Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Οποιαδήποτε αναφορά στην οικονομική υποστήριξη της πρώτης Ολυμπιάδας των Αθηνών θα ήταν ατελής εάν δεν γινόταν λόγος για τη φιλοτελική δημιουργία. Λίγες μέρες μετά την πρώτη συνεδρίαση της 12μελούς Ολυμπιακής Επιτροπής, υπό την προεδρία του διαδόχου Κωνσταντίνου, στις 13 Ιανουαρίου του 1895, ο γενικός διευθυντής των Ταχυδρομείων και των Τηλεγραφείων του ελληνικού κράτους Δ. Αβαντινός χορήγησε, με ιδιαίτερη εγκύκλιό του, ταχυδρομική ατέλεια στην αλληλογραφία της Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων[1].
Εξώφυλλο του Ταχυδρομικού Οδηγού του 1896.
Με πρωτοβουλία των αδελφών Δημητρίου και Ιωάννου Σακόρραφων ο «Σύλλογος Γραμματοσημοφίλων Αθηνών» αποφάσισε να απευθυνθεί στον διάδοχο Κωνσταντίνο προκειμένου να επιτευχθεί η έκδοση έκτακτης αναμνηστικής γραμματοσειράς, κυκλοφορίας ορισμένου χρόνου. Ο Σύλλογος ανέπτυξε στην αναφορά του τη φιλοσοφία της παγκόσμιας διάδοσης της γραμματοσημοφιλίας και τις σκέψεις του για τα έσοδα που θα προέκυπταν από μια τέτοια έκδοση. Ως παραδείγματα ανέφερε τη σπουδαία έκδοση των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής με την ευκαιρία της τέταρτης εκατονταετηρίδας από την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου, την ανάλογη της Δημοκρατίας της Αργεντινής, και του Βελγίου – με την ευκαιρία της έκθεσης της Αμβέρσας. «Συνεπώς…», κατέληγε η αναφορά, «…η ανασύστασις των Ολυμπιακών Αγώνων, την οποίαν ολόκληρος ο πολιτισμένος κόσμος εχειροκρότησε, δεν είναι γεγονός ήσσονος σημασίας από τα γεγονότα, διά τον εορτασμόν των οποίων άλλα Κράτη προέβησαν εις εκδόσεις αναμνηστικών γραμματοσήμων…»[2].
Η συνέχεια δόθηκε στη Βουλή όπου ο φίλαθλος βουλευτής Κ. Ν. Παπαμιχαλόπουλος κατέθεσε νομοσχέδιο για την έκδοση αναμνηστικών γραμματοσήμων[3]. Ακολούθησε η έκδοση νόμου, ο οποίος προέβλεπε την εκτύπωση γραμματοσήμων στο εξωτερικό, την κυκλοφορία τους σε ορισμένο χρόνο και τον τρόπο διαχείρισης των εσόδων. Εμβόλιμα συμπεριλήφθηκε άρθρο για τη δυνατότητα της Επιτροπής να συνάψει τραπεζικό δάνειο. Επίσης εκδόθηκε εκτελεστικό διάταγμα το οποίο προσδιόρισε τον ακριβή αριθμό, χρωματισμό και αξία των εκδιδομένων γραμματοσήμων[4].
Τα πρώτα Ολυμπιακά γραμματόσημα φέρουν παραστάσεις εμπνευσμένες από την ελληνική αρχαιότητα. Εκδόθηκαν 12 γραμματόσημα με 8 συνολικά παραστάσεις. Εκείνα του ενός και των δύο λεπτών απεικονίζουν «παλαιστάς συμπλεκομένους», των πέντε και δέκα λεπτών τον «δισκοβόλο του Μύρωνος», των είκοσι και σαράντα λεπτών «αμφορέα των Αθήνηθεν άθλων», των είκοσι πέντε και εξήντα λεπτών «άρμα τεθρίππου», της μίας δραχμής το «Παναθηναϊκό Στάδιο», των δύο δραχμών τον «Ερμή του Πραξιτέλους», των πέντε δραχμών τη «Νίκη του Παιωνίου» και των δέκα δραχμών την «Ακρόπολη». Η επιλογή έγινε από επιτροπή και καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε ο τότε διευθυντής του Νομισματικού Μουσείου και μετέπειτα καθηγητής της Νομισματικής, Ιωάννης Σβορώνος[5]. Την εκτύπωση των παραστάσεων επιμελήθηκε ο διαμένων στην Αθήνα Γάλλος A. Guilleron και τις χαλύβδινες μήτρες κατασκεύασε ο χαράκτης E. Mouchon[6].
Με κοινή απόφαση των υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών προσδιορίσθηκε ως χρόνος κυκλοφορίας των γραμματοσήμων η 25η Μαρτίου 1896, πρώτη ημέρα των Αγώνων, έως την 1η Οκτωβρίου του ίδιου έτους. Η προθεσμία τελικά δεν τηρήθηκε και παρατάθηκε μέχρι εξάντλησης της σειράς[7]. Η επιτυχία της έκδοσης ήταν μεγαλύτερη από την αναμενόμενη, τόσο από οικονομικής όσο και από φιλοτελικής άποψης, και άνοιξε το δρόμο για ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια του φιλοτελισμού.
«Τα επί τη τελέσει των Ολυμπιακών Αγώνων αναμνηστικά γραμματόσημα αποτελούν 12 κλάσεις και διακρίνονται δι’ ιδίων χρωματισμών ως εξής: υποφαίου, ροδοειδούς, λεκριοειδούς, αργυροειδούς, κεράμου, χρυσοειδούς, πορφυρού, ιώδους, κυανού, ωχρού, πρασίνου, φαιού». Τα θέματα που επικράτησαν ήταν βέβαια αρχαιοελληνικά: παλαιστές συμπλεκόμενοι, ο δισκοβόλος του Μύρωνος, οι «Αθήνηθεν άθλοι», ο Ερμής του Πραξιτέλους κ.ά. Αυτή ήταν η στιγμή εισαγωγής ενός θεσμού, που διατηρήθηκε ακμαίος στο μέλλον, αποδίδοντας καρπούς
Αυτή η προσπάθεια είχε συνέχεια και το 1906, όταν διοργανώθηκαν οι Β’ Διεθνείς Ολυμπιακοί Αγώνες των Αθηνών, που συνέπιπταν με τη συμπλήρωση 10 ετών από την τέλεση των Αγώνων του 1896. Ακολούθησε παύση 14 ετών και η επόμενη έκδοση έγινε στο Βέλγιο, το 1920, με την ευκαιρία της Ολυμπιάδας της Αμβέρσας. Ακολούθησε η έκδοση γραμματοσήμων για την Ολυμπιάδα του Παρισιού στα 1924, έτος που κλείνει και η εποχή του νεοκλασικισμού στον Ολυμπιακό φιλοτελισμό.
Ο σύγχρονος γιγαντισμός των Ολυμπιακών Αγώνων έπληξε όμως και τον φιλοτελισμό. Οι εκδόσεις έχουν πολλαπλασιαστεί σε τέτοιο βαθμό ώστε είναι αδύνατον στους αγνούς λάτρεις του φιλοτελισμού να εντάξουν στη συλλογή τους τα γραμματόσημα όλων των χωρών. Η μεγάλη πληθωριστική έκρηξη των γραμματοσήμων έγινε με την Ολυμπιάδα της Ρώμης, το 1960, όταν εκδόθηκαν, από 52 χώρες, τέσσερις περίπου εκατοντάδες γραμματόσημα. Η μεγάλη έκταση που έλαβε ο Ολυμπιακός φιλοτελισμός και η εξάπλωση του Ολυμπιακού γραμματοσήμου οδήγησαν στην ίδρυση της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ολυμπιακού Φιλοτελισμού (IPO)[8]. Στο πλαίσιο δε των Ολυμπιάδων οργανώνονται παγκόσμιες εκθέσεις Ολυμπιακού γραμματοσήμου.
Πρώτη Δημοσίευση: Σκιαδάς, Ελευθέριος Γ., 1996. 100 Χρόνια Νεώτερη Ελληνική Ολυμπιακή Ιστορία. Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων 1896-1996. Τα Νέα, Αθήνα. 88-89.
