Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Στην αθηναϊκή συνοικία της Γούβας ανήκει η γειτονιά του Αγίου Ιωάννη, η οποία πήρε το όνομά της από την ομώνυμη και επιβλητική εκκλησία της λεωφόρου Βουλιαγμένης, δηλαδή τον Άγιο Ιωάννη τον Κυνηγό. Ένα απομεινάρι όμως, το οποίο στην πραγματικότητα είναι Ιερό Βήμα Ναού, στέκει καμαρωτό στη γωνιά, στη συμβολή της λεωφόρου με την οδό Κασομούλη. Επιμένει να θυμίζει στους περαστικούς πως εκεί βρισκόταν, από τον 15ο αιώνα, δισυπόστατος ναός, αφιερωμένος στον Βαπτιστή Ιωάννη και στον Αρχιεπίσκοπο Καισαρείας Βασίλειο.
Το σωζόμενο Ιερό Βήμα του παλαιού ναού.
Οι καταστροφές του ναού ήταν βεβαίως μεγάλες, αλλά το παράκαναν και οι χριστιανοί οι οποίοι από ζήλο να ανεγείρουν τον καλλιεπέστατο νέο ναό έδωσαν το τελικό χτύπημα, κολοβώνοντας ακόμη περισσότερο το φτωχό και πληγωμένο εκκλησάκι. Δεν είχαν ακούσει φαίνεται το περίφημο «παραπλεύρως» του Καμπούρογλους, ο οποίος συνιστούσε και σε πάμπολλες περιπτώσεις εισακούστηκε, οι νεότεροι μεγάλοι ναοί να ανεγείρονται στο πλάι των παλαιών και να μένουν άθικτες οι ιερές εστίες που θέρμαναν την πίστη σε δύσκολους καιρούς.
Γιατί Κυνηγός;
Αλλά πως απέκτησε την ιδιότητα του Κυνηγού ο Άγιος Ιωάννης; Στην πραγματικότητα η Μονή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου απόκτησε πρώτα το προσωνύμιο, το οποίο οφειλόταν στους κτήτορές της. Τον Βασίλειο τον Κυνηγό, ο οποίος διετέλεσε ηγούμενος της Μονής, στα τέλη του 12ου – αρχές 13ου αιώνα και τον ανεψιό του Λουκά τον Κυνηγό.
Μπορεί θείος και ανεψιός να μην ήταν οι ιδρυτές της Μονής, θεωρήθηκαν όμως κτήτορές της διότι την ανακαίνισαν. Ανάμεσα λοιπόν στα Μετόχια της Μονής, που βρίσκεται στους πρόποδες του Υμηττού, ήταν και ο Άγιος Ιωάννης της (λεωφόρου) Βουλιαγμένης, ο οποίος υπερήφανα έφερε το προσωνύμιο της σπουδαίας Μονής.
Ο νέος ναός του Αγίου Ιωάννη Βουλιαγμένης.
Και Περιβολάρης
Ένα βασιλικό διάταγμα όμως, έρχεται με τον πλέον επίσημο τρόπο να μας ενημερώσει πως ο Άγιος Ιωάννης της λεωφόρου Βουλιαγμένης δεν έφερε μόνον το προσωνύμιο του Κυνηγού, αλλά και ένα ακόμη που σχετίζεται με την προσφιλή ενασχόληση των Αθηναίων με τη γη τους. Έτσι, οι χριστιανοί της πολύπαθης πόλης ήθελαν τον Άγιό τους να είναι και περιβολάρης!
Γι’ αυτό το 1914, όταν ανοίγονταν νέοι δρόμοι στην περιοχή και μεταρρυθμίζονταν τα οικοδομικά τετράγωνα, ο συντάκτης του νομοθετήματος δεν μπορούσε να παραβλέψει τα λαϊκή μαρτυρία και έδινε εντολή να ανοίξουν δύο νέοι δρόμοι στο Δουργούτι και ειδικότερα στην περιοχή Άγιος Ιωάννης Κυνηγός ή Περιβολάρης.
Άγιος Νικόλαος Πλανάς
Περιβολάρης ο Άγιος Ιωάννης και μια ακόμη σπουδαία μαρτυρία έρχεται να επιβεβαιώσει τον αγροτικό χαρακτήρα της περιοχής ακόμη και κατά τον 19ο αιώνα. Διότι και ο τρανός Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στο διήγημά του «Τραγούδια του Θεού» (1908) μας πληροφορεί πως «ο παπα-Νικόλας από τον Αι-Γιάννη του Αγρού, ο Ναξιώτης έπιανε χωριστήν ακολουθίαν».
Ο Άγιος Ιωάννης του Αγρού λοιπόν, ο Περιβολάρης και ο παπα-Νικόλας που δεν ήταν άλλος από τον Ναξιακής καταγωγής Άγιο Νικόλαο Πλανά (1851-1932), ο οποίος ιερούργησε επί πολλά χρόνια στον ναό εκείνον Άγιο Ιωάννη αφήνοντας αγαθές μνήμες και ακόμη περισσότερες καλοσύνες. Γι’ αυτό εκεί φυλάσσεται με ευλάβεια το σκήνωμά του.
Κάτοψη και τομή του παλαιού ναού του Αγίου Ιωάννη Κυνηγού της λεωφόρου Βουλιαγμένης.
«Καφενείον των Κυνηγών»
Οι νεότεροι κάτοικοι, στα προπολεμικά χρόνια, μη γνωρίζοντας φυσικά τα πράγματα, όποτε τους ρωτούσαν οι δημοσιογράφοι υποστήριζαν με πάθος και θέρμη πως το προσωνύμιο Κυνηγός οφειλόταν στο «Καφενείον των Κυνηγών», το οποίο πράγματι υπήρξε στην περιοχή. Βρισκόταν κοντά στον ναΐσκο και υποδεχόταν τους κυνηγούς που… εκστράτευαν στην περιοχή της σημερινής Ηλιούπολης ή οι πιο θαρραλέοι στη Βάρη για πλούσιο κυνήγι.
Ελαφρά τη καρδία, ως συνήθως, ακόμη και η βιβλιογραφία μας θέλει τον καφενέ να δίνει το όνομά του στον Αϊ Γιάννη της λεωφόρου Βουλιαγμένης. Παραβλέποντας το γεγονός πως το έφερε υπερήφανα πολύ πριν ο σπουδαίος έφεδρος ανθυπασπιστής του πεζικού και τραυματίας πολέμου Γεώργιος Θωμόπουλος φτιάξει εκεί το πολυθρύλητο καφενείο του.
