Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Ανάμεσα στους τύπους που έμειναν αλησμόνητοι, ήταν και ο Κωνσταντίνος Λυκόρτας του Αντίγονου. Ευγενής φυσιογνωμία, ψηλός, χώλαινε από το ένα πόδι αλλά ήταν πάντα καλοντυμένος. Ψηλό κολάρο, σκληρό καπέλο, μπαστούνι και παλτό και υπό μάλης χειρόγραφα. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια της Σύρου με σημαντικές διακλαδώσεις. Πατέρας του ήταν ο Αντίγονος Λυκόρτας, ενώ η μητέρα του προερχόταν τη γνωστή οικογένεια Μπογδάνου της Ζακύνθου και της Λευκάδας.
Η αδελφή του είχε παντρευτεί τον Νικόλαο Βανδώρο, αδελφό του εύπορου βουλευτή Πάλλη Χριστόφορου Βανδώρου. Ο Κωνσταντίνος είχε γεννηθεί το 1864 και από νεαρός είχε κλίση στα φυσικομαθηματικά. Του είχε κολλήσει η έμμονη ιδέα πως όσα διδασκόταν για την κίνηση των ουρανίων σωμάτων δεν ήταν σωστά. Τα χρόνια περνούσαν και μετά από απαίτηση των γονέων του σπούδασε νομικά. Το 1887 μάλιστα δημοσίευσε και το πρώτο νομικό του βιβλίο, μελέτη για την προσωποκράτηση, ζητώντας την κατάργηση του μέτρου αυτού ως αναχρονιστικού.
Σκίτσο Κωνσταντίνου Λυκόρτα.
Νομική – Αστρονομία
Επίσης δημοσίευσε και ιδιαίτερο τεύχος υπό τον τίτλο «Ο νόμος φονεύει» επιζητώντας την κατάργηση της θανατικής ποινής και αρκετές ακόμη μικρές μελέτες του εναντίον της τοκογλυφίας κ.ά. Ταυτοχρόνως δημοσιογραφούσε σε διάφορα έντυπα και έγραφε ποίηση. Αλλά δεν άργησε ο καιρός που η Αστρονομία του έγινε έμμονη ιδέα. Ώσπου κατέληξε σε δική του θεωρία, στην οποία έδωσε την ονομασία «σύστημα της ορμεμφύτου κινήσεως»[1].
Δηλαδή ανέπτυξε δική του θεωρία για την κίνηση του σύμπαντος, απορρίπτοντας εκ θεμελίων τις θεωρίες του Νεύτωνα! Ούτως ή άλλως αποδείχθηκε ότι επεξεργαζόταν τις σκέψεις του, κατορθώνοντας να εκδώσει και την πρώτη μελέτη του στα γαλλικά. Ευρισκόμενος στη Λειψία το 1890 εξέδωσε το πρώτο τεύχος με τις αστρονομικές του απόψεις.
Μποέμ τραγουδοποιός
Τρία ολόκληρα χρόνια έμεινε στην Ευρώπη, και κατόπιν επέστρεψε στην Αθήνα (1892). Έπεισε μάλιστα το δημοτικό συμβούλιο του δήμου Αθηναίων να χρηματοδοτήσει τη μετάφραση και την έκδοση του έργου του στα ελληνικά και υπό τον τίτλο «Νέα θεωρία περί κινήσεως» (1892)[2]. Μπορεί στα μεταγενέστερα χρόνια να τον κατέταξαν στους γραφικούς τύπους της εποχής του, αλλά ο Κ. Λυκόρτας απολάμβανε αναγνώρισης και τιμών. Δημοσίευε άρθρα του σε επιφυλλίδες σοβαρών εφημερίδων, πραγματοποιούσε διαλέξεις στον Παρνασσό έναντι μάλιστα εισιτηρίου. Αλλά μάλλον απογοητεύτηκε στη συνέχεια από την αντιμετώπιση που του επιφύλαξε ο επιστημονικός κόσμος.
Αρνούνταν να του αναγνωρίσουν, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, την αστρονομική μεγαλοφυΐα του. Δεν άργησε λοιπόν να μεταβληθεί σε έναν μποέμ τραγουδοποιό! Σύχναζε στα λημέρια της Νεαπόλεως, στις ιστορικές ταβέρνες και τα καφενεία της, όπως και οι περισσότεροι μποέμ τύποι της εποχής. Σιγά – σιγά αναδείχθηκε και το καλλιτεχνικό του τάλαντο. Εγκατέλειψε διά παντός κάθε ενασχόληση με τη δικηγορία και την αστρονομία. Έγραφε ποιήματα, τα οποία μελοποιούσε ο ίδιος, τα εξέδιδε σε τεύχη και τα πωλούσε σε τεύχη, όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή. Αυτή ήταν ίσως και η πιο επιτυχημένη δραστηριότητα της ζωής του.
Εμβατήρια – Ύμνοι
Όταν ξέσπασαν οι Βαλκανικοί πόλεμοι, έγραψε σειρά ύμνων και πολεμικών εμβατηρίων. Όπως το περίφημο «Ο Ναύτης του Αιγαίου», το οποίο αφιέρωσε «τω γενναίω προμάχω της Μεγάλης Πατρίδος Παύλω Κουντουριώτη». Μέχρι σήμερα παίζεται χωρίς να είναι γνωστός ο δημιουργός του. «Είμαι ο ναύτης του Αιγαίου / Έχω ζωή με τα πλατειά νερά / Και για την ένδοξη πατρίδα / Είμ’ όλο φλόγα και καρδιά». Επίσης έγραψε ένα θαυμάσιο ύμνο με τον τίτλο «Ο λεβέντης ήρως των Αθηνών» και τον αφιέρωσε στον ανθυπολοχαγό Ανδρέα Ζυγομαλά (1890-1914). Τον Έλληνα στρατιωτικό που διακρίθηκε για τη δράση και την ανδρεία του στο πεδίο των Βαλκανικών Πολέμων, αγωνίστηκε για την αυτονομία της Βορείου Ηπείρου και βρέθηκε δολοφονημένος τον Ιούλιο 1914 στη Νίβιτσα Βορείου Ηπείρου. Τελικά, η τύχη είχε αρχίσει να χαμογελά στον Κ. Λυκόρτα, αφού ο αποτυχημένος δικηγόρος και αστρονόμος θριάμβευε ως μουσικοσυνθέτης και πατριωτικός τραγουδιστής.
Το εξώφυλλο της παρτιτούρας «Ο Ναύτης του Αιγαίου». Aπό τις συλλογές του Συλλόγου των Αθηναίων.
«Έσο Έτοιμος»
Το 1914 ήταν κρίσιμη και ανθηρή χρονιά για τον ελληνικό προσκοπισμό. Οι εφημερίδες πρόβαλαν τις αρετές του συστήματος. Η παρουσία τους σε δημόσιες εκδηλώσεις ενθουσίαζε γονείς και παιδιά. Οι διακεκριμένοι αστοί που ασχολούνταν εντατικά με την οργάνωσή τους αποτελούσαν ένα είδος εγγυήσεως για τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετώπιζε η κοινωνία τον συνδυασμό εκπαιδεύσεως και προσκοπικής αγωγής. Το γεγονός ότι η Ελλάδα έβγαινε ωφελημένη από τις πολεμικές περιπέτειες και επικρατούσε ευφορία ήταν ένας από τους πρόσθετους λόγους να εξαίρεται η αγωγή που αφύπνιζε τις νεανικές ψυχές, παραδίδοντάς τους ταυτοχρόνως και πολύτιμα εφόδια.
Δικαιολογημένα, λοιπόν, περίμεναν όλοι να ανοίξουν οι πύλες για να δεχθούν «κάθε Ελληνόπουλο, αδιακρίτως κοινωνικής τάξεως, πτωχό και πλούσιο, ξυπόλητο και λουστρινοφορούν»[3]! Τότε παρουσιάζεται και «Το εμβατήριον των Προσκόπων», το οποίο δεν είναι γνωστό στο ευρύ κοινό παρά το γεγονός ότι έχουν δημοσιευθεί σπουδαίες και τεκμηριωμένες εργασίες για την ιστορία του προσκοπισμού στη χώρα μας. Ο τίτλος του «Έσο Έτοιμος» και δημιουργός του (ποίηση και μουσική) ο πολυτάλαντος και ανήσυχος δικηγόρος και δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Αντιγόνου Λυκόρτας.
Προσκοπικό καθήκον
Ήταν έργο «δι’ άσμα και κλειδοκύμβαλον», γράφτηκε τον Σεπτέμβριο 1914, εκδόθηκε από το «Τυπογραφείο Κτενά» και διατέθηκε στην αγορά προς 65 λεπτά το αντίτυπο που περιείχε και την παρτιτούρα. «Με καρδιά από τόλμη γιομάτη, / με ματιά σα ν’ αστράφτη γοργή / το καθήκον ο Πρόσκοπος πράττει, / όπου χρέος σεμνόν τον καλεί. / Με θυσίαν προτείνει τα στήθια, / για να δώση στους άλλους βοήθεια⋅ / λεβεντιά κι’ αγαθότης στ’ αλήθεια, / του Προσκόπου είν’ όλ’ η ζωή»!
Με το οκτάστιχο αυτό ξεκινούσε «Το Εμβατήριον των Προσκόπων». Ένα άλλο οκτάστιχο περιέγραφε τον πρόσκοπο: «Υψηλόφρων, γενναίος, ιππότης, / στην τιμή του ορκίζετ’ αυτός, / κι’ είν’ ο όρκος του νόμος, θεότης, / εις τον λόγον του πάντα πιστός. / Ένα σύνθημα άριστον έχει: / «Έσο έτοιμος!» τούτο προσέχει, / στους αγώνας ακούραστος τρέχει / κι’ είναι εύρωστος, πάντα φαιδρός».
Πρόωρο τέλος
Όπως είναι ευνόητο το εμβατήριο αυτό ήταν επηρεασμένο από τις κρατούσες συνθήκες, γεγονός που αποκαλύπτουν άλλες στροφές του οι οποίες κάνουν λόγο για δάφνες και θριάμβους σε μάχες. Ούτως ή άλλως, οι προσκοπικές ομάδες που περπατούσαν στην οδό Κηφισιάς, κρατώντας τα κοντάρια τους και φέροντας τις εξαρτήσεις τους ενθουσίαζαν το κοινό. Περιγράφοντας μια τέτοια σκηνή, ο Ι. Κονδυλάκης έγραψε πως «την ουραγίαν του προσκοπικού ουλαμού απετέλουν κάτι σπιθαμιαία προσκοπίδια»[4]!
Ο Κ. Λυκόρτας εξέδωσε διάφορα έντυπα, όπως τη σατιρική εφημερίδα «Αλλαγή». Έγραψε επίσης και τον βασιλικό ύμνο του, τον οποίο τραγουδούσαν τα κορίτσια του Αρσακείου στις εξετάσεις του μαθήματος της Ωδικής. Όπως ήδη αναφέρθηκε, αναγνωρίσθηκε η αξία του Κ. Λυκόρτα ως τραγουδοποιού. Αλλά ήταν αργά. Η ταλαιπωρία είχε καταβάλει τον παράδοξο εκείνο πολεμικό τραγουδιστή που άφησε την τελευταία του πνοή την άνοιξη του 1916, σε ηλικία 52 ετών, σε κάποιο κρεβάτι του δημοτικού Νοσοκομείου χτυπημένος από φυματίωση[5].
Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα «Δημοκρατία» 9 Μαρτίου 2016.
