Γράφουν οι Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς και Έλενα Γκοτσίνα
Την 3η Μαΐου 1833 έφυγε από τη ζωή στην Ινδία ο πρώτος Έλληνας ινδολόγος και ευεργέτης του πρώτου Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Δημήτριος Γαλανός ο Αθηναίος. Ήταν υιός του Παντολέοντος Γαλανού και της συζύγου του, Διαμάντως. Οι γονείς του, όπως αναφέρει ο βιογράφος του Γεώργιος Κοζάκης Τυπάλδος ήταν «ευπατρίδες Αθηναίοι και χαίροντες πολλήν επί τιμιότητα και αρετή υπόληψιν μεταξύ των συμπολιτών αυτών»[1].
Δημήτριος Γαλανός ο Αθηναίος.
Γέννηση -σπουδές
Ο Δημήτριος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1760 και από νεαρή ηλικία φαίνεται να διακρίθηκε για την οξύνοια του πνεύματος και τη φιλομάθειά του. Μαθήτευσε δίπλα στον Ιωάννη Μπενιζέλο στο Ελληνικό Σχολείο των Αθηνών και ήδη από τα δώδεκα του χρόνια ήταν γνώστης της Ελληνικής Γραμματικής. Έχοντας εμφανές προβάδισμα σε σχέση με τους συνομηλίκους του αναχώρησε για το Μεσολόγγι όπου συνέχισε τις σπουδές του δίπλα στον περίφημο Παναγιώτη Παλαμά.
Αργότερα μετακινήθηκε στην Πάτμο όπου δίδασκε την ελληνική ο Δανιήλ Κεραμεύς. Στη συνέχεια μετέβη στην Κωνσταντινούπολη ως προσκεκλημένος του πρωτόθρονου της Ιεράς Συνόδου της Κωνσταντινούπολης και θείου του, Γρηγόριου Καισαρείας. Την εποχή που ο Δ. Γαλανός βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη, το αγγλικό εμπόριο ήκμαζε στην Ινδία και πολλοί Έλληνες έμποροι είχαν μεταφέρει τις δραστηριότητές τους στην Καλκούτα.
Στην Ινδία
Ο Κωνσταντίνος Πανταζής, έμπορος, από την Ανδριανούπολη θέλοντας να μεταλαμπαδεύσει στα παιδιά του και τους συγγενείς του την ελληνική παιδεία και γλώσσα αναζητούσε έναν διδάσκαλο μέσω του φίλου του, Μανδρατζόγλου. Ο τελευταίος γνωρίζοντας τον Γαλανό και θαυμάζοντας το πνεύμα και τις δυνατότητές του τον παρακίνησε να δεχθεί την πρόταση του Κ. Πανταζή και να μεταβεί στην Καλκούτα.
Στα τέλη του 1786, ο Δ. Γαλανός αποστέλλοντας μια επιστολή στους γονείς του αναχώρησε για τη μακρινή Ινδία με σκοπό να εμπλουτίσει τις γνώσεις του και την οικονομική του περιουσία. Στη συγκεκριμένη επιστολή, η οποία φαίνεται να ακολουθεί τις επί δύο έτη άκαρπες προσπάθειες επικοινωνίας με τους δικούς του εκφράζει και την ανησυχία του για την τεταμένη κατάσταση στην Αθήνα λόγω της τυραννίας του Χατζή Αλή Χασεκή.
Σαράντα χρόνια
Για έξι περίπου χρόνια ο Δ. Γαλανός έμεινε στην οικία Πανταζή, στην Καλκούτα, ως διδάσκαλος της ελληνικής αλλά ταυτόχρονα μαθήτευσε και ο ίδιος ώστε να διδαχθεί την Αγγλική, τη Σανσκριτική, την Περσική και άλλες ασιατικές γλώσσες. Έχοντας αποκτήσει σημαντικές γνώσεις και επενδύοντας σε εμπορικούς οίκους τη χρηματική του περιουσία αποφάσισε να αφιερωθεί στη φιλοσοφία και να μεταβεί στο Μπεναρές, την ιερή πόλη των Ινδιών.
Σαράντα χρόνια και ως το τέλος της ζωής του, ο Δ. Γαλανός εντρύφησε στη βραχμανική θρησκεία, συναναστράφηκε τους ανώτερους διδασκάλους της και μυήθηκε στην ινδική φιλοσοφία και θεοσοφία σε σημείο ώστε να του καταλογίζεται ο χαρακτηρισμός «ανήρ θείος και σοφώτατος» από τους Άγγλους και Ευρωπαίους αποίκους, τους Βραχμάνους και τους υπόλοιπους Ινδούς[2].
Πλούσιο έργο
Στο μεγάλο διάστημα της παραμονής του στην Ινδία κατάφερε να μεταφράσει πλήθος της ινδικής γραμματείας από τη σανσκριτική στην ελληνική γλώσσα αφήνοντας μία τεράστια παρακαταθήκη για τη σύνδεση των δύο πολιτισμών και γλωσσών. Στις χειρόγραφες μεταφράσεις του Δ. Γαλανού περιλαμβάνονται: Η Βαλαβαράτα, σύντομη της Μαχαβαράτα, η Βαγαβάτα, η Γίτα, η Ιτιχασασαμουτσάϊα, δηλαδή Αρχαιολογική Συλλογή, η Δουργά, Βισνουσσαρμάν και η Ψιττακού, νυχτερινές μυθολογίες.
Επίσης συνέταξε τέσσερα λεξικά: Βραχμανικής γλώσσας, Περσικής, Βραχμανικής, Ελληνικής και Αγγλικής γλώσσας, Ονομαστικό Βραχμανικό λεξικό και Βραχμανικό, Αγγλικό και Ελληνικό λεξικό. Λίγο πριν από τον θάνατό του, αντιλαμβανόμενος το επερχόμενο τέλος και αναμένοντας τον ανιψιό του, Πανταλέοντα, γιο του αδελφού του Φιλαρέτου να καταφτάσει στην Ινδία αποφασίζει να συντάξει τη διαθήκη του.
Η διαθήκη
Στο ενσφράγιστο αντίγραφο αυτής, που συντάχθηκε στις 29 Απριλίου 1833, ο Δ. Γαλανός μεταξύ άλλων που αφορούν την κάλυψη των εξόδων του ενταφιασμού του και την πληρωμή των υπηρετών του ορίζει ως κληρονόμο της μισής του περιουσίας τον ανιψιό του, Παντολέοντα και αφήνει μετά θάνατον ως κληροδότημα την υπόλοιπη μισή (περ. 36.000 δρχ.), όπως και τα χειρόγραφα του, στην ανωτέρα Ακαδημία των Αθηνών, δηλαδή το Πρώτο Πανεπιστήμιο της Αθήνας που δεν είχε ακόμη ανεγερθεί, αποτελώντας έτσι έναν από τους ευεργέτες του.
Η πρώτη ανακοίνωση του έργου του έγινε το 1854 σε επιμέλεια του Γ.Κ. Τυπάλδου και του Γ. Αποστολίδη, με δαπάνη του Ιωάννη Δούμα και είχε τίτλο: «Δημητρίου Γαλανού, Αθηναίου, Ινδικών μεταφράσεων Πρόδρομος: περιέχων Βατριχαρή Βασιλέως ηθολογίας, γνωμολογίας και αλληγορίας, του αυτού υποθήκας, ή περί ματαιότητος των του κόσμου, συλλογήν πολιτικών οικονομικών, και ηθικών εκ διαφόρων ποιητών, Σανακέα σύνοψιν γνωμικών και ηθικών, και Ζαγαννάθα Πανδιταράζα αλληγορικά παραδειγματικά και ομοιωματικά»[3].
Η διαθήκη του Δημητρίου Γαλανού του Αθηναίου.
Απόγονοι και σωζόμενα
Τα ενθύμια και τα κειμήλια του Δημητρίου Γαλανού μετά τον θάνατό του περιήλθαν στον Παντολέοντα Φ. Γαλανό, ο οποίος νυμφεύθηκε την Μαριάννα Χαλκοκονδύλη. Απέκτησαν μία θυγατέρα, την Σοφία Γαλανού, σύζυγο του επίσης Αθηναίου Αποστόλου Τρίτη. Το ζεύγος απέκτησε επίσης μοναχοκόρη, την Μαριάννα Τρίμη, σύζυγο του Οδυσσέα Γεωργαντή και το ζεύγος δύο κόρες, την Σόφη και την Λένα Γεωργαντή. Η τελευταία παντρεύτηκε σε πρώτο γάμο τον Ιωάννη Κυριακόπουλο και απέκτησε ένα αγόρι, τον Κωνσταντίνο και σε δεύτερο γάμο τον ιατρό Παναγιώτη Πατρονικόλα.
Η τελευταία, η Λένα Γεωργαντή Πατρονικόλα, κραταιό μέλος του «Συλλόγου των Αθηναίων», λίγο πριν από τον θάνατό της, συνέχισε την οικογενειακή παράδοση και παρέδωσε, μεταξύ άλλων, στο «αθηναϊκό της σπίτι», δηλαδή τον «Σύλλογο των Αθηναίων» και το νεοσύστατο «Αθηναϊκό Μουσείο» του, το αυθεντικό αντίγραφο της ενσφράγιστης διαθήκης του Δημητρίου Γαλανού.
Η Λένα Γεωργαντή Πατρονικόλα, λίγους μήνες πριν φύγει από τη ζωή, μας παρέδωσε τη διαθήκη του προγόνου της Δημητρίου Γαλανού του Αθηναίου η οποία διακρίνεται ανηρτημένη σε δεύτερο επίπεδο.
Σήμερα η Διαθήκη του Δ. Γαλανού όπως επίσης και το πρωτότυπο πορτραίτο του, δωρεά της συζύγου του υιού της Λένας, της κ. Βίκυς Κυριακοπούλου, εκτίθενται στο «Αθηναϊκό Μουσείο» του «Συλλόγου των Αθηναίων» αποδίδοντας φόρο τιμής και αναδεικνύοντας την ιστορία του φωτισμένου Δημήτριου Γαλανού του Αθηναίου. Ο τάφος του σώζεται στο Μπενάρες και το επίγραμμα που συντέθηκε από βραχμάνες αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «Εχάσαμεν τον Πλάτωνα του αιώνος μας»!
Η κ. Βίκυ Κυριακοπούλου στο «Αθηναϊκό Μουσείο», μπροστά από το πορτραίτο του Δημητρίου Γαλανού, το οποίο δώρισε η ίδια.
Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα «Εστία», 6 Μαΐου 2023
