Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
«Νταμάρια Λεβεντάκη- Πατήσια», K. Vrieslander, 1934
Η Αθήνα αποκαλείται και πόλη των λόφων. Η αισθητική αξία του αττικού τοπίου και το ανάγλυφο των λόφων χάρισε στην Αττική μερικούς από τους ύμνους που απόλαυσε στο πέρασμα των αιώνων. Όπως έχουμε παρουσιάσει δόθηκαν πολλές μάχες, από τα χρόνια του Όθωνα ακόμη, για να σωθούν οι λόφοι και το εξαίσιο τοπίο που γέννησε τη σκέψη και την τέχνη. Υπήρξαν φυσιογνωμίες, όπως ο Εμμανουήλ Λυκούδης, οι οποίοι επί δεκαετίες ολόκληρες υπεραμύνθηκαν της αρμονίας των γραφικών υψωμάτων και των φυσικών μνημείων. Ελάχιστα κατάφεραν επί έναν ολόκληρον αιώνα, παρά τις εκστρατείες, τις διαμαρτυρίες και το ατέλειωτο μελάνι που χύθηκε. Πάντως, μία από τις κρίσιμες μάχες δόθηκε πριν από ογδόντα χρόνια όταν το κράτος αποφάσισε να βάλει το «μαχαίρι στο κόκκαλο».
Κωνσταντίνος Κοτζιάς
Όλα συνέβησαν το 1937 επί Ιωάννου Μεταξά. Ως γνωστόν από τον πρώτο χρόνο που ανέλαβε την εξουσία, δηλαδή το 1936, συστήθηκε το υπουργείο Διοικήσεως Πρωτευούσης, το οποίο ανατέθηκε στον Κώστα Κοτζιά. Παραιτήθηκε από δήμαρχος Αθηναίων και ανέλαβε τα καθήκοντα του υπουργού – διοικητή πρωτευούσης. Ήταν η εποχή κατά την οποία η υπόθεση με τους λόφους είχε φτάσει στο απροχώρητο. Σε βαθμό ώστε να γίνεται πλέον λόγος για ελληνική λοφοφαγία»! Όπως έγραφε εκείνες τις ημέρες ο Σπύρος Μελάς, η «τρελοσπιτομανία» που είχε επικρατήσει έκανε λατομεία τους γειτονικούς λόφους, οι οποίοι εμφανίζονταν πλέον «νυχιασμένοι, ξεγδαρμένοι, σκαμμένοι, μισοφαγωμένοι, αφανισμένοι».
Υποτίθεται πως η ελληνική πολιτεία είχε φροντίσει σχετικά εκδίδοντας έναν Νόμο το 1915. Μπορεί να επέτρεπε σε όποιον φερόταν ως ιδιοκτήτης της γης να λατομήσει ελεύθερα, αλλά ανέφερε πως για λόγους αρχαιολογικούς, εξωραϊσμού και δημόσιας ωφέλειας μπορούσε να απαγορευθεί η λατόμηση. Για να συμβεί αυτό, έπρεπε να εκδοθεί βασιλικό διάταγμα μετά από γνωμοδότηση ειδικής επιτροπής, την οποία θα όριζε το διάταγμα. Χρειάστηκε τέσσερα ολόκληρα χρόνια μέχρι να εκδοθεί το πολυπόθητο διάταγμα για την προστασία των λόφων που τρώγονταν με απίστευτη ταχύτητα. Το 1919 εκδόθηκε πλέον το βασιλικό διάταγμα που προέβλεπε τη σύνθεση και τις αρμοδιότητες της επιτροπής που θα γνωμοδοτούσε για την έκδοση ή μη απαγορευτικής διαταγής για αρχαιολογικούς λόγους κ.λπ.
Απέμεινε μία μικρή λεπτομέρεια που άργησε 18 ολόκληρα χρόνια. Τι ήταν; Η σύγκληση της επιτροπής που θα γνωμοδοτούσε για την παύση των λατομείων. Επιτέλους, εδέησε να συσταθεί με πρωτοβουλία της Διοικήσεως Πρωτευούσης. Ο Κ. Κοτζιάς θεωρούσε τόσο επείγον το θέμα, ώστε προώθησε διάταγμα και υπογράφηκε στις 16 Αυγούστου 1937, όταν η διοίκηση πρωτευούσης συστήθηκε επισήμως με αναγκαστικό νόμο που υπογράφηκε 13 ημέρες αργότερα, στις 29 Αυγούστου 1936. Με το διάταγμα απαγορευόταν πλέον η λειτουργία στα τρία μεγάλα λατομεία των Τουρκοβουνίων (Αναγνωστόπουλου, Ενώσεως Ασβεστοποιίας και Βιολατομικής και Σία Φιλιππίδης) και των δύο που λειτουργούσαν στον συνοικισμό Κυπριάδη (λατομείο Λεβεντάκη) και στον λόφο Κοίλης (λατομείο Ευάγγελου Κωνσταντέλλου, ιδιοκτησίας κληρονόμων Θωμά Γκίζα).
Η συνέχεια ήταν καθαρά ελληνική. Όσοι είχαν συμφέρον προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο έκρινε πως το νομοθέτημα έπρεπε να λάβει άλλη μορφή. Το θέμα περιεπλάκη και προβλήθηκε πλέον ζήτημα αποζημιώσεων. Απόμεινε ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου να αναρωτιέται: «Ποιό νομικό δικαίωμα, ποιός τίτλος ιδιοκτησίας μπορεί να κλωτσοπατήση την ιστορία και την ωραιότητα των Αθηνών και να μας υποχρεώση να δούμε συντελουμένη στο λεκανοπέδιο μια ολόκληρη γεωλογική μεταβολή, ένα εναρμόνιο συγκρότημα υψωμάτων να εξαφανίζεται;». Οπότε συνέχισαν να τρώγονται οι λόφοι του Αγχεσμού στα Τουρκοβούνια, να παραμορφώνεται ο λόφος της Ομορφοκκλησιάς, να ισοπεδώνεται ένα κομμάτι του λόφου Κοίλης και να αφανίζεται το ανάγλυφο στην περιοχή Κυπριάδη. Μία ακόμη μάχη υπέρ των λόφων είχε χαθεί.
