Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Είναι από τις λίγες περιπτώσεις που διατηρείται άσβεστη η μνήμη και τιμάται πραγματικά, στο πρόσωπο ενός αγωνιστή του 1821, η τοπική κοινωνία και οι αγώνες της. Βεβαίως, τελετές μνήμης πραγματοποιούνται άφθονες ανά την Ελλάδα. Αλλά στην περίπτωση της Φυλής, της πάλαι ποτέ Χασιάς αποκαλούμενης και των Καλυβίων της, όπως αποκαλείτο κάποτε ο Ασπρόπυργος, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Επικρατεί το συναίσθημα, η συγκίνηση, η πραγματική υπερηφάνεια, ενώ δίνουν και παίρνουν οι προφορικές τοπικές παραδόσεις και οι θρύλοι.
Δικαιολογημένα. Διότι εκεί, στο Κατάδεμα, ζουν και πρωταγωνιστούν στην κοινωνική ζωή και την αυτοδιοίκηση απευθείας απόγονοι του σημαντικότερου τοπικού ήρωα, του καπετάν Μελέτη Βασιλείου (1778-1826). Εντυπωσιάζει δε το γεγονός ότι τόσο ο μετά από πολύχρονη και επιτυχημένη παρουσία στα κοινά του Δήμου Ασπροπύργου αποχωρήσας δήμαρχος Νικόλαος Μελετίου, είναι απευθείας απόγονος του αγωνιστή, όπως εξάλλου και ο εν ενεργεία και επιτυχημένος από κάθε άποψη δήμαρχος Φυλής Χρήστος Παππούς!
Στιγμιότυπο από την εκδήλωση: Διακρίνονται από αριστερά προς τα δεξιά οι κ.κ. Ευστάθιος Ρεστέμης, Γεν. γραμ. Δήμου Σπάρτης, Ελευθέριος Σκιαδάς Γεν. Διευθυντής της Εφημερίδος «Εστία» και Πρόεδρος «Συλλόγου των Αθηναίων», Χρήστος Παππούς, Δήμαρχος Φυλής και Νικόλαος Μελετίου, πρώην Δήμαρχος Ασπροπύργου.
Δημαρχείο Φυλής
Την Πέμπτη 25 Απριλίου 2024, σε σεμνή τελετή στο Δημαρχείο Φυλής, οι δύο άνδρες παρουσίασαν μία νέα έκδοση υπό τον τίτλο «Καπετάν Μελέτης Βασιλείου – Ο Ελευθερωτής της Αθήνας». Η αίθουσα τελετών του Δημαρχείου, την οποία κοσμούν παραδοσιακές τοπικές φορεσιές, ήταν κατάμεστη από απογόνους του αγωνιστή. Παρόντες και πολλοί επίσημοι παράγοντες, προεξάρχοντος του εκπροσώπου της Βουλής των Ελλήνων και Αντιπροέδρου της κ. Αθανασίου Κ. Μπούρα.
Καθόλου τυχαία δεν ήταν η επιλογή της ημερομηνίας. Αφού την νύχτα της 25ης προς 26η Απριλίου 1821, ο αρβανίτης Καπετάνιος, ηγήθηκε δυνάμεως επαναστατών που επιτέθηκαν για την απελευθέρωση των Αθηνών. Οι ατρόμητοι χωρικοί σύντομα κυριάρχησαν στην πόλη των Αθηνών υποχρεώνοντας τους Τούρκους να κλειστούν στο Κάστρο. Εκεί όπου είχαν φυλακίσει ως ομήρους και τους δημογέροντες των Αθηνών προκειμένου να μην ξεσηκωθεί ο τοπικός πληθυσμός.
«Ελευθερωτής»
Πριν από την έφοδο στην Αθήνα 1200 επαναστάτες είχαν συγκεντρωθεί στο Μενίδι και από εκεί ξεκίνησαν για την απελευθέρωση των Αθηνών. Εξάλλου στην ιστορική πόλη και την τύχη της ήταν στραμμένα τα βλέμματα Ελλήνων και ξένων. Άλλοι εισπήδησαν μέσω του τείχους, ενώ άλλοι παραβίασαν τις δύο Πύλες, την Αχαρνική και των Μεσογείων. Εισήλθαν στην πόλη και με επευφημίες, κωδωνοκρουσίες και πυροβολισμούς ανεκήρυξαν την Αθήνα ελεύθερη. Και όπως γράφει πάντα ο Δημ. Γρ. Καμπούρογλους «οι μεν Τούρκοι του Τόπου κατέφυγαν τότε και εκλείσθησαν εις την Ακρόπολιν, ο δε αρχηγός του πρώτου επαναστατικού σώματος, ο εξ Ασπροπύργου Μελέτιος Βασιλείου ανεκηρύχθη δικαίως και κατωνομάσθη “ελευθερωτής των Αθηνών”»[1].
Πρόκειται λοιπόν περί τίτλου που απέδωσε στον αγωνιστή δικαίως η κοινή ιστορική συνείδηση, ενώ η προσφορά του, με την πρόοδο του αγώνα ξεπέρασε τα τοπικά όρια. Ο γενναίος και χειμαρρώδης όπως περιγράφεται άνδρας, ξεχύθηκε όπου η ανάγκη το καλούσε, δίδοντας στην πολεμική του δράση γενικότερο χαρακτήρα.
Το εξώφυλλο της εκδόσεως για τον Καπετάν Μελέτη Βασιλείου.
Πρώτος εορτασμός
Το κυρίαρχο αυτό για τη μεγάλη Εθνεγερσία γεγονός αναδεικνύουν κάθε χρόνο, επί εννέα δεκαετίες τώρα, οι απόγονοι του Μελέτη Βασιλείου. Αξίζει να ανατρέξει κανείς στην εφημερίδα «Εστία», τις αντίστοιχες ημερομηνίες του 1934, για να απολαύσει πως παρουσίαζε ο αείμνηστος Δημήτριος Γρ. Καμπούρογλου, την πρώτη τελετή, κατά την οποία αποκαλύφθηκε και το πρώτο μνημείο του αγωνιστή[2]. Μία ανάγλυφη πλάκα με την ολόσωμη μορφή του, την οποία φιλοτέχνησε ο γνωστής Αθηναίος γλύπτης Νικόλαος Γεωργαντής (1883-1947).
Ήταν η πρώτη φορά κατά την οποία «χωρικοί προέβησαν εις τοιαύτην εμφάνισιν χειραφετημένης και γενικωτέρας αντιλήψεως δράσεως» έγραφε στην «Εστία» ο Δημ. Γρ. Καμπούρογλους, ο οποίος παρευρέθηκε σε εκείνον τον εορτασμό. Παραδίδει μάλιστα ότι όταν η Κοινότητα Ασπροπύργου είχε φροντίσει να εντοιχισθούν στις κατοικίες των ηρώων του Ασπροπύργου που είχαν πέσει στους Βαλκανικούς αγώνες ενεπίγραφες πλάκες με το ονοματεπώνυμό τους, το χρόνο γεννήσεως και τον τόπο που θυσιάσθηκαν υπέρ της Μεγάλης Πατρίδος. Και ανέρχονταν αυτές οι ενεπίγραφες πλάκες σε 70[3].
«Εβδομήντα λοιπόν νέοι χωρικοί, από την μικράν αυτήν κώμην, προσέφεραν το σφρίγος αυτών εις τον βωμόν του Γένους. Αραδιάσατε τώρα διά της φαντασίας και καμαρώσατε τα ωραία αυτά παλληκάρια. Είναι το νέο σώμα των αξίων του Μελέτη Βασιλείου πολεμιστών», έγραφε ο Αναδρομάρης της «Εστίας»[4]. Καταθέτοντας μία πρόσθετη ένδειξη ότι οι Αρχές και οι κάτοικοι αυτού του τόπου φυλάνε στην ψυχή τους την ιερότητα των ιστορικών παραδόσεων. Αισθάνονται την ανάγκη και την υποχρέωση να τιμούν τους προγόνους τους, να σέβονται το αίμα που χύθηκε για να ζούμε ελεύθεροι και να μπολιάζουν με τις μνήμες τις νεότερες γενιές.
Μελέτης Βασιλείου (1778-1826). Ελαιογραφία Φώτη Κόντογλου (1930).
Λεύκωμα – Γενεαλογία
Στην έκδοση που παρουσιάσθηκε στην τελετή, ένα καλαίσθητο Λεύκωμα 116 σελίδων από τις «Εκδόσεις Μίλητος», περιλαμβάνεται και η γενεαλογική εξέλιξις ενός κλάδου του αγωνιστή Μελέτη Βασιλείου. Πρόκειται περί τμήματος δικής μας εργασίας, μέσω της οποίας καταγράφεται -για πρώτη φορά- η πλήρης γενεαλογική εξέλιξις ενός Αρβανίτη αγωνιστού της Εθνεγερσίας. Αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης το δυσχερές της επιστημονικής τεκμηρίωσης μιας τέτοιας εργασίας, η οποία μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για την εκπόνηση ανάλογων γενεαλογικών ερευνών.
Είναι δηλαδή, εξαιρετικά δυσερεύνητη, όχι μόνον η περίπτωση της οικογένειας Βασιλείου, αλλά και του συνόλου των πρωταγωνιστών της Ελληνικής Εθνεγερσίας στην Αττική. Η εν λόγω οικογένεια εξελίχθηκε σε πολλούς κλάδους και με διαφορετικά επώνυμα, κατά συνήθη ωστόσο τρόπο για την Αττική και άλλους ελληνικούς τόπους. Δηλαδή, το αρχικό Βασιλείου, σε έναν κλάδο γίνεται Γιαννηβασίλης (Γιάννης του Βασίλη = Γιαννηβασίλης), σε άλλον κλάδο Παπασταμάτης (Βαγγέλης του παπα Σταμάτη = Βαγγέλης Παπασταμάτης) και σε τρίτο κλάδο γίνεται Μελετίου (Γιάννης του Μελέτη = Γιάννης Μελετίου)!
Οι τελικοί τύποι των επωνύμων των τριών κλάδων (Μελετίου – Παπασταμάτη – Γιαννηβασίλη) διαμορφώθηκαν σε διαφορετικό χρόνο και τόπο για κάθε κλάδο. Γενικώς οι τρεις κλάδοι αναπτύχθηκαν εντός της Αττικής αλλά σε διαφορετικές περιοχές. Οι Μελετίου (Βασιλείου) παρέμειναν στις περιοχές του Καταδέματος (Ασπρόπυργο – Φυλή), οι Παπασταμάτηδες (Βασιλείου) κυρίως στην περιοχή των Αγίων Αναργύρων και οι Γιαννηβασίληδες (Βασιλείου) στο κέντρο των Αθηνών. Αποκτούμε έτσι και μία πρώτη εικόνα για την εξέλιξη και διαμόρφωση των Αρβανίτικων οικογενειών στην περιοχή της Αττικής.
