Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Δημήτριος Βερναρδάκης (1833-1907). Ελαιογραφία από τις συλλογές του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο Δημήτριος Βερναρδάκης (1833-1907) υπήρξε μια σπουδαία φυσιογνωμία των Γραμμάτων και των Τεχνών. Έγινε γνωστός και εκφράσθηκε με πολλούς τρόπους μέσω της θεατροφιλίας του, κυρίως δε με τη συγγραφή θεατρικών έργων. Σώζονται, ωστόσο, πολλές ιστορίες τόσο από τις αίθουσες διδασκαλίας όσο και από τις θεατρικές σκηνές. Μία εξ αυτών αφορά στον τρόπο με τον οποίο ο Δ. Βερναρδάκης αντιμετώπισε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της υποκριτικής τέχνης στην Αθήνα του 19ου αιώνα. Ήταν τα μουστάκια των υπηρετών της, δηλαδή των ηθοποιών. Τα μουστάκια και μάλιστα αρειμάνια, ήταν στις δόξες τους και οι καλλιτέχνες της σκηνής τα έθρεφαν επαρκέστατα.
Η μόδα του ξυρίσματος ήταν ακόμη άγνωστη στην ελληνική πρωτεύουσα, οπότε οι θεατές παρακολουθούσαν κωμικοτραγικές σκηνές στα ελάχιστα θέατρα της πρωτεύουσας. Ηθοποιούς να παίζουν παιδικούς ρόλους έχοντας κρεμασμένες τις μουστάκες και ακόμη περισσότερο, όταν ακόμη οι άνδρες έπαιζαν γυναικείους ρόλους να εμφανίζονται με φουστάνια και μουστάκια! Ο συγγραφέας και Καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτριος Βερναρδάκης ήταν εκείνος που διαδραμάτισε τον ρόλο του… μπαρμπέρη στο ελληνικό θέατρο, καθιερώνοντας το ξύρισμα των ηθοποιών.
Ξυρισμένοι Ρωμαίοι
Ο κοσμοπολίτης καθηγητής παρακολουθούσε με δυσαρέσκεια να παραβιάζεται αμείλικτα η ιστορική αλήθεια πάνω στο θεατρικό σανίδι. Όταν λοιπόν αποφάσισε να ανεβάσει την περίφημη «Φαύστα» του το 1893, επιθυμούσε να βάλει τέρμα και στο παράδοξο αυτό φαινόμενο. Τότε στην Αθήνα κυριαρχούσαν δύο θίασοι. Ο ένας στη Νέα Σκηνή της Ομόνοιας, με πρωταγωνιστές την Αικατερίνη Βερώνη και τον Διονύσιο Ταβουλάρη, και ο άλλος στο θέατρο «Ολύμπια», το οποίο βρισκόταν στην είσοδο του πάρκου του Ζαππείου, προς την πλευρά που συμβάλουν οι λεωφόροι Βασιλίσσης Αμαλίας και Βασιλίσσης Όλγας.
Ο Διονύσιος Ταβουλάρης ως Μέγας Κωνσταντίνος στη «Φαύστα» του Δημ. Βερναρδάκη (1893).
Ο Βερναρδάκης έδωσε το σενάριό του και στους δύο θιάσους, ξεκαθαρίζοντας πως ήταν δράμα της ρωμαϊκής εποχής, όταν οι Ρωμαίοι ήταν όλοι ξυρισμένοι. Οπότε όποιος ήθελε να παίξει το δράμα του, έπρεπε να αποχωριστεί το μουστάκι ή τα γένια του. «Εάν δεν θέλετε παίρνω το έργο μου και ξαναγυρίζω στο νησί μου, την Μυτιλήνη» [1], τους απείλησε ο Βερναρδάκης.
Πρώτος αντέδρασε θετικά ο Διονύσιος Ταβουλάρης, ο οποίος την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενος δέχθηκε να ξυριστεί προ του κινδύνου να χάσει ένα τέτοιο έργο. Βλέποντας και οι υπόλοιποι άρρενες ηθοποιοί του θιάσου τον πρωταγωνιστή να παίρνει τέτοια απόφαση τον ακολούθησαν, έστω και με βαριά καρδιά.
Απαιτούσε ιδιαίτερη φροντίδα
Βέβαια η υπόθεση των μουστακιών είχε μακρά συνέχεια και η περιποίησή τους αποτελούσε κάποια εποχή μία από τις βασικές μέριμνες του άρρενος πληθυσμού. Απαιτούσε ιδιαίτερη φροντίδα με μυστακοδέτες, μαντέκα κ.ά. Πάντως, λίγα χρόνια αργότερα, περίπου τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνος, οι ηθοποιοί διακρίνοντο από τους άλλους κοινούς θνητούς επειδή είχαν ξυρισμένο το μουστάκι τους. Και το γεγονός οφειλόταν, βεβαίως, στον Δ. Βερναρδάκη, ο οποίος κατεγράφη ως «μπαρμπέρης» των ηθοποιών.
Ωστόσο, το μουστάκι διατήρησε τους φανατικούς θιασώτες του. Ανάμεσά τους και ο στρατηγός Ιωάννης Γιαννακίτσας, ο οποίος ήταν υπουργός Στρατιωτικών το 1915 στην Κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη. Διέταξε να μην ξυρίζουν το μουστάκι τους όλοι οι στρατιώτες! Κάνοντας, δε, μια επιθεώρηση τιμώρησε ο ίδιος με δεκαπενθήμερη φυλάκιση τον ποιητή Πάνο Ταγκόπουλο επειδή παρά τη σχετική διαταγή είχε ξυρίσει το μουστάκι του.
