Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Ελάχιστα έχουμε ασχοληθεί με το θέμα της τέλεσης των γάμων στα σπίτια καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αλλά και το ήμισυ σχεδόν του περασμένου αιώνα. Κατά κανόνα σε όλη την Ελλάδα οι γάμοι τελούνταν στα σπίτια του γαμπρού ή της νύφης. Πλην ορισμένων εξαιρετικών περιστάσεων οι οποίες αφορούσαν σε ευκατάστατες οικογένειες που τελούσαν τους γάμους τους σε πολυτελείς αίθουσες ξενοδοχείων των Αθηνών.
Όσο κι αν φαίνεται περίεργο η συνήθεια των γάμων στις εκκλησίες ήρθε από τη Δύση και πήρε σιγά – σιγά τη θέση της στη θρησκευτική μας ζωή και τα όνειρα των ερωτευμένων. Εκείνος πάντως που πρωτοπόρησε ήταν ο δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Μερκούρης, ο οποίος το 1904 πρότεινε και απόσπασε απόφαση του δημοτικού συμβουλίου να τελούνται γάμοι στο Δημαρχιακό Μέγαρο με αντίτιμο 400 δραχμών!
Διπλό κέρδος
Ο Σπύρος Μερκούρης εισήγαγε προς συζήτηση στο δημοτικό συμβούλιο θέμα παραχώρησης της επίσημης αίθουσας του δημαρχείου για την τέλεση των θρησκευτικών γάμων και των γαμήλιων χορών το 1904. Ήταν διπλό το όφελος στο οποίο απέβλεπε ο Σπ. Μερκούρης. Από τη μία ήταν τα έσοδα που θα εξασφάλιζε ο Δήμος Αθηναίων από την παραχώρηση της αίθουσας του δημαρχείου. Από την άλλη ήταν το γεγονός ότι οι γάμοι θα δηλώνονταν και στο Ληξιαρχείο Αθηνών, καθήκον το οποίο μέχρι τότε δεν εκτελούσαν με συνέπεια οι Αθηναίοι. Η υποδοχή της πρότασης εκ μέρους ορισμένων δημοτικών συμβούλων ήταν συγκρατημένη.
Ο Δήμαρχος Αθηναίων Σπυρίδων Μερκούρης
Οι περισσότερες ενστάσεις αφορούσαν στους «εργατικούς», όπως αποκαλούσαν τους ανθρώπους των λαϊκών τάξεων και οι οποίοι διασκέδαζαν πιο ζωηρά από τους εκπροσώπους της μεσαίας τάξης και τους αριστοκράτες! «Η αίθουσα κατεσκευάσθη δι’ υψηλότερους σκοπούς», είπε κάποιος, «η πρότασις είναι λίαν ευφυής και λίαν επιτυχής» αντέτεινε άλλος. Ένας από τους συμβούλους που εναντιωνόταν στην πρόταση του δημάρχου επισήμαινε πως σε κάποια κοσμική εκδήλωση γέμισαν δαχτυλιές οι τοίχοι του δημαρχείου. Εντέλει όμως οι περισσότεροι τάχθηκαν καταρχήν υπέρ της πρότασης Μερκούρη.
Πυρ ομαδόν!
Από την επομένη οι εφημερίδες άνοιξαν πυρ ομαδόν. Οι σατιριστές στόλισαν τις παραστάσεις τους με τα σχετικά έμμετρα και τα χαμίνια της αγοράς πήραν στο… ψιλό τον δήμαρχο και τους δέκα συμβούλους που υπερψήφισαν την πρότασή του. Το κάνει για να αποκτήσει κουμπαριές και ψηφοφόρους έγραφε η μια εφημερίδα, ενώ μια άλλη καλούσε τον κόσμο να φανταστεί τι θα γινόταν στο δημαρχείο όταν θα έλαυνε μια γαμήλια πομπή με όλους τους γνωστούς λαϊκούς οργανοπαίχτες. Θα εισέρχονταν στην αίθουσα τελετών ο βιολιστής Ρόμπος, ο Μαρίνος, ο Αντωνάκης κι άλλοι πρωταγωνιστές της καθημερινής ζωής του Ψυρρή.
Εκεί θα έβγαζαν τα ντέρτια και τους καημούς τους. Άλλος φανταζόταν τη γαμήλια πομπή να ξεκινά από τα Αναφιώτικα, να εισέρχεται στο δημαρχείο και τους καλεσμένους να αναπαύουν τα μέλη τους στα έπιπλά του. Ο καρηβαριών συμπέθερος με τη ζαλάδα του και ο αρβανίτης κουμπάρος που θα είχε ρουφήξει τον ρητινίτη του μάλλον δεν θα νοιαζόντουσαν πολύ για τα έπιπλα του Μεγάρου. Άλλοι ζωγράφιζαν τον περίφημο μπάρμπα Σπύρο από τα Μεσόγεια, με την πίπιζά του, να εισέρχεται πανηγυρικά στην επίσημη αίθουσα και να τα κάνει… γυαλιά καρφιά.
Ζευγάρι νεόνυμφων από το Μενίδι, αρχές 20ού αιώνα.
Άτακτη υποχώρηση
«Γνωρίζετε να έγινε κανείς γάμος από το Βατραχονήσι στην αίθουσα του Παρνασσού;» αναρωτιόταν ο Γρηγόρης Ευστρατιάδης, ο οποίος εκείνη την εποχή είχε μετατρέψει την εφημερίδα που διηύθυνε σε αντιμερκουρικό όργανο. Ο μεν Ησαΐας θα χορέψει μέσα στο δημοτικό μέγαρο, αλλά πρέπει και ο δήμαρχος να… χορέψει με τα επόμενα εκλογικά αποτελέσματα, έγραφε με κακεντρέχεια ο Ευστρατιάδης, κάνοντας τον Μερκούρη να σαλπίζει άτακτη υποχώρηση. Ούτε ξανάγινε κουβέντα για το θέμα και οι γάμοι συνέχισαν να πραγματοποιούνται στα σπίτια.
