Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
O Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ με τσιγάρο στο χέρι.
Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος, επιλέγουμε να περιγράψουμε την κατάσταση που επικρατούσε πριν από έναν αιώνα, αλλά και για τις επιπτώσεις που είχε το κάπνισμα στην υγεία του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄. Επιπτώσεις οι οποίες αφορούσαν τον ανώτατο άρχοντα, οπότε λάμβαναν εθνικό χαρακτήρα σε ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο για τη χώρα.
Πριν από έναν αιώνα ελάχιστοι ήταν εκείνοι που ύψωναν τη φωνή τους εναντίον του τσιγάρου. Κυριαρχούσαν οι καπνιστές. Ο Ζαν Μωρεάς αποχώρησε από εκδήλωση που γινόταν προς τιμήν του διότι του είπαν ότι δεν μπορούσε να καπνίσει στην αίθουσα του θεάτρου. Ο καπνιστής Σωτήρης Σκίπης τασσόταν ανεπιφύλακτα υπέρ του καπνίσματος στις αίθουσες των κινηματογράφων και είχε απομείνει ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου να επαναλαμβάνει στερεότυπα «Να μην καπνίζετε».[1] Ο Ηλίας Βουτιερίδης αναρωτιόταν δημοσίως: «Υπάρχουν άνθρωποι που σκέπτονται χωρίς να καπνίζουν;»![2]
Δηλαδή πριν από έναν αιώνα ο καπνός κυριαρχούσε παντού. Και αν αναζητήσουμε τον πιο… θεριακλή επιφανή άνδρα της εποχής εκείνης, σίγουρα θα τον συναντήσουμε στο πρόσωπο του βασιλιά Κωνσταντίνου Α’! Είχε αρχίσει να καπνίζει εξερχόμενος της Σχολής Ευελπίδων και το 1915 είχε φτάσει να καπνίζει έως και 70 τσιγάρα την ημέρα, δηλαδή περισσότερα από τρία πακέτα της εποχής μας. Γι’ αυτό ο πατέρας του βασιλιάς Γεώργιος Α΄, παρά το γεγονός ότι ήταν και ο ίδιος καπνιστής, του έκανε συχνά παρατηρήσεις και του συνιστούσε να μετριάσει το κάπνισμα.
Αλλά οι συστάσεις του δεν εισακούονταν, παρά το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος προσπάθησε επανειλημμένως αλλά χωρίς αποτέλεσμα να κόψει το κάπνισμα. Οπότε από πολύ νωρίς άρχισε να πάσχει από πνευμονοπάθεια μετρίου βαθμού η οποία οφειλόταν, σύμφωνα με τους γιατρούς του, και στο υπερβολικό κάπνισμα. Έτσι, ενοχοποιήθηκε ευθέως το κάπνισμα όταν το 1915, σε ηλικία 47 ετών, αρρώστησε από πνευμονιοκοκκική λοίμωξη του αναπνευστικού με συνοδό πλευρίτιδα που εξελίχθηκε στον αποκαλούμενο από τους γιατρούς πυοθώρακα. Η ασθένεια αυτή του βασιλιά, η οποία στην πραγματικότητα τον ταλαιπώρησε επί τριετία, έχει περιγραφεί από ειδικούς επιστήμονες.
Εντυπωσιάζει ωστόσο η εμμονή του Κωνσταντίνου με το κάπνισμα. Μετά τη μεγαλύτερη εγχείριση που υπέστη, με την παρουσία ξένου γιατρού, εκδόθηκε δελτίο Τύπου για την πορεία της υγείας του βασιλιά η οποία απασχολούσε υπερβολικά την κοινή γνώμη. Εκεί αναφέρεται ότι η επέμβαση έγινε με τους πιο ευνοϊκούς όρους και «ο Βασιλεύς μετ’ αυτήν εδέχθη ολίγην τροφήν και εκάπνισεν»![3]
Πιο περιγραφικός ο Παύλος Νιρβάνας[4], ο οποίος ήταν και γιατρός, του αφιέρωσε ένα χρονογράφημα επισημαίνοντας ότι το πρώτο πράγμα που ζήτησε επίμονα δεν ήταν κάποιο φρούτο, ούτε κανένα πολύτιμο ποτό αρχαίας κάβας αλλά ένα τσιγάρο.
«Θέλω να καπνίσω! Δώστε μου να καπνίσω!», είπε ο Κωνσταντίνος. Καπνιστής και ο Π. Νιρβάνας, αντιμετώπισε το θέμα με γλαφυρό και χαριτωμένο τρόπο, επισημαίνοντας ωστόσο ότι «το κάπνισμα υπενόμευσε την Βασιλικήν υγείαν».
Φανατικός με το τσιγάρο έως το τέλος του
Στο συμπέρασμα πως το κάπνισμα ευθυνόταν σοβαρά για την κατάσταση υγείας του βασιλιά είχαν εξάλλου καταλήξει και οι θεράποντες ιατροί του. Επισήμαιναν ότι «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μέρος της σοβαρότητος (σ.σ. της υγείας του βασιλιά) οφείλεται εις την κατάστασιν εις την οποίαν εκ του καπνίσματος ευρέθησαν τα αναπνευστικά όργανα». Όντας ασθενής και σε αδυναμία ο βασιλιάς, κλήθηκε να αντιμετωπίσει κρίσιμα εθνικά και πολιτικά προβλήματα. Ως γνωστόν, ο Κωνσταντίνος Α΄ έφυγε από τη ζωή το 1923, σε ηλικία 55 ετών[5], αντιμετωπίζοντας μέχρι τέλους σοβαρά προβλήματα υγείας και παραμένοντας μανιώδης καπνιστής.
