Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Η δεκαετία 1930 ήταν κρίσιμη για τον μαυρομάτη πρωταγωνιστή του μπερντέ. Από την προηγούμενη δεκαετία είχαν ξεκινήσει οι προβληματισμοί. Όλοι παρακολουθούσαν τον Καραγκιόζη, απολάμβαναν τα καμώματά του, χαίρονταν με τις καρπαζιές και την καπατσοσύνη του. Αλλά ελάχιστοι ήταν εκείνοι που έσκυβαν στα προβλήματα, στην «ψυχή» του, δηλαδή στους ανθρώπους που του δίνουν ζωή, στους καραγκιοζοπαίχτες. Οι άνθρωποι που λειτουργούν ως θιασάρχες, συγγραφείς και ηθοποιοί και οι οποίοι προέρχονταν από τα λαϊκά στρώματα. Η ζωή τους ήταν στερημένη. Δεν απολάμβαναν τα στοιχειώδη που είχαν κατακτήσει οι άλλοι εργαζόμενοι.
Φιγούρα του Καραγκιόζη.
Παρέμεναν ανασφάλιστοι και δεν τους επέτρεπαν να γραφτούν στην Εταιρεία Ελλήνων Συγγραφέων και στο Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών. Έτσι αποφάσισαν να συμπήξουν το «Σωματείον Ελλήνων Καραγκιοζοπαικτών», ώστε οργανωμένα να προβάλουν τα δίκαιά τους. Πότε συνέβη αυτό; Πολλοί αναφέρουν ότι έγινε το 1924, αλλά ο Χάρης Σταματίου επιμένει ωστόσο πως μόλις το 1938 κατόρθωσαν να οργανωθούν επισήμως οι καραγκιοζοπαίχτες. Είχε προηγηθεί ο αποκλεισμός τους από το Ταμείο Συντάξεων Ηθοποιών, το οποίο έδινε συντάξεις σε όλο τον κόσμο του θεάτρου, από ηθοποιούς και συγγραφείς, μέχρι ηλεκτρολόγους, ταμίες και ξυλουργούς, όπως έγραφε, ίσως καθ’ υπερβολήν ο Παύλος Παλαιολόγος.
Εν πάση περιπτώσει το Σωματείο συστάθηκε και έγιναν οι πρώτες αρχαιρεσίες (Απρίλιος 1938). Πρόεδρος εκλέχθηκε ο Δημήτριος Μανωλόπουλος, αντιπρόεδρος ο Αντώνιος Μόλλας (Παπούλιας), γραμματεύς ο Κωνσταντίνος Καράμπαλης, ταμίας ο Θεόδωρος Θεοδωρόπουλος και σύμβουλοι οι Παναγιώτης Μελίδης, Γεώργιος Κουτσούρης και Χρήστος Χαρίδημος. Μετά τη σύσταση του Σωματείου τους οι καραγκιοζοπαίχτες κατέθεσαν και τα τρία πρώτα αιτήματά τους. Πρώτο ήταν να παίρνουν και εκείνοι όταν γεράσουν ή καταστούν ανίκανοι για εργασία μια σύνταξη. Ύστερα να υπαχθούν στο Ταμείο Συντάξεων Ελλήνων Ηθοποιών και να λαμβάνονται υπόψη τα χρόνια προϋπηρεσίας τους.
Τέλος ζητούσαν να μετονομαστεί το Καραγκιοζοθέατρο σε Θέατρο Σκιών! Ως προς τα δύο πρώτα αιτήματα δεν προβάλλονταν αντιρρήσεις. Αλλά για τη μετονομασία έγινε συζήτηση. «Γιατί να ξεβαπτιστεί ο Καραγκιόζης, έπειτα από 80 ολόκληρα χρόνια που ζει στον τόπο μας με αυτό το όνομα;» αναρωτιόταν ο Χ. Σταματίου. Υποστήριζε πως με το όνομα Καραγκιόζης έγινε γνωστό το θέατρο σκιών στην Ελλάδα και ότι δεν έπρεπε να αντικατασταθεί. Η πρόταση εξελήφθη ως προσπάθεια των καραγκιοζοπαικτών να μετατρέψουν τον καραγκιόζη σε… αριστοκράτη οπότε δόθηκε η ευκαιρία και για τα ανάλογα πειράγματα.
Φαντάζονταν τον Καραγκιόζη με ημίψηλο φράκο, να εγκαταλείπει την παράγκα του και να κατοικεί σε διαμέρισμα (σκίτσο 1938).
Σε λίγο ο Καραγκιόζης θα φορέσει φράκο, θα αποκτήσει αυτοκίνητο, ίσως και αεροπλάνο, υπέθεταν οι σχολιαστές. Ο καμπούρης θα μετατρεπόταν από λωποδυτάκος σε γκάγκστερ, δεν θα κόρταρε πλέον την κόρη της κυρά Γιώργαινας, δεν θα ήταν απότομος και θυμωμένος αλλά ευγενής στους τρόπους. Θα άφηνε την τρισάθλια παράγκα του για ένα διαμέρισμα πολυκατοικίας αλλά και τις φασουλάδες για τα μπον φιλέ. Ευτυχώς, τίποτε από αυτά δεν έγινε. Επήλθαν ορισμένες αλλαγές, αλλά ο μαυρομάτης συνεχίζει να ζει στον δικό του κόσμο και να καρπαζώνει τον δύσμοιρο Χατζηαβάτη. Όσο για το Σωματείο των καραγκιοζοπαιχτών στις τελευταίες προπολεμικές αρχαιρεσίες (Φεβρουάριος 1940) εξέλεξε πρόεδρο τον Κ. Καράμπαλη, αντιπρόεδρο τον Μάρκο Ξανθό, γενικό γραμματέα τον Κώστα Μανό (Κώστας Αθανασίου), ταμία τον Θ. Θεοδωρόπουλο και μέλη τους Σ. Ιατρίδη, Τ. Μελίδη και Δ. Μανωλόπουλο. Ο Α. Μόλλας εξελέγη επίτιμος πρόεδρος.
