ενίσχυσης του Σπύρου Μερκούρη από την εποχή των σπουδών του στο εξωτερικό, εκπόνησε σχέδια πολλών μεγάρων, εμπορικών κι άλλων σχολών, δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων. Ακόμη παραμένουν άγνωστοι οι παιδικοί κήποι που σχεδίασε, όσο υπηρετούσε στον Δήμο Αθηναίων, καθώς και μακρά σειρά εξυγιαντικών και εξωραϊστικών έργων. Παρά τα όσα ανακριβή έχουν γραφτεί, αποβίωσε αιφνιδίως στις 15 Ιανουαρίου 1942, σε ηλικία 59 ετών και κηδεύθηκε εν μέσω θερμών εκδηλώσεων αγάπης[4]. Με τη σύζυγό του Τερέζα δεν απέκτησαν παιδιά, ενώ η οικογένεια Τσαγρή συνέχισε την πορεία της μέσω των αδελφών του (Ιωάννη και Ευφροσύνη, σύζ. Κ. Ρέντη)[5].
