Η έκδοση, σε ηλεκτρονική και σχολιασμένη μορφή, της «Αττικής Τοπογραφίας» του Δημητρίου Χατζόπουλου (1872-1936), είναι έργο γιγαντιαίο και πολυεπίπεδο. Γιγαντιαίο λόγω του όγκου και της ανάγκης τεκμηριώσεώς του από τρίτες και σύγχρονες πηγές. Πολυεπίπεδο διότι απαιτεί τη συμβολή πληθώρας ειδικοτήτων προκειμένου να ριφθεί φως, να καταστούν εύληπτα και προπαντός επίκαιρα κείμενα τα οποία γράφηκαν τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.
Εξάλλου, γι’ αυτό παραμελήθηκε και δεν αξιοποιήθηκε αναλόγως με τη σημαντικότητά του, ο απέραντος αυτός πλούτος. Μοναδική περίπτωση στα ελληνικά χρονικά, ο Δ. Χατζόπουλος, χρησιμοποιώντας το πλήθος των ψευδωνύμων του, ταυτισμένων και αταύτιστων, πλημμύριζε τις σελίδες των εφημερίδων και των περιοδικών της εποχής του με πληροφορίες. Προηγήθηκε των αρχαιολόγων και των τοπογράφων, γεγονός που κατέστησε περισσότερο πολύτιμες τις πάσης φύσεως πληροφορίες και τεκμήρια που μας παρέδωσε, αλλά και πιο δύσκολη την ταύτιση και επεξεργασία τους.
Επί τέσσερις δεκαετίες περίπου οργάνωνε εκδρομές, μόνος ή με παρέα, περπατούσε ασταμάτητα, κατέγραφε μανιωδώς, περιέγραφε με θαυμαστή ακρίβεια, διέσωζε προφορικές πληροφορίες και φωτογράφιζε μνημεία, τοπία και ότι έκρινε σημαντικό για να το παραδώσει στις επόμενες γενιές. Σε αρκετές χιλιάδες ανέρχονται τα δημοσιευμένα τοπογραφικά χρονογραφήματά του και σε πολλές περισσότερες εκείνα που αφορούν στην επικαιρότητα και στην καθημερινότητα.
Ο σπουδαίος αυτός λάτρης της Αττικής γης, ο Δ. Χατζόπουλος, την οποία αγάπησε και υπηρέτησε με τον καλύτερο τρόπο, είχε ένα όνειρο. Να εκδώσει την «Αττική Τοπογραφία» του, έργο στο οποίο διέθεσε τη ζωή, τις δυνάμεις και τα χρήματά του. Δεν κατόρθωσε ωστόσο, όσο βρισκόταν εν ζωή, να δει το όνειρό του πραγματοποιημένο. Ευελπιστούμε πως το πράττουμε εμείς για λογαριασμό του, με σεβασμό στις επιθυμίες και τους ορισμούς του και προ παντός στο έργο και τους κόπους του.
Δεν ενδώσαμε σε εφήμερες σκοπιμότητες ή σε εντυπωσιασμούς, όπως συνήθως γίνεται. Δεν αποσπάσαμε προς παρουσίαση τμήματα, ούτε παρεκκλίναμε από τη μεθοδολογία του δημιουργού. Προτιμήσαμε την οδό της συνεπούς ερευνητικής εργασίας. Εξάλλου, ο ίδιος είχε βιώσει την λεηλασία και αντιγραφή της πνευματικής του παραγωγής, γεγονός το οποίο αφενός τον πίκραινε και αφετέρου τον οδηγούσε σε ακραίες αντιδράσεις.
Ευτυχής συγκυρία μας έφερε σε επικοινωνία με τον απόγονό του Κώστα Ζαρόκωστα, λάτρη της οδοιπορίας, ο οποίος διέσωσε μέγα μέρος του πολύτιμου φωτογραφικού αρχείου του Δ. Χατζόπουλου. Μας παρεχώρησε προθύμως το σχετιζόμενο με την Αττική φωτογραφικό υλικό, το οποίο και θα συνοδεύει τα σχετικά κείμενα. Έτσι, η «Αττική Τοπογραφία» του Δ. Χατζόπουλου αποτελεί και θα χρησιμοποιηθεί ως βασική πηγή για τους φιλόπονους ερευνητές της Αττικής γης.
Η παρουσίαση γίνεται βάσει της σημερινής διοικητικής διαιρέσεως της Αττικής. Δηλαδή των ορίων της Περιφέρειας Αττικής και των οκτώ τομέων της, καθώς και των δήμων που περιλαμβάνει ο καθένας εξ αυτών και είναι:Ι) Κεντρικός Τομέας Αθηνών (Δήμοι Αθηναίων, Βύρωνος, Γαλατσίου, Δάφνης και Υμηττού, Ζωγράφου, Ηλιουπόλεως, Καισαριανής, Νέας Φιλαδελφείας και Νέας Χαλκηδόνας), II) Βόρειος Τομέας Αθηνών (Δήμοι Αγίας Παρασκευής, Αμαρουσίου, Βριλλησίων, Ηρακλείου, Κηφισιάς, Λυκόβρυσης & Πεύκης, Μεταμορφώσεως, Νέας Ιωνίας, Παπάγου & Χολαργού, Πεντέλης, Φιλοθέης & Ψυχικού, Χαλανδρίου), III) Νότιος Τομέας Αθηνών (Δήμοι Αγίου Δημητρίου, Αλίμου, Γλυφάδας, Ελληνικού & Αργυρουπόλεως, Καλλιθέας, Μοσχάτου & Ταύρου, Νέας Σμύρνης, Παλαιού Φαλήρου), IV) Δυτικός Τομέας Αθηνών (Δήμοι Αγίας Βαρβάρας, Αγίων Αναργύρων Καματερού, Αιγάλεω, Ιλίου, Περιστερίου, Πετρούπολης, Χαϊδαρίου), V) Ανατολικής Αττικής (Δήμοι Αχαρνών, Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, Διονύσου, Κρωπίας, Λαυρεωτικής, Μαραθώνος, Μαρκοπούλου Μεσογαίας, Παιανίας, Παλλήνης, Ραφήνας – Πικερμίου, Σαρωνικού, Σπάτων – Αρτέμιδος, Ωρωπού), VI) Δυτικής Αττικής (Δήμοι Ασπροπύργου, Ελευσίνας, Μάνδρας – Ειδυλλίας, Μεγάρων, Φυλής), VII) Πειραιώς (Δήμοι Κερατσινίου – Δραπετσώνας, Κορυδαλλού, Νίκαιας – Αγίου Ιωάννη Ρέντη, Πειραιώς, Περάματος) και VIII) Νήσων (Δήμοι Αγκιστρίου, Αίγινας, Κυθήρων, Πόρου, Σαλαμίνας, Σπετσών, Τροιζηνίας – Μεθάνων, Ύδρας).
Η αποδελτίωση, συγκέντρωση, ταξινόμηση, δακτυλογράφηση και τεκμηρίωση του απέραντου αυτού όγκου διήρκεσε περίπου μια 15ετία. Στην επεξεργασία και υπό την εποπτεία του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά συνέβαλαν οι: Ιωάννα Μόσχου, Ξανθή Γιαταγάνα, Βασιλική Μαντζώρου και η Αθηνά Χρυσικοπούλου, η οποία σήκωσε και το μεγαλύτερο βάρος μεταγραφής των κειμένων.
