Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Οι αστυνομικές εγκύκλιοι αποτελούν πλούσια πηγή πληροφοριών για την κοινωνία της εποχής που εκδίδονταν, τα ήθη, τα έθιμα, αλλά και τις μορφές παραβατικότητας. Έτσι από τις εγκυκλίους που εξέδωσε ο διευθυντής Αστυνομίας Αθηνών και Πειραιώς (1849) μαθαίνουμε πολλές λεπτομέρειες για τις συνθήκες υγιεινής που επικρατούσαν στην ελληνική πρωτεύουσα, τις οχλούσες χρήσεις και την πρώτη προσπάθεια να απομακρυνθούν έξω από τον κατοικημένο ιστό. Μια σειρά τέτοιων χρήσεων ήταν ανεπτυγμένες, από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας στις παρυφές της πόλης.
Καθημερινή σκηνή από τη ζωή των Αθηνών, 1853. Υδατογραφία Χ.Κ. Στίλλιγκ.
Αλλά η πόλη μεγάλωνε με αποτέλεσμα οι χρήσεις αυτές να βρεθούν μέσα στις περιοχές κατοικίας. Σιδηρουργοί, κασσιτερουργοί, ορειχαλκουργοί, χαλκουργοί, αλλά και γενικότερα τα εργαστήρια μεταλλουργών, αμαξοπηγών (αμαξοποιών), ελασματουργών (τενεκετζήδων), πεταλωτών κ.ά. προκαλούσαν πλέον προβλήματα. «Απόζουσι δυσώδη ή βαρείαν οσμήν ή προξενούσι θόρυβον», όπως ανέφερε το σχετικό έγγραφο της αστυνομίας. Οπότε απαγορεύτηκε «ρητώς και επί ποινή» κάθε θόρυβος και κρότος «εν καιρώ νυκτερινής αναπαύσεως των κατοίκων»! Οι στάβλοι αλλά και τα πεταλωτήρια έπρεπε πλέον να απομακρυνθούν από τις κατοικίες και τις αυλές τους και να μεταφερθούν σε απόκεντρα μέρη.
Λήφθηκαν όμως και προληπτικά μέτρα, αφού απαγορευόταν σε μακρά σειρά βιοτεχνικών χρήσεων να εγκαθίστανται μέσα στην πόλη. Έτσι, όποιος πλέον θα επιθυμούσε να ιδρύσει σαπωνοποιείο, πιλοποιείο, αλειματοκηρείο (κηροπλαστείο), βυρσοδεψείο, βαφείο, χοιροστάσιο, ήταν πλέον υποχρεωμένος να εφοδιαστεί με άδεια από την αστυνομία. Ένα ακόμη από τα προβλήματα που ανησυχούσαν τους κατοίκους της πόλης, ήταν οι κραυγές που έβγαζαν τις καλοκαιρινές νύχτες τα παραπαίδια, υπηρέτες όπως τους αποκαλούσαν, των αρτοποιών των τροφιμοπωλών (μπακάληδων) και των οψοπωλών (κυρίως ψαράδων).
Απαγορεύτηκε λοιπόν να φωνάζουν μέσα στους δρόμους μέρα και νύχτα. Επίσης δεν επιτρεπόταν «εις πάντας ειδήμονας των θορυβωδών μουσικών οργάνων» να παίζουν στους δρόμους. Εκείνη την εποχή υπαίθριοι καλλιτέχνες, χρησιμοποιώντας σάλπιγγες και αυλούς κάθε είδους, κλαρινέτα αλλά και φλάουτα, τριγυρνούσαν στα σοκάκια της πόλης δεκαρολογώντας. Με διάταξη δεν μπορούσαν πλέον να κυκλοφορούν από τις 10 το βράδυ μέχρι τις 7 το πρωί τον χειμώνα, και από τις 11 το βράδυ μέχρι τις 6 το πρωί το καλοκαίρι.
Αλλά τα πράγματα ήταν πιο δύσκολα με τις κοινές γυναίκες. Όλο και αυξάνονταν οι διαμαρτυρίες των κατοίκων των Αθηνών και του Πειραιώς «κατά των ασελγών γυναικών, σποράδην κατοικουσών, και θέαμα σκανδαλώδες εις τας πέριξ εντίμους οικογενείας γινομένων». Συγκεκριμένα οι καταγγελίες ανέφεραν ότι «κοιναί γυναίκες (πόρναι) περιφέρονται ακωλύτως εις τους δημοσίους περιπάτους εν Αθήναις»! Ταυτοχρόνως πολλοί νέοι από τις επαρχίες αντί να εργάζονται και να ζουν τίμια, «εξώκειλαν δυστυχώς εις την διαφθοράν ώστε μετέρχονται ως επιτήδευμα την προαγωγήν (μαστρωπείαν)»!
Ο αστυνόμος των Αθηνών προσπάθησε να λύσει το πρόβλημα καθιερώνοντας πλέον την έκδοση ειδικής άδειας σε όσες γυναίκες επιθυμούσαν να ασκήσουν το αρχαιότερο επάγγελμα. Η Αστυνομία καθόριζε, με εγκύκλιό της, την περιοχή που έπρεπε να εγκατασταθεί η δραστηριότητα κρίνοντας ακόμη και την καταλληλότητα του οικήματος που θα επιλεγόταν. Όσο για τους μαστροπούς, η σχετική αστυνομική εγκύκλιος απαγόρευε τη δραστηριότητα διότι ο νόμος για τα επιτηδεύματα (επαγγέλματα) δεν είχε προβλέψει αυτό του προαγωγού, το οποίο διέφθειρε τα ήθη! Βεβαίως απαγορεύτηκε στις γυναίκες που ασκούσαν το επάγγελμα να περιφέρονται ή ακόμη και να κατοικούν στους δρόμους των δημόσιων περιπάτων, αλλά προβλεπόταν και αυστηρή τιμωρία σε όποιον θα διέθετε στέγη «προς ασέλγειαν» ή θα υπέθαλπε με οιονδήποτε τρόπο τέτοια δραστηριότητα. Τέλος, η Αστυνομία του 1849 απαγόρευε ρητά «εις άτομα αμφοτέρων των γενών να συνοικώσιν ηνωμένα συζυγικώς, μη υπάρχοντος γάμου»!
