Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Άποψη των Αθηνών, τέλη πρώτης δεκαετίας 20ού αιώνα.
Κι όμως, υπήρξαν διάφορες εποχές που ήταν άγνωστη η λέξη «κρίση» στην Αθήνα. Όπως στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν περνούσε μπέικα μια φαμίλια με το μεροκάματο των δύο δραχμών, ενώ ο υπουργικός μισθός ήταν πεντακόσιες δραχμές τον μήνα. Με εκατόν είκοσι δραχμές φτιαχνόταν ένα μαύρο γαμπριάτικο κοστούμι από εγγλέζικη γυαλιστερή τσόχα. Είχε μεγάλη αξία τότε η δραχμή. Βέβαια ο κόσμος ήταν λιγοστός και μετρημένος στην Αθήνα. Όλοι, λίγο πολύ, γνωρίζονταν μεταξύ τους. Υπήρχε αγάπη και αλληλεγγύη, ενώ αφθονούσαν και οι διάφοροι γραφικοί τύποι, με επιφανέστερο ίσως και πιο ιδιόρρυθμο απ’ όλους τον Σακκουλέ.
Ο Σακκουλές σε πίνακα του Εμμ. Ζαϊρη.
Το πραγματικό του όνομα ήταν Κωνσταντίνος Κόκκινος και ο αδελφός του ο Ηρακλής ήταν ένας ευυπόληπτος νοικοκύρης της Πλάκας, ο οποίος διατηρούσε εμπορο-μανάβικο στη γωνία Αδριανού και Κυδαθηναίων, εκεί όπου αργότερα ήταν το γαλατάδικο του Ανδρίτσου. Το παρατσούκλι «Σακκουλές» τού το κόλλησαν οι θυμόσοφοι Πλακιώτες λόγω της περίεργης περιβολής του[1]. Πολλοί γραφικοί τύποι δοξάστηκαν στην Αθήνα, από τους μάγκες του Ρολογιού της παλαιάς Αγοράς μέχρι τον Δελλαπατρίδη. Αλλά ο Σακκουλές αποτελούσε ανωτερότητα στο είδος του. Περιηγητές τον φωτογράφιζαν και ξένοι τον μνημόνευαν στις αναμνήσεις τους, ενώ ατέλειωτα ήταν τα χρονογραφήματα που γράφτηκαν για χάρη του. Προ παντός δεν μπορούσε κανείς να φανταστεί την πλατεία Συντάγματος χωρίς την παρουσία του.
Τον θυμηθήκαμε πρωτοχρονιάτικα, γιατί κάθε παραμονή ο γραφικός εκείνος τύπος την έστηνε στη γωνία της οδού Σταδίου με την πλατεία Συντάγματος, σημείο το οποίο θεωρείτο το κάβο ντ’ όρο της πρωτεύουσας. Εκεί την έστηνε ο γραφικός φίλος όλων των Αθηναίων, τους οποίους έβριζε διότι δεν ήταν σε θέση τόσες εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι να θρέψουν έναν τεμπέλη όπως εκείνος! Χαμηλού μάλλον αναστήματος, εύρωστος, μελαμψός και αναμαλλιάρης, αιωνίως ξυπόλητος, ακόμη και όταν του χάριζαν υποδήματα. Έτρεχε να τα πουλήσει στο Αναβρυτήριο, το τότε Δημοπρατήριο, με ξεκούμπωτο το βρώμικο πουκάμισο για να φαίνεται το στήθος του που έμοιαζε με τσέλιγκα οροπεδίων της Πίνδου. Κουρελής, θρασύς και απαιτητικός, πρόσταζε τους διαβάτες με γοητευτική προπέτεια: «Ρε φέρε μια δεκάρα!»[2]
Σκίτσο που απεικονίζει τον Σακκουλέ.
Η προσταγή του απευθυνόταν προς όλους ανεξαιρέτως, διότι πίστευε ότι είχε αδιαμφισβήτητα δικαιώματα δεκάλεπτης φορολογίας κάθε ανθρώπου που περνούσε από μπροστά του. Κανείς δεν ξέφευγε. Αξιωματικοί, πολιτικοί, δικηγόροι, διανοούμενοι, έμποροι ή επαγγελματίες, όλοι ήταν υποχρεωμένοι να υπακούσουν στην προσταγή του. Έχουν καταγραφεί επεισόδια με τον καλοκάγαθο βασιλιά Γεώργιο Α΄, τον Ανδρέα Συγγρό και μακρά σειρά επωνύμων της εποχής του. Αλλά η εικόνα του άλλαζε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Όπως σημείωσε ο Δημήτρης Χατζόπουλος[3], ήταν η μοναδική ημέρα του έτους που αναζητούσε και εκείνος παρέα. Συνήθως έβρισκε δημοσιογράφους, οι οποίοι τον έπαιρναν μαζί τους για να απολαύσουν παρέα τον γάλο τους σε μία από τις κοντινές αίθουσες εστιατορίων που διέθεταν όλα τα ξενοδοχεία του κέντρου. Γινόταν άλλος άνθρωπος ο Σακκουλές κάθε βράδυ Πρωτοχρονιάς. Δεν διαμαρτυρόταν, δεν φώναζε, δεν πρόσβαλε κανέναν. Βημάτιζε ξυπόλητος και με άμεμπτη αυτοκυριαρχία.
Ο Σακκουλές σε καρτποστάλ του 1905.
Δεξιοτέχνης στα μαχαιροπίρουνα (!) και τα χαρτιά
Υπήρξαν φορές που ο γυμνοπόδαρος αλήτης έδειχνε χαρτοπαικτική δεινότητα, ενώ κάπνιζε ασταμάτητα και χρησιμοποιούσε τα μαχαιροπήρουνα τελειότερα και από τους γραμματείς των πρεσβειών! Ανταπέδιδε τα πειράγματα, συνήθως από κυρίες, με επιτηδευμένη σοβαροφάνεια, και έδειχνε προτίμηση στο ουίσκι χωρίς πάγο. Βέβαια δεν ξεχνούσε και εντελώς τις συνήθειές του. Πάντα πριν φύγει φρόντιζε να πει: «Άντε, ρε, κατρακυλήστε μου για το καλό του νέου χρόνου φράγκα και όχι δεκάρες». Πράγματι, εισέπραττε ποσό αρκετό για να αγοράσει όχι απλώς υποδήματα, αλλά μπότες πανύψηλες και πανάκριβες. Κι όμως, το πρωί εμφανιζόταν πάλι στο στέκι του, στη γωνιά της οδού Σταδίου, ξυπόλητος και με τη γνωστή προσταγή στους φορολογούμενους υπηκόους του: «Άντε ρε σεις, αν δεν μου δώσετε διπλή δεκάρα σήμερα κακό χρόνο να΄χετε»![4]
