Εγνώρισα ποτέ μίαν φιλάρεσκον, εκ των θελκτικωτάτων, αλλά και τόσω επικινδύνων πλασμάτων· ύφαινεν αιωνίως ερωτίδια, άτινα ελησμόνει μετά ημίσειαν ώραν, οι οφθαλμοί της ετόξευον αείποτε την μέθην και το πάθος, και απαύστως εγέλα, ανεκάγχαζεν, αποκαλύπτουσα οδόντας λευκοτάτους. Μίαν ημέραν απέθανεν η εξαδέλφη της· ότε επέστη της κηδείας η ώρα, η κόρη κατέπεσεν επί του φερέτρου, εκβάλλουσα σπαρακτικούς θρήνους· πρώτην φοράν είδον τους οφθαλμούς της να χύνουν δάκρυα· όταν ξεκομίζετο το φέρετρον, εκείνη από του παραθύρου εξέσπα τας τρίχας της κεφαλής, βεβαιούσα διά λυρικωτάτων αποστροφών: «Ύστερα από οχτώ μέραις, θαρθώ να σ’ εύρω· στης οχτώ, ξαδελφούλα μου…». Την ογδόην ημέραν η τρελλή φιλάρεσκος εθεάτο επί του αυτού παραθύρου ακοντίζουσα τα τακερώτερα βλέμματα και γελώσα τον φαιδρότερον των γελώτων…
∴
Δεν ηξεύρω πως μου απήλθεν η ανάμνησις αύτη, μόλις εκάθισα να καταστρώσω και του Ιουνίου τον οφειλόμενον έλεγχον. Ίσως διότι ο μην, καθ’ ον ακούεται τέλος ο τέττιξ, ο επίσημος κήρυξ του θέρους, καθ’ ον κοάζουσιν οι βάτραχοι και οι ηθοποιοί, καθ’ ον πληθύνονται τα βερύκοκκα και αι νόσοι, μοσχοβολούσιν οι ίασμοι, ο ξηρός και καυστικός θεριστής παρουσιάζει απροσδοκήτους αναλογίας με την ρηθείσαν φιλάρεσκον και τα δάκρυά της εν τη εφετεινή απροσδοκήτω βροχερότητι και χειμερινή αυτού προδιαθέσει, ήτις όσον και αν είνε δυσάρεστος, δεν δύναται να είνε η παροδική.
«Θεριστές». Ελαιογραφία Εμμ. Ζαΐρη.
Πόσον ιδιότροπος επεφάνη αυτός ο Ιούνιος, και πόσον απεστρέφετο τας κοινοτοπίας! Εξήρχεσθε υπό την σκέπην του αλεξηλίου σας, απομάσσοντες τον περιρρέοντα την όψιν σας ιδρώτα, και καταρώμενοι τον καύσωνα, και επανήρχεσθε μετά δύο ώρας υπό παμμέλανα ουρανόν και ραγδαίον όμβρον. Το αβρόν αλεξήλιον εκτελεί τα δυσβάστακτα χρέη του αλεξιβρόχου, οι πόδες σας βυθίζονται εις τον βόρβορον, έχετε και ήδη ως αντικείμενον κατάρας την υγρασίαν. Τας εσπέραςε δεν δύνασθε να υποστήτε αφόβως οι περισσότεροι άνευ της συνδρομής των χειμερινών επανωφορίων. Αναγινώσκετε εις τας εφημερίδας τας λεπτομερείας τριών εν Αθήνας αυτοκτονιών, εξ ων η μία, της οποίας ηρωΐς είνε γυνή, διά… πούδρας και ενώ αναφωνείτε ότι η γυναικεία πονηρία δύναται να διακωμωδήση εν ανάγκη και αυτήν την απελπισίαν, σκέπτεσθε συγχρόνως ότι λογικώτερον θα ήτο να αυτοκτονήσουν μίαν εσπέραν όλοι οι εργολάβοι των θερινών θεάτρων, του Φαλήρου, του Απόλλωνος, των Ολυμπίων, και των λοιπών, και ας όψεται… ο Ιούνιος.
∴
Αλλ’ αν διετάραξαν τους θεατρικούς κύκλους αι βροχαί του Ιουνίου και μετέβαλον την πλατείαν του Συντάγματος εις πλατείαν λασπολίμνην, αν εν τοις αγροίς παρεκώλυσαν την πρόοδον των θεριστικών εργασιών, απέδωκαν όμως πρόσκαιρον θάλλος και δροσερότητα εις τα δένδρα της πρωτευούσης, τα φθειρόμενα υπό του απαύστως περικαλύπτοντος ταύτα κονιόρτου, διέχυσαν και μέχρι των οδών μας αγροτικά, ωσεί φθινοπώρου ή έαρος, αρώματα, ανέστησαν εν βαρυτίμω σμαράγδων και μαργαριτών εσθήτι την εξοχήν, και εν γένει απεκάλυψαν πανταχού το θέλγητρον της πρασινάδας. Και εν άλλω δε αυχμητώ παρ’ ημίν κόσμω συνήθως, εν τω κόσμω της ποιήσεως, η πρασινάδα αύτη επεχύθη κατά τον μήνα τούτον διά των Ειδυλλίων ενός των ημετέρων συνεργατών.
Και εν τούτοις, μεθ’ όλην του καιρού, την αντιπολίτευσιν, τα θέατρα δεν κατεδικάσθησαν εις διαρκή απεργίαν· εδόθη καιρός και εις τον ελληνικόν θίασον να εμφανισθή προ του κοινού διά νέων τινών έργων, μεταφραστικών, ως πάντοτε, και τον γαλλικόν του Φαλήρου να επιδείξη πάσαν την χάριν και την μελωδικότητα της ικανής αυτού πρωταγωνιστρίας κ. Reine, και εις τας παντομίμας του Άντρου των νυμφών να χειροκροτηθώσιν εκθύμως υπό του συνήθους ακροατηρίου των, και τον ήρωα των οδών και των εφημερίδων, τον μοναδικόν αθλητήν, τον πασίγνωστον Κουταλιανόν, τον βαστάζοντα αμελητί επί της ραχεώς του ομού με τα άλλα βάρη και το όνομα του Ηρακλέους, να καταστή δημοτικώτατος, να αποκτήση φανατικούς οπαδούς να δεχθή τιμαλφείς στεφάνους, να προκαλέση την καταπληκτικήν κατανάλωσιν σατυρικής τινος εφημερίδος, δημοσιευούσης την βιογραφίαν του, και να προσκληθή εις συνέντευξιν υπό του κ. Τρικούπη.
∴
Ο έκτακτος ούτος Ιούνιος δεν παρέσχε πράγματα εις μόνον την μετεωρολογίαν και την θεατρολογίαν. Παρέσχε και στάδια εις σοβαροτέρας σκέψεις και εμβριθεστέρας συζητήσεις και έδωκεν ίσως νύξεις εις συγγραφήν εν των μέλλοντι «Διασήμων δικών» διά της παραπομπής εις δικαστήρια επιφανών αρχόντων, πλουσίων, και νομομαθών. Περί των ανησυχαστικών ζητημάτων ωμίλησεν ο τύπος, αν ουχί μετά πλείονος, αλλά μετά της αυτής και περί Κουταλιανού ευρύτητος.
Σπάνιο φωτογραφικό τεκμήριο του Παναγή Κουταλιανού.
Αλλά πολλώ θετικωτέραν ανησυχίαν ενέπνευσεν εις τα πνεύματα των κατοίκων της πρωτευούσης η χολέρα της Τουλών, η χολέρα, της οποίας την απαισιότητα νομίζετε ότι ουδέν όνομα εκφράζει ζωηρότερον του ονόματός της. Πολλαί οικογένειαι ανέβαλον το κατά την εποχήν ταύτην ετήσιον ταξείδιόν των εις την Ευρώπην. Έκαστον τηλεγράφημα προστίθησι και μίαν ρυτίδα μερίμνης επί του μετώπου μας· άλλοτε η φήμη παριστά τα πράγματα σοβαρότερα της πραγματικότητος· άλλοτε η φαντασία προτρέχει συμπληρούσα και ενσαρκούσα τα απειλούμενα δεινά· η μνήμη ανατρέχει εις το παρελθόν, και αναπολούσα αναλόγους περιστάσεις και ερευνώσα τα χρονικά της χολέρας, αντλεί παραμυθίαν ή επιτείνει τον τρόμον.
Η είσοδος του Ιουνίου εισήγαγεν ευοιώνως εις το έθνος την μεγαλοπρεπή δωρεάν των Βαλλιάνων, καταστήσασα εκείνο πλουσιώτερον κατά εν εκατομμύριον· αλλ’ η είσοδος του Ιουνίου κατέστησε συγχρόνως το έθνος και πτωχότερον κατά ένα άνδρα, εξ εκείνων οίτινες τόσον μας είνε χρήσιμοι, και τόσον σπανίζουσιν. Εν αρχή του μηνός επενθήσαμεν τον θάνατον του Κριάρη, του ηρωϊκού αρχηγού της Κρήτης, όστις δι’ όλου του βίου αγωνισθείς υπέρ της ελευθερίας της πατρίδος παρέδωκε τη ιστορία όνομα δι’ αφθίτου δόξης εστεφανωμένον.
∴
Αι εξετάσεις εν τοις εκπαιδευτηρίοις επερατώθησαν· με ποίαν αγωνίαν οι νεαροί μαθηταί βλέπουσιν εισερχόμενον τον αυστηρόν μήνα των εξετάσεων τον μήνα της κρίσεως και της ανταποδόσεως εκάστω κατά την επιμέλειάν του! Αι πρώται ημέραι του παρέρχονται με τους παλμούς της μελέτης και των εξεταστικών αποτελεσμέτων· αι τελευταίαι ημέραι του δύουσι με τας ενστάσεις των διακοπών. Ο Ιούνιος είνε και πρέπει να είνε ο προσφιλέστερος μην προ πάντων εις τας νεάνιδας, διότι εν αυτώ αι μεν βλέπουσι την μοίραν των εις τας εξεάσεις, αι δε βλέπουσι την μοίραν των εις τους κλύδωνας και τα ριζικά του Αγίου Ιωάννου, του επονομαζομένου Ριγανά, Λαμπαδά, και Ριζικάρη, καθ’ όσον εν τη εορτή του κοσμούνται τα στήθη διά θύμου, και καίουσιν αι πυραί, και τίθενται εις ενέργειαν τα ριζικά.
Και ήδη, καλώς ήλθες, Ιούλιε! Έσο καν σώφρων συ, κάμε να λησμονήσωμεν τας ιδιοτροπίας του προκατόχου σου, αποστρέψον αφ’ ημών τους φόβους της χολέρας, πρόσταξον να λειτουργώσιν απροσκόπτως τα θέατρα και τα λουτρά, ωρίμασον εγκαίρως τας σταφυλάς και τους πέπονας, εισάγαγε εις το έθνος και άλλα εκατομμύρια, γέννησουν νέους Κριάρας, η έμπνευσον εις τους Αθηναίους σου την ισχύν του ζωδίου σου, του Λέοντος, ίνα υπομένωσιν αφόβως πάσαν κακοτροπίαν της τύχης»[1]
