Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
«Μητέρα με παιδί». Νικηφόρος Λύτρας (από τις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης).
Μολονότι η έννοια και το πρόσωπο της Μητέρας υπήρξαν πάντοτε ιερά για όλους τους ανθρώπους, υπήρξαν ιδιαζόντως ιερά για τους Έλληνες αφού Μητέρα υπήρξε ο φύλακας άγγελος των πεπρωμένων τους. Την παντοδύναμη με τη στοργή της Μητέρα τιμούμε αυτή την Κυριακή και αισθανόμαστε βαθιά και ζωντανά τις εθνικές παραδόσεις μας αλλά και τον ανθρώπινο νόμο. Έχει όμως και αυτός ο εορτασμός την ιστορία του, την οποία αξίζει να γνωρίζουμε και να τιμούμε. Εξάλλου αποτελεί τιμή για τους Έλληνες η συνειδητοποίηση ότι η εγκυμονούσα γυναίκα δεν φέρει στα σπλάχνα της ένα απλό ανθρώπινο όν, αλλά φέρει αυτό το ίδιο το μέλλον του έθνους.
Πράγματι, αν ανατρέξουμε στις αρχικές προσπάθειες εορτασμού ημέρας της Μητέρας, θα καταλήξουμε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής του 1914. Εκεί εορτάσθηκε για πρώτη φορά στον σύγχρονο κόσμο η Ημέρα της Μητέρας. Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών απευθυνόμενος προς το Κογκρέσο είχε καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα: «Τα κράτη, που δίδουν εις την Μητέρα την εξέχουσαν θέσιν, που της αρμόζει, εργάζονται διά το μεγαλείον των»[1]. Δεν υστέρησε όμως και η Ελλάδα η οποία το 1914 τίμησε το πρόσωπό της Μητέρας θέτοντας σε κυκλοφορία ειδικό γραμματόσημο με θέμα την αγάπη προς τη μητέρα!
Ωστόσο στη χώρα μας άργησε να καθιερωθεί ο επίσημος εορτασμός. Από τις αρχές της δεκαετίας 1920 όμως γινόταν η Εορτή των «Καλών Μητέρων» στα Ανάκτορα! Εκεί βραβεύονταν οι «καλύτερες μητέρες» με κριτήριο την εμφάνιση των παιδιών. Έτσι έκριναν ποια μητέρα ανέτρεφε το παιδί της με τους καλύτερους δυνατούς όρους γεγονός που φαινόταν από τα κιλά και την εμφάνισή του. Δηλαδή βραβευόταν ο «ευστραφέστερος και ροδαλώτερος μπεμπές»! Για πρώτη φορά τέτοια τελετή έλαβε χώρα το 1924 και οι περιγραφές που διαθέτουμε είναι ιδιαίτερα χαριτωμένες. Την οργάνωση είχε αναλάβει το «Πατριωτικό Ίδρυμα», η πρόδρομη μορφή του ΠΙΚΠΑ.
Το 1929 και επί μία τριακονταετία, με πρωτοβουλία κυρίως του Λυκείου των Ελληνίδων, ο εορτασμός πήρε άλλη μορφή. Φωτισμένοι άνθρωποι, όπως η Καλλιρρόη Παρρέν και ο Απόστολος Δοξιάδης, οργάνωναν πολυποίκιλες εκδηλώσεις που ξεκινούσαν με δοξολογία στη Μητρόπολη και περιλάμβαναν απαγγελίες, διανομή γλυκισμάτων, αλλά και απονομές βραβείων στις καλύτερες άπορες μητέρες από τον Δήμο Αθηναίων[2]. Όσο περνούσαν τα χρόνια, τόσο απλωνόταν η ιδέα και συνδυαζόταν σχεδόν πάντα με την εορτή της Υπαπαντής (2 Φεβρουαρίου). Και ενώ σε όλο τον κόσμο η ημέρα της Μητέρας λάμβανε κατά κάποιον τρόπο έναν εμπορικό χαρακτήρα, στην Ελλάδα οι εκδηλώσεις είχαν έναν ιδιαίτερο ιερό χαρακτήρα προσαρμοσμένο στις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.
Στιγμιότυπο από τα αποκαλυπτήρια της σύνθεσης «Μητέρα» του γλύπτη Θεόδωρου Η. Κολοκοτρώνη, το οποίο στήθηκε με πρωτοβουλία της «Χριστιανικής Ενώσεως Γυναικών Ηθικής Εξυψώσεως» στην Πλατεία Έλενας Βενιζέλου στις 5 Μαΐου 1957.
Εναρμόνιση με τους διεθνείς εορτασμούς
Πότε όμως εναρμονίστηκε και η χώρα μας με τους διεθνείς εορτασμούς; Ήταν το 1959, επί κυβερνήσεως Κ. Καραμανλή, όταν για πρώτη φορά εξέδωσαν επίσημα μηνύματα η βασίλισσα Φρειδερίκη και ο υπουργός Πρόνοιας Ανδρέας Στράτος. Στο πλαίσιο του εορτασμού ανέβηκε θεατρική παράσταση με τον διάλογο του Σωκράτους με τον γιο του Λαμπροκλή, έτσι όπως προκύπτει από τα Απομνημονεύματα του Ξενοφώντος. Στο Κινηματοθέατρο «Ρεξ» προβλήθηκε σε μητέρες η ταινία «Σίσσυ, η πονεμένη αυτοκράτειρα», παραγωγής 1957[3]. Ως γνωστόν είναι αφιερωμένη στην ταραχώδη ζωή της αυτοκράτειρας της Αυστρίας, που είχε δυστυχήσει διότι έχασε την κόρη της σε ηλικία τεσσάρων ετών. Σε επίπεδο εκδηλώσεων του απλού λαού, όπως έχει διατηρηθεί έως τις ημέρες μας, προσφέρονταν πάντοτε ως δώρο λουλούδια ή σοκολάτες. Οι μεγάλες επιχειρήσεις της εποχής εκμεταλλεύονταν την περίσταση για να προβληθούν μέσω των εφημερίδων, διαφημίζοντας τα αντίστοιχα προϊόντα τους. Το πολυκατάστημα Μινιόν διέθετε μεγάλη γκάμα δώρων για την περίσταση, τα οποία αναλάμβανε μάλιστα να αποστέλλει ως έκπληξη στις μητέρες που γιόρταζαν.
Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα «Δημοκρατία» 12 Μαΐου 2019
