Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Χειρίστρια μηχανών έκδοσης λογαριασμών (1956).
Επανήλθαν στην επικαιρότητα ζητήματα τιμολογιακής πολιτικής της πολύπαθης Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ). Με την ευκαιρία αυτή επιλέγουμε να αναφερθούμε στη συνήθεια της είσπραξης φόρων και τελών μέσω των λογαριασμών της εταιρείας. Η καθημερινότητα και οι μεγάλες αλλαγές που έχουν επέλθει στη ζωή μας έκαναν απόμακρο και έριξαν στη λήθη αυτό το γεγονός. Έτσι ελάχιστοι θυμούνται πως συμπληρώνονται 59 χρόνια από τότε (1963) που η κυβέρνηση με Νομοθετικό Διάταγμα και το Υπουργείο Εσωτερικών με μία λιτή ανακοίνωσή του ειδοποιούσαν αναλόγως το κοινό.
Υπηρεσία εξόφλησης λογαριασμών κατανάλωσης (1956).
«Με την ίδια απόδειξη εισπράξεως του λογαριασμού καταναλώσεως ηλεκτρικού ρεύματος θα εισπράττονται και τα τέλη καθαριότητος του Δήμου Αθηναίων»[1] ανέφερε η ανακοίνωση και προειδοποιούσε ότι σύντομα, μέσω των λογαριασμών θα ακολουθούσε και η είσπραξη των τελών καθαριότητος και φωτισμού. Η αντίδραση ήταν βεβαίως εξαιρετικά μεγάλη, αλλά και η προειδοποίηση σαφής και ξεκάθαρη: «Σε περίπτωση μη πληρωμής η ΔΕΗ θα διακόπτει το ρεύμα»! Από τότε προστέθηκαν διάφορα τέλη, όπως το τέλος για την ΕΡΤ, «συνδρομή» όπως το βάφτισαν τα πρώτα χρόνια, αλλά και οι πρόσφατοι φόροι των ακινήτων.
Το Νομοθετικό Διάταγμα
Σχεδόν πάντα ακολουθήθηκε η ίδια διαδρομή. Σφοδρές αντιδράσεις και προσφυγές στα δικαστήρια, αλλά ποτέ κανείς δεν δικαιώθηκε και τέλος ή φόρος που επιβλήθηκε μέσω της ΔΕΗ δεν καταργήθηκε. Όλα ξεκίνησαν το 1962, όταν πραγματοποιήθηκε το Συνέδριο Δήμων και Κοινοτήτων στην Καλαμάτα. Εκεί δήμαρχοι και κοινοτάρχες, με ψήφισμά τους, διεκδικούσαν από την κυβέρνηση να βρει τρόπο αναπλήρωσης των δημοτικών και κοινοτικών φόρων που είχε περικόψει. Η κυβέρνηση πρότεινε να εισπράττονται τα δημοτικά και κοινοτικά τέλη μέσω της ΔΕΗ. Μια πρόταση που βρήκε σύμφωνους τους εκπροσώπους των Oργανισμών Tοπικής Aυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).
Και οι δύο έβρισκαν διέξοδο στα προβλήματά τους. Οι ΟΤΑ εξασφάλιζαν έσοδα χωρίς μεγάλο κόστος, ενώ το κράτος -μέσω της ΔΕΗ- εισέπραττε ένα σημαντικό ποσόν (7%) για τα «έξοδά» του. Ήταν τόσο βολικό το νέο μέτρο για όλους -πλην των καταναλωτών- ώστε, ενώ διαρκούσαν ακόμη οι συζητήσεις (Μάιος 1962), το Υπουργικό Συμβούλιο, έπειτα από εισήγηση του Υπουργού Εσωτερικών Γ. Ράλλη καθιέρωνε το νέο μέτρο εκδίδοντας και το απαραίτητο Νομοθετικό Διάταγμα. Οι λογαριασμοί άρχισαν να καταφθάνουν στα σπίτια το καλοκαίρι του 1963.
Ρολόι της ΔΕΗ.
Όπως ήταν αναμενόμενο οι αντιδράσεις, οργανωμένες και μεμονωμένες, ήταν σφοδρότατες, ιδιαίτερα όταν έφθασαν οι πρώτοι λογαριασμοί. Η διαμάχη μεταξύ Ενώσεων Καταναλωτών και πολιτών με τη ΔΕΗ ήταν πολύχρονη. Αντιρρήσεις, αντιδράσεις, αλλά και απάνθρωπες συμπεριφορές εκ μέρους των υπαλλήλων της ΔΕΗ, οι οποίοι -με την αρωγή αστυνομικών οργάνων- έσπευδαν να κόψουν το ρεύμα σε όσους δεν συμμορφώνονταν με τις νέες αποφάσεις. Το μέτρο ίσχυσε για την Αθήνα και τον Πειραιά, καθώς και για τους δήμους της τέως διοίκησης πρωτευούσης από την Κηφισιά μέχρι το Ελληνικό και από το Φάληρο μέχρι τη Νέα Πεντέλη.
Τέλη φωτισμού – καθαριότητας
Η έκπληξη, πάντως, για τα νοικοκυριά και τα καταστήματα ακολούθησε το 1964, όταν μαζί με τον λογαριασμό της ΔΕΗ κατέφθασε εντός του ίδιου φακέλου και δεύτερος λογαριασμός, όμοιος με τον πρώτο, ο οποίος όμως στην κεφαλίδα είχε τις λέξεις «Δήμος Αθηναίων» ή «Δήμος Πειραιώς», ή «Δήμος Νέας Σμύρνης» κ.ο.κ. Ήταν η συνείσπραξη των τελών φωτισμού και καθαριότητας, η οποία προστέθηκε στην προηγούμενη χωρίς ακόμη να έχουν εκδικασθεί οι προσφυγές που είχαν γίνει στο Συμβούλιο της Επικρατείας και οι οποίες άργησαν να εκδικασθούν, ενώ το αποτέλεσμά τους ήταν αρνητικό για όσους είχαν προσφύγει.
Τέλος, με ένα ακόμη Νομοθετικό Διάταγμα του 1973, επεκτάθηκε το σύστημα επιβολής, βεβαίωσης και είσπραξης των τελών καθαριότητας και φωτισμού από τη ΔΕΗ ακόμη και σε εκείνους που δεν διέθεταν ηλεκτρικές εγκαταστάσεις στα σπίτια τους! Τα περισσότερα περιστατικά σημειώνονταν σε μέρη της Ηπείρου και σε νησιωτικές περιοχές. Ακόμη περισσότερες ήταν βεβαίως οι ρυθμίσεις που προτείνονταν και ευτυχώς δεν πρόλαβαν να εφαρμοσθούν. Όπως το 1972 που προτάθηκε να εισπράττονται οι εισφορές του ΤΕΒΕ μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ. Ήταν μία πρόταση του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών της δικτατορίας Ιωάννη Λαδά, η οποία -ευτυχώς- δεν πρόλαβε να υλοποιηθεί.
Συνδρομή για την ΕΡΤ
Το στρατιωτικό καθεστώς ήταν εκείνο που καθιέρωσε και την είσπραξη τέλους για λογαριασμό της ΕΙΡΤ (ΕΡΤ). Ακολούθησε τη «σίγουρη» οδό και επέβαλε «συνδρομή» -όπως την αποκαλούσε- υπέρ του νέου οργανισμού σε όλους, ασχέτως αν είχαν ή όχι τηλεόραση. Για λογαριασμούς μέχρι 100 δραχμές η συνδρομή ήταν ένα τάλιρο και 12-14 δραχμές για όσους είχαν μεγαλύτερους λογαριασμούς, συγκεντρώνοντας έτσι έσοδα ύψους περίπου 280 εκατομμυρίων δραχμών. Επί δικτατορίας βεβαίως δεν σημειώθηκαν αντιδράσεις, οι οποίες ωστόσο εκδηλώθηκαν με εξίσου μεγάλη σφοδρότητα στα χρόνια της Μεταπολίτευσης και διήρκεσαν για πολλά χρόνια.
Λογαριασμός της ΔΕΗ (1975).
Αξέχαστες έχουν μείνει οι δηλώσεις της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη στην Ελληνική Βουλή ότι δεν πρόκειται να καταβάλει τέλη για την τηλεόραση. Πράγματι, στα τέλη της δεκαετίας 1970 σταμάτησε να πληρώνει μέσω των λογαριασμών τα δημοτικά τέλη και την ΕΡΤ και κατέθετε το ποσό για το ρεύμα στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Σε όσους όμως πολίτες ακολούθησαν το παράδειγμά της, απλά τους έκοψαν το ρεύμα, όπως συνέβη με ένα δικηγόρο στην οδό Βαλτετσίου. Όσο για την Κυβέρνηση που συμμετείχε και η Μελίνα, όχι μόνον συνέχισε, αλλά αύξησε τη «συνδρομή» που είχε επιβάλει το στρατιωτικό καθεστώς!
