Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Αδέσποτα σκυλιά. Σκίτσο Θέμου Άννινου (1886).
Τις περισσότερες φορές καταγράφουμε τους ανθρώπινους τύπους, οι οποίοι έζησαν κατά καιρούς στις μικρές ή μεγάλες κοινωνίες των κατοικημένων τόπων. Υπήρξε όμως και μία περίπτωση το 1899, κατά την οποία κάποιος μελετούσε και κατέγραφε τους σκύλους των Αθηνών, αποδίδοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στους πιο έξυπνους και χαριτωμένους. Ανασύρουμε τη μελέτη αυτή[1] από την αφάνεια λόγω του σημερινού εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Αδέσποτων Ζώων που καθιερώθηκε με πρωτοβουλία των Ολλανδικών φιλοζωικών οργανώσεων. Σκοπός του εορτασμού η ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας για την τύχη των εξακοσίων εκατομμυρίων αδέσποτων ζώων που υπολογίζεται ότι διαβιούν υπό άθλιες συνθήκες στον πλανήτη μας.
Οπωσδήποτε δεν περνούσαν και τις καλύτερες ημέρες τα αδέσποτα τετράποδα στην Αθηνών των τελών του 19ου αιώνα. Η πιο ελαφριά μορφή κακοποίησής τους ήταν το κρέμασμα τενεκέ στην ουρά τους, ώστε λόγω του θορύβου να τρέχουν τρομαγμένα ακόμη και στους κεντρικούς δρόμους της πόλης. Τα χειρότερα ακολουθούσαν, όταν κάποιο σκυλί έπεφτε στα χέρια των αποκαλούμενων χαμινίων της αγοράς. Υφίσταντο πραγματικά βασανιστήρια τα δύστυχα τετράποδα, αφού τα περισσότερα έμεναν ανάπηρα και απροστάτευτα. Ύστερα κατέληγαν στην κλούβα του μπόγια και οδηγούνταν σε εξόντωση.
Υπήρχαν ωστόσο και αδέσποτα σκυλιά με ιδιαίτερο τύπο. Ένα εξ αυτών ήταν ο πασίγνωστος Τρυζώνης. Σκύλος με απαιτήσεις, αφού τους θερινούς μήνες κατέβαινε ακόμη και στο Φάληρο για να κάνει το μπάνιο του! Ίσως φαντάζει απίστευτο και όμως ο πανέξυπνος εκείνος σκύλος, ακολουθώντας προφανώς κάποιους ανθρώπους, εισερχόταν τις μεσημβρινές ώρες ως… κύριος στο τραμ και κατέβαινε στην παραλία. Επανερχόταν στην πόλη με τον ίδιο τρόπο έχοντας αποκτήσει πλήθος φίλων που ανέχονταν τα καμώματα του. Δεν προτιμούσε το τρένο, διότι φαίνεται πως τον είχαν κακομεταχειριστεί οι υπάλληλοι του σιδηροδρόμου.
Περίπτωση όμως αξιοσημείωτη αδέσποτου τετράποδου ήταν και ο «Ζάππας». Έτσι αποκαλούσαν χλευαστικά έναν σκύλο που σύχναζε στον Κήπο του Ζαππείου. Καταταλαιπωρημένος και βασανισμένος, με μισομαδημένο τρίχωμα και ουρά διαρκώς μέσα στα σκέλια του εμφανιζόταν λίγο πριν από το μεσημέρι, στην περίφημη δενδροστοιχία, δηλαδή τη λεωφόρο Αμαλίας. Εκεί ο ισχνός και περιφρονημένος σκύλος έκοβε βόλτες.
Πολλές φορές κατέβαινε στο δρόμο και χαιρόταν μόνον όταν εμφανιζόταν μία συγκεκριμένη κυρία. Σειόταν ολόκληρος από την χαρά του και ακολουθούσε την άγνωστη φίλη του. Μαζί εισέρχονταν στον Κήπο και όταν έφευγε η μυστηριώδης γυναίκα δεν κρατούσε στα χέρια της το δέμα που είχε τυλιγμένο επιμελώς με χαρτί. Ήταν μία από τις σπάνιες περιπτώσεις ζωόφιλων της εποχής. Είχε συμπαθήσει τον σκύλο και κατανοώντας την αδυναμία του να εξασφαλίσει την τροφή του, έφερνε κόκκαλα και ψωμιά. Ήταν τόσο σπάνιο κάτι τέτοιο, ώστε οι εφημερίδες έσπευσαν να σχολιάσουν το γεγονός.
Κυρία με σκυλάκι ποζάρει στον φακό (τέλη 19ου αιώνα).
Η μάχη για την τροφή και η επέλαση του μπόγια
Ένας άλλος διάσημος σκύλος της εποχής, ο οποίος καταγραφόταν στη μελέτη που προαναφέρθηκε, ήταν ο επίσης διάσημος Φτωχούλης που ζούσε στην Πύλη της Αγοράς. Ήταν κυριολεκτικά ένας επαίτης. Είχε επιλέξει τα καλύτερα σπίτια της γειτονιάς τα οποία επισκεπτόταν κάθε πρωί. Έπαιρνε ότι του έδιναν. Του αρκούσε ένα ξεροκόμματο ή ένα γυμνό κόκαλο και τα μετέφερε σε μια μάντρα όπου τα έκρυβε και συντηρούνταν με αυτά. Όταν τέλειωναν άρχιζε πάλι τη ζητιανιά. Αλλά η ευτυχία του δεν κράτησε για πολύ. Μυρίστηκαν το στέκι του άλλοι σκύλοι της γειτονιάς που αναστατώθηκε ένα πρωί από ουρλιάσματα σκύλων. Από τη μάχη που ακολούθησε ο Φτωχούλης βγήκε λαβωμένος. Κουτσός και με ένα μάτι λιγότερο. Όπως ήταν, δεν κατόρθωσε να ξεφύγει όταν τον πλησίασε ο μπόγιας και τον μετέφερε στο στέκι του, στον Ταύρο, όπου ολοκληρωνόταν άδοξα ο βίος των αδέσποτων τετράποδων.
