Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Με αφορμή τη λειτουργία του «Αθηναϊκού Μουσείου» του «Συλλόγου των Αθηναίων, όπου φυλάσσεται πλέον μείζον μέρος του αρχείου της οικογένειας Σερπιέρη και επικείμενη εκδήλωση για τον γνωστό Έλληνα αθλητή, παράγοντα του αθλητισμού και επιχειρηματία Φερνάνδο (Φρέντυ) Σερπιέρη τον νεώτερο (1938-2016) ανασύρουμε παλαιότερο δημοσίευμά μας για τον πάππο του, τον πάμπλουτο Φερνάνδο Σερπιέρη ή Φερνάν (1868-1926), όπως τον αποκαλούσαν στους δημοσιογραφικούς κύκλους.
Επισημαίνοντας πως ως γραφικοί τύποι των Αθηνών δεν καταγράφηκαν μόνον φτωχοί, κατατρεγμένοι ή και ασθενείς που περιέφεραν τη δυστυχία τους στους δρόμους των Αθηνών. Στην κατηγορία αυτή υπήχθησαν και πλούσιοι αστοί, οι οποίοι με την παρουσία ή τη συμπεριφορά τους έδιναν αφορμές για σχόλια και συζητήσεις. Ένας εξ αυτών λοιπόν ήταν και ο Φερνάν Σερπιέρης επιλέγοντας να παρουσιάσουμε προς το παρόν μόνον τη γραφική πλευρά των δραστηριοτήτων του.
Ευτραφής αριστοκράτης
Κύριο χαρακτηριστικό που τροφοδοτούσε ποικίλα σχόλια ήταν ο τεράστιος όγκος του, οι μακριές φαβορίτες και το απέραντο κέφι του. Ήταν γόνος της μεγάλης, ιταλικής καταγωγής, οικογένειας που συνέδεσε το όνομά της με την επαναλειτουργία των Μεταλλείων Λαυρίου και το μέγα πολιτικό και οικονομικό ζήτημα, το οποίο έμεινε στην ιστορία ως Λαυρεωτικά.
Ωστόσο, η οικογένεια του Ιωάννη Βαπτιστή Σερπιέρη εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και εξελληνίστηκε, ανεγείροντας το περίφημο μέγαρό της, το οποίο τροποποιημένο σώζεται έως σήμερα στη συμβολή της λεωφ. Πανεπιστημίου με την οδό Εδουάρδου Λω. Επίσης, στην οικογένεια Σερπιέρη περιήλθε και ο περίφημος Πύργος ή Κτήμα της Βασιλίσσης στο Ίλιον της Αττικής.
Φερνάνδος Σερπιέρης. Σκίτσο Ιωάννη Ραψομανίκη. Αρχείο Σερπιέρη,
«Σύλλογος των Αθηναίων»
Ο ευτραφής Φερνάν, ο οποίος σπούδασε οικονομικά, κατέβαλε επιτυχείς προσπάθειες για την επαγγελματική οργάνωση και τη λειτουργία των μεταλλευτικών εργασιών στην Ελλάδα. Περισσότερο όμως καταγράφηκε ως ένας ευαίσθητος και γλεντζές αστός. Το μοναδικό σε πολυτέλεια μέγαρό του βρισκόταν στο επίκεντρο της κοινωνικής και της πολιτικής ζωής. Βασιλείς, πρίγκιπες, ξένοι πρέσβεις και αριστοκρατία απολάμβαναν το πομπηινό άτριουμ, την ελληνικότατη αίθουσά του, τα ευρωπαϊκά και αραβικά σαλόνια του, τις σπάνιες τοιχογραφίες με έργα σπουδαίων ζωγράφων στις σέρες κ.λπ.
Θα ήταν παράλειψη για την ιστορία του αρχοντικού Σερπιέρη να μην αναφερθεί ότι σε μια από τις πολυτελείς του αίθουσες υπήρχε κομψό θεατρίδιο, που άνοιγε συχνά τις πύλες του για να φιλοξενήσει τον ανθό της αθηναϊκής κοινωνίας, προκειμένου να παρακολουθήσει ερασιτεχνικές παραστάσεις. Όπως το 1893, που παρουσιάστηκαν τα γαλλικά έργα «Ο κλέφτης» του Αβραάμ Δρεϋφούς, «Μετά τον χορόν» των Delacour και Choler και «Furnished Apartment», των οποίων τους ήρωες ενσάρκωσε μερίδα του εκλεκτού και κομψότατου κόσμου των Αθηνών.
Λεπτομέρειες για τη χοροεσπερίδα του «Φερδινάνδειου Θεάτρου» ή «Theatre Fernando», όπως αποκαλούνταν και γραφόταν στον Τύπο της εποχής, «ης ομοίαν από πολλού δεν είδε η πρωτεύουσα». Σημειωτέον ότι φαίνεται πως ήταν παθιασμένος με το θέατρο. Το γεγονός αποδεικνύεται και από το ιδιαίτερο θεατρίδιο που είχε δημιουργήσει στο Λαύριο και στο οποίο θα αφιερώσουμε ιδιαίτερο δημοσίευμα.
Πρόγραμμα του «Τheatre Fernando» (1893). Αρχείο Σερπιέρη, «Σύλλογος
των Αθηναίων»
Ευαισθησίες
Τα γεύματα μυθικής πολυτέλειας που διοργανώνονταν συχνά πυκνά στο μέγαρο Σερπιέρη της οδού Πανεπιστημίου τροφοδοτούσαν συζητήσεις και κουτσομπολιά. Αλλά περισσότερο σχολιαζόταν η εμφάνισή του πάνω στην άμαξά του, η οποία έλεγαν ότι ήταν ειδική παραγγελία με διπλές σούστες. Αλλά έγερνε μονίμως από τη μεριά εκείνη όπου βρισκόταν ο Φερνάν. Έγερνε σαν «βλαμμένο καράβι», όπως έγραψε ο Δ. Βρατσάνος. Εννοείται ότι ο Φ. Σερπιέρης ήταν δεινός φαγάς, αλλά και εξαιρετικά ανοιχτόκαρδος σε όλα. Χαμογελούσε πάντα και αρεσκόταν στα καλαμπούρια.
Επί πολλά χρόνια συζητείτο στα καφενεία της πόλης ένα περιστατικό που συνέβη με τον ιδιαίτερο γραμματέα και εξ απορρήτων οικονόμου πολωνικής καταγωγής Ερρίκο Μπαντίσκυ. Αποδείχθηκε ότι είχε καταχραστεί το σεβαστό ποσόν του 1.500.000 δραχμών και ακολούθησαν σύλληψη, προφυλάκιση, ανάκριση και δίκη. Τον είχε μηνύσει η εταιρεία και όχι ο Φερνάν, ο οποίος, μόλις πήγε να καταθέσει και τον είδε με χειροπέδες, βούρκωσε και ζήτησε να τις βγάλουν.
Στο δικαστήριο όπου παραβρέθηκε ως μάρτυρας κατηγορίας ζήτησε την επιείκεια του δικαστηρίου προς τον κατηγορούμενο και, όταν καταδικάστηκε, έβαλε τα κλάματα. Όσον καιρό κάθισε στη φυλακή ο Μπαντίσκυ, του έστελνε κάθε μέρα με τον καμαριέρη του φαγητό, ενώ συνέχισε να τον μισθοδοτεί κανονικά. Ήταν ευγενικός, πονόψυχος και ελεήμων.
Φερνάνδος Σερπιέρης. Φωτογραφικό Αρχείο Σερπιέρη «Σύλλογος των Αθηναίων»
Πανηγύρια και πτωχοί
Αξέχαστες έμειναν στο αθηναϊκό κοινό οι συμμετοχές του Σερπιέρη στα διάφορα πανηγύρια της πόλεως, όπως οι αποκριάτικες εκδηλώσεις, οι μασκαράτες στους δρόμους, τα βραβεία και οι χοροί στο δημοτικό θέατρο.
Οι πάσης φύσεως αρμόδιοι και μη έβρισκαν πάντα τρόπους να αποσπούν διάφορα ποσά από τον Σερπιέρη, ο οποίος αντιλαμβανόταν τα διάφορα τεχνάσματα, αλλά ενέδιδε απολαμβάνοντας το παιχνίδι. Κάποτε που παρευρέθη σε μεγάλη παράσταση, τον αντιλήφθηκαν οι οργανωτές και έβγαλαν σε δημοπρασία τα εισιτήρια των θεωρείων που είχαν ήδη καταληφθεί.
Εννοείται πως η δημοπρασία κατοχυρώθηκε στον Σερπιέρη, ο οποίος πλήρωσε τα εισιτήρια όλων των θεωρείων διότι, όπως είπε, ήταν ευτραφής και δεν του έφθανε ένα για να καθίσει! Συντηρούσε εξ ιδίων εκατοντάδες φτωχές οικογένειες και έφυγε από τη ζωή με το παράπονο πως κανείς δεν τον είπε «χοντρό»!
