Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Στο 16ο διαμέρισμα των Παρισίων και σε περίοπτη θέση στέκεται περικαλλής και υπερήφανος ένας ελληνικός ναός, ο ναός του Αγίου Στεφάνου, ο οποίος ανήκει στην ιδιοκτησία του ελληνικού κράτους! Η ιστορία του είναι λίαν ενδιαφέρουσα, η σύνδεσή του με το φαινόμενο της ευεργεσίας άμεση, η λειτουργία και ο ρόλος του σε γεγονότα θρησκευτικού και κοινωνικού χαρακτήρα σημαντικός.
Η είσοδος του ναού
Πώς, όμως, έφτασε να ανήκει στο ελληνικό κράτος ένας ναός του Παρισιού; Πρέπει να ανατρέξουμε στον πρωτεργάτη της ανέγερσής του, που δεν ήταν άλλος από τον γνωστό ευεργέτη Δημήτριο Στεφανόβικ Σκυλίτση (1839-1893), ο μεγαλύτερος γιος του Χιώτη Ζαννή Στ. Σκυλίτση (1806-1886), ιδρυτή σημαντικού εμπορικού οίκου στην Κωνσταντινούπολη. Η επιχείρηση εξαπλώθηκε στην ανατολική Ευρώπη, φτάνοντας μέχρι την Καλκούτα. Ο Δημήτριος δημιούργησε τεράστια περιουσία σε Γαλλία και Αγγλία, διατηρώντας πάντα αμείωτο το ενδιαφέρον του για την Ελλάδα.
Ο «Έλληνας τραπεζίτης», όπως τον αποκαλούσε ο γαλλικός Τύπος, ενόσω ζούσε, φρόντισε να θεμελιωθεί ο ελληνορθόδοξος ναός στο Παρίσι στην οδό Bizet. Αφιερώθηκε στον άγιο πρωτομάρτυρα και αρχιδιάκονο Στέφανο, προκειμένου να τιμηθεί η μνήμη του παππού του, ο οποίος είχε σφαγιαστεί από τους Tούρκους στη Χίο το 1822. Η θεμελίωση του ναού πραγματοποιήθηκε το 1890 και η επιγραφή που συναντά και ο σημερινός επισκέπτης, γραμμένη ελληνιστί και γαλλιστί, μας πληροφορεί ότι «κατά την σκέψιν του δωρητού ο Ναός τούτος προορίζεται διά να συγκεντρώση τους συμπατριώτας του επί του Γαλλικού εδάφους»!
Αρχιτεκτονικό σχέδιο του ναού (1896).
Τον ναό σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Joseph Auguste Emile Vaudrener (1829-1914) και την αγιογράφηση ο καλλιτέχνης Charles Lameire (1832-1910). Το εικονοστάσιο του Αγίου Στεφάνου επιμελήθηκε ο αγιογράφος Ludwig Thiersch (1825-1909). Το κύριο ζωγραφικό έργο του τελευταίου ήταν ο αναστηλωμένος οκταγωνικός βυζαντινός ναός της Σώτειρας του Λυκοδήμου, της γνωστής μας ρωσικής εκκλησίας της οδού Φιλελλήνων. Οι εργασίες προχωρούσαν κανονικά, όταν έφυγε από τη ζωή (1893) ο εθνικός ευεργέτης Δημήτριος Στ. Σκυλίτσης. Ωστόσο, φροντίσε με τη διαθήκη του να κληροδοτήσει το απαραίτητο ποσόν ώστε να ολοκληρωθεί η ανέγερση του ναού.
Την επιθυμία του ανέλαβε να ολοκληρώσει ο αδελφός του, επίσης εθνικός ευεργέτης Παύλος (1842-1901), τον Δεκέμβριο 1895, πραγματοποιήθηκαν τα υπέρλαμπρα εγκαίνια του ναού. Όμως παραμένει άγνωστος και ο χρόνος και ο τρόπος με τον οποίο ολοκληρώθηκε η ευεργεσία των Σκυλίτσηδων στην πατρίδα και στην Ορθοδοξία. Επιθυμώντας να βρίσκεται ο ναός εσαεί υπό ελληνική εποπτεία, απευθύνθηκε στον πρωθυπουργό Θεόδωρο Δηλιγιάννη και ζήτησε να αποδεχθεί επισήμως το ελληνικό κράτος τη δωρεά του «οικοδομηθέντος εν Παρισίοις και διακοσμηθέντος Ιερού Ναού μετά των παραρτημάτων και της περιουσίας αυτού».
Το εσωτερικό του ναού
Πράγματι, με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου έγινε η αποδοχή και σφραγίστηκε με βασιλικό διάταγμα, το οποίο δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως τον Δεκέμβριο του 1895. Το σχέδιο του ναού, ο οποίος επισήμως έχει ανακηρυχθεί μνημείο από το γαλλικό κράτος (1995), αποδίδει φόρο τιμής στην Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως. Τόσο η λιτή εξωτερική εμφάνισή του όσο και η πλούσια εσωτερική, σε συνδυασμό με τη συνολική διακόσμηση, απασχολούν έντονα και επί δεκαετίες τους ιστορικούς της τέχνης. Το 1936, στον Ναό του Αγίου Στεφάνου έγινε η κηδεία του Ελευθερίου Βενιζέλου, πριν η σορός του μεταφερθεί στην Ελλάδα. Το 1962 εκεί παντρεύτηκε η Εντίθ Πιαφ τον αγαπημένο της Έλληνα Θεοφάνη Λαμπουκά (Theo Sarapo) και το 1977 στον Άγιο Στέφανο έγινε η κηδεία της Μαρίας Κάλλας.
