Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Ο συνθέτης – πιανίστας Τζέιμς Τζόνσον
Το Τσάρλεστον είναι πόλη και λιμάνι της Νότιας Καρολίνας, απ’ όπου ξεπετάχτηκε ο δημοφιλής ρυθμός και ο χορός τσάρλεστον το 1923. Ο ρυθμός γεννήθηκε από τον συνθέτη – πιανίστα Τζέιμς Τζόνσον (James P. Johnson, 1894-1955) και απλώθηκε σε όλο τον κόσμο. «Δεν γνωρίζω αν η χάρη του ονόματος έφτασε έως την Αθήνα, αλλά ο Θεός να σας φυλάει και να σας προστατεύει από τη σύγχρονη αυτή πληγή» έλεγε το 1925 από την Αμερική ο ανταποκριτής των αθηναϊκών εφημερίδων Λ. Κορφιάτης[1]. Συμπληρώνοντας ότι πρόκειται για μαγικό όνομα που ηλεκτρίζει τους πάντες, βρίσκεται διαρκώς στα στόματα της νεολαίας και του κοριτσόκοσμου και μετατρέπεται σε μανία, ασθένεια, πάθος!
Δεν είχε καθόλου άδικο. Η μικρή πόλη Τσάρλεστον ήταν γνωστή για δύο λόγους, τους περίφημους ανθώνες της και το πλήθος των χοροδιδασκαλείων της. Οι θρύλοι δεν άργησαν να γεννηθούν. Ένας εξ αυτών ήθελε τον χορό τσάρλεστον, να προέρχεται από τις ρυθμικές κινήσεις των μαύρων γυναικών και ανδρών που καθάριζαν τα πατώματα των χοροδιδασκαλείων όταν καλύπτονταν από τον χαρτοπόλεμο των πελατών, οι οποίοι διασκέδαζαν. Σάρωναν με το ένα πόδι μπροστά στο άλλο, κάνοντας χονδροειδείς κινήσεις ενώ οι γυναίκες τραγουδούσαν άσματα της πατρίδας τους. Και επειδή αυτό το θέαμα έβλεπαν διαρκώς στο Τσάρλεστον, προέκυψε και το όνομα του χορού. Άλλος θρύλος γεννούσε δεύτερη εκδοχή[2]. Αυτή ήθελε την ονομασία να έχει προέλθει από τις ίδιες κινήσεις και τα βήματα των μαύρων όταν καθάριζαν τους σωρούς των λουλουδιών. Το γεγονός πάντως ήταν ότι το τσάρλεστον ήταν πλέον παγκόσμια πραγματικότητα.
Ατέλειωτες ιστορίες έχουν γραφτεί για την προέλευση του χορού, τους αφροαμερικανικούς συνδυασμούς, τα βήματα, τη σκηνική παρουσία και τη σχέση με τις ενδυματολογικές εξελίξεις. Εξάλλου προέκυπταν συνδυασμοί με άλλα χορευτικά κινήματα, όπως το «λίντυ χοπ» που γεννήθηκε στο Χάρλεμ της Νέας Υόρκης (1928). Το ίδιο ίσχυε και για τον ρυθμό που είχε γεννήσει ο Τζ. Τζόνσον και είχε παίξει στους λιμενεργάτες του Τσάρλεστον[3]. Οι ειδικοί θεώρησαν ότι πλησίαζε τη δημοφιλή και ισπανικής καταγωγής χαμπανέρα, η οποία είχε εξαπλωθεί από τον 18ο και 19ο αιώνα στη λατινική Αμερική.
Η Τζένη Καρέζη και ο Ντίνος Ηλιόπουλος χορεύουν τσάρλεστον στην κινηματογραφική ταινία «Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος» (1960).
Πάντως η αιχμή της νέας μόδας ήταν από τα μέσα 1926 έως το 1927. Το ίδιο ίσχυσε και στην Ελλάδα. Το τσάρλεστον υπήρχε παντού. Στα σαλόνια, στα ντάνσινγκ, όπου περπατούσε κανείς άκουγε τσάρλεστον. Ήταν η μόδα… φρούτο του νέου κόσμου και ο χορός των… αγρίων. Σημαντικές φυσιογνωμίες κατέφθαναν στην Αθήνα τραγουδώντας και χορεύοντας τσάρλεστον. Από την περίφημη Γαλλοαμερικανίδα ηθοποιό, τραγουδίστρια και χορεύτρια Λίλι Νταμίτα (1904-1994) έως την εκρηκτική και ακαταμάχητη μαύρη καλλονή με το φιδίσιο σώμα Ζοζεφίν Μπέικερ (1906-1975).
Το 1927, ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης έγραψε μουσική για την ηθογραφική κωμωδία του Σ. Δεβάρη «Μις Τσάρλεστον» που ανέβηκε στο «Θέατρο Παπαϊωάννου». Θεωρήθηκε έργο–σταθμός στην ιστορία της οπερέτας. Το τσάρλεστον επηρέαζε και τη ζωή των ελληνικών χωριών και μεταδιδόταν στα χωριά και στα βουνά ως… επιδημία. Οι χωρικοί σκανδαλίζονταν με τον νέο… διάβολο του αμερικανικού πολιτισμού των ποδιών. Ο αποσπασματάρχης, ο δάσκαλος, οι ερωτευμένες γυναίκες συνδυάζονταν γοητευτικά με τους αμερικανικούς… τρελούς χορούς, δοσμένους με ελληνικά μοτίβα, συνδυασμένους με τους μυστικούς θησαυρούς των δημοτικών τραγουδιών. Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε το αποτέλεσμα της εμφάνισης του τσάρλεστον σε σκηνικά του απλού χωριάτικου σπιτιού, του βουνού και της θάλασσας. Με την Αφροδίτη Λαουτάρη, ως Τσάρλεστον να αποδίδει τη γενική αναστάτωση του χωριού και τη Νίτσα Φιλοσόφου, ως αγνή βλαχοπούλα να βλέπει τον Κίτσο της να χορεύει τσάρλεστον με μία Αμερικάνα! Κάπως έτσι υποδέχθηκε η Ελλάδα το τσάρλεστον πριν από εννέα δεκαετίες περίπου[4].
