Ο βιομήχανος που ήθελε να γίνει Δήμαρχος Αθηναίων

Ο επιτυχημένος Άγγελος Πυρρής αντίπαλος του Σπυρίδωνος Μερκούρη

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς 

 

Άγγελος Πυρρής

Προσωπικότητα με σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των Αθηνών και στην οικονομική ιστορία του τόπου ήταν και ο Άγγελος Πυρρής, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 10 Ιουλίου 1916. Ιδιαίτερα επιτυχημένος επιχειρηματίας, συνέχισε την επιχείρηση που δημιούργησε ο πατέρας του Σπυρίδων Πυρρής στους Αμπελοκήπους. Ασχολήθηκε με τα κοινά της πόλεως των Αθηνών και μόχθησε για την πρωτεύουσα. Υπήρξε πρωτοπόρος στη διαμόρφωση υγιούς οικονομικής πολιτικής εκ μέρους του πρώτου δήμου της χώρας και έθεσε ανεπιτυχώς υποψηφιότητα για τον θώκο του δημάρχου Αθηναίων έχοντας ως αντίπαλό του τον πρώην φίλο του Σπυρίδωνα Μερκούρη.

 

Σπυρίδων Μερκούρης

Το εργοστάσιο εριουργίας Πυρρή στους Αμπελόκηπους απασχολεί τους φιλίστορες, αλλά δεν έχουν ακόμη γραφεί τα βασικά χαρακτηριστικά του. Όπως ότι το εργοστάσιο καταλάμβανε ολόκληρη την περιοχή που περικλείεται από τις οδούς Βασιλίσσης Σοφίας, Σινώπης, Ευήνου και Πυρρή και λεωφ. Μεσογείων. Δηλαδή ολόκληρη την περιοχή στην οποία ανεγέρθηκε ο Πύργος των Αθηνών. Περιλαμβανομένης βεβαίως και της μικρής και επιμήκους πλατείας Πυρρή ή Ιπποκρατείου. Ανεγέρθηκε στο πρώτο μισό της δεκαετίας 1880 από τον Σπυρίδωνα Πυρρή, πολιτικό φίλο του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου.

Τότε (δεκαετία 1880) το εργοστάσιο βρισκόταν περίπου 1500 μέτρα από την τελευταία οικοδομική γραμμή της πόλης. Πίσω από το εργοστάσιο και προς τη σημερινή οδό Μιχαλακοπούλου κυλούσε ο Ιλισός ποταμός και υπήρχαν μικρά ξερορέματα. Η περιοχή αυτή εντάχθηκε στο σχέδιο πόλης το 1894. Ο Σπ. Πυρρής δημιούργησε πολυμελέστατη οικογένεια. Έστειλε δύο από τους γιους του, τον Άγγελο και τον Αλέξανδρο, στην Ευρώπη για σπουδές και ειδίκευση στο ζήτημα της λειτουργίας εργοστασίων εριουργίας. Επιστρέφοντας, τα δύο αδέλφια μεγαλούργησαν αναπτύσσοντας και σημαντικό δίκτυο εξαγωγών.

Στις δημοτικές εκλογές του 1903 ο Αγγ. Πυρρής, ο οποίος διακρινόταν για τον ευχάριστο χαρακτήρα και το ήθος του, έθεσε υποψηφιότητα και εκλέχθηκε μεταξύ των πρώτων δημοτικών συμβούλων στο Δήμο Αθηναίων, με τον συνδυασμό του Σπυρίδωνα Μερκούρη. Στις επόμενες δημοτικές εκλογές, το 1907, έθεσε ο ίδιος υποψηφιότητα για τη θέση του Δημάρχου Αθηναίων απέναντι στον πανίσχυρο τότε Σπ. Μερκούρη. Ο τελευταίος υποστηριζόταν από την αντιπολίτευση, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Δημήτριος Ράλλης.

Το εργοστάσιο Πυρρή σε χάρτη του 1915

Ο Άγγελος Πυρρής εμφανίστηκε ως κυβερνητικός υποψήφιος. Υποστηριζόταν από τον πρωθυπουργό Γεώργιο Θεοτόκη και τον πανίσχυρο πρόεδρο της Βουλής Νικόλαο Λεβίδη. Ήταν η εποχή που ο Παύλος Νιρβάνας έγραψε εύστοχα πως η «εκλογική ηδονή» είχε πλέον γίνει βιολογική ανάγκη για τους Έλληνες. Ο Πυρρής υπήρξε ο πρώτος που χρησιμοποίησε ως κεντρικό σύνθημα στην προεκλογική του εκστρατεία τη λέξη «Αλλαγή». Οι εκλογές διακρίθηκαν για την ένταση και τις βιαιότητες που σημειώθηκαν. Εντέλει ο Πυρρής ηττήθηκε με μικρή διαφορά και την επομένη ο Γεώργιος Σουρής αφιέρωσε στην ήττα του ένα ολόκληρο φύλλο του «Ρωμηού» γράφοντας «Εις ήχο πλάγιο βαρύ / μεγάλος θρήνος του Πυρρή». Δεν έπαψε να ασχολείται με τα ζητήματα των Αθηνών, αρθρογραφώντας και παρεμβαίνοντας σε κρίσιμα ζητήματα.

Στήριξε και τον Εμμανουήλ Μπενάκη

Δύο χρόνια πριν φύγει από τη ζωή, ο Αγγ. Πυρρής στήριξε με όλες του τις δυνάμεις τον Εμμανουήλ Μπενάκη, προκειμένου να αναδειχθεί δήμαρχος Αθηναίων. Σημαίνον στέλεχος και χορηγός του Κόμματος των Φιλελευθέρων υιοθετούσε το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδος και τασσόταν υπέρ της «μεγαλοπρεπούς εθνικής αποκαταστάσεως». Η παρουσία του στα κοινά γέννησε πολλά λογοπαίγνια, όπως το «αλαλάζων πυρ πηδώ / πυρ, πιαστήκαν απ’ εδώ» που έγραψε ο Γ. Σουρής και χρησιμοποιούσε ο λαός για τους ηττημένους.

Η σωζόμενη κατοικία του βρισκόταν πίσω από τον ναΐσκο του Αγίου Ανδρέα και σώζεται έως τις ημέρες μας. Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 51 ετών και στην τελευταία του κατοικία τον συνόδευσαν οι γονείς του Σπυρίδων και Σταυρούλα, καθώς και η γυναίκα του Ελίζα.