Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας η οικογένεια του αγωνιστή Παναγή Σκουζέ βρισκόταν στη συνοικία Καλαμιώτου, πίσω από την εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, στο δρομάκι που σήμερα φέρει το όνομα Σκουζέ.
Μετά την Απελευθέρωση και παρά το γεγονός ότι η ζήτηση γης και κατοικίας ήταν μεγάλη, κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί την έκταση που θα λάμβανε η πόλη. Όσοι είχαν την οικονομική δυνατότητα, δηλαδή η υπό διαμόρφωση πολιτική, οικονομική και κοινωνική ελίτ, επιδίωκαν την εξεύρεση ακινήτων για την ανέγερση κατοικιών στην παλαιά πόλη, κάτω από την σκιά της Ακρόπολης.
Η πολυκατοικία Σκουζέ στην οδό Ναυάρχου Νικοδήμου.
Η πρώτη πολυκατοικία των Αθηνών
Ανάμεσα σε αυτούς που αναζητούσαν γη και ακίνητα ήταν και ο Παναγής Σκουζές, ο οποίος ήδη ανέπτυσσε τραπεζικές εργασίες, καθώς και ο γιός του Γεώργιος (1811-1884). Για τη νέα οικία της οικογένειας επιλέχθηκε η οδός Ναυάρχου Νικοδήμου και ο σχεδιασμός του κτηρίου ανατέθηκε στον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη. Στη συγκεκριμένη οδό, η οποία αρχικά ονομαζόταν Αγίου Νικοδήμου (προς τιμήν του Ρωσικού Ναού), ζούσαν και πολλές άλλες σημαντικές προσωπικότητες του Αγώνα.
Ο Σταμάτης Κλεάνθης σχεδίασε και ανήγειρε για την οικογένεια Σκουζέ την πρώτη πολυκατοικία των Αθηνών, όπως τη χαρακτήρισε ο Σόλων Κυδωνιάτης [1]. Επρόκειτο για ένα διώροφο ακίνητο με «γερμανικού τύπου» παράθυρα που έφεραν κινητές περσίδες για να ρυθμίζεται το εισερχόμενο φως. Στην εντυπωσιακή αυτή οικία έζησε η οικογένεια Σκουζέ και παντρεύτηκε ο Γεώργιος με την Ελένη Καψάλη (1751-1826). Παιδιά αγωνιστών και οι δύο ζωντάνεψαν το οίκημα με την πολυμελή οικογένεια που δημιούργησαν.
Πίσω από την πολυκατοικία Σκουζέ υπήρχε ο Κήπος της οικίας του Πέτρου Ηπίτη (1795-1861) γιατρού του Αλέξανδρου Υψηλάντη. Ο ξακουστός κήπος κάλυπτε σχεδόν όλο το οικοδομικό τετράγωνο μεταξύ των οδών Ναυάρχου Νικοδήμου, Βουλής, Απόλλωνος και Θουκυδίδου. Το 1870 με τη διάνοιξη των οδών το μεγαλύτερο κτήμα που υπήρχε τότε στο κέντρο της Αθήνας κατακερματίστηκε.
Η οικογένεια του Γεωργίου Σκουζέ και της Ελένης Καψάλη. Μόνιμη Συλλογή Αθηναϊκού Μουσείου.
Ο Εμμανουήλ Ροΐδης ένοικος της πολυκατοικίας Σκουζέ
Το 1895, εγκαταστάθηκε στην πολυκατοικία Σκουζέ ο Συριανός λογοτέχνης Εμμανουήλ Δημ. Ροΐδης (1835-1904), μετά την οικονομική καταστροφή που υπέστη λόγω των 300.00 χρυσών δραχμών που είχε επενδύσει σε μετοχές του Λαυρίου (1873). Ο Ε. Ροΐδης ήταν μακρινός συγγενής της οικογένειας Σκουζέ από τη μεριά της μητέρας του, Κορνηλίας, το γένος Ροδοκανάκη. Ειδικότερα, το γένος Ροδοκανάκη ήταν και η Ισαβέλλα Σκουζέ, σύζυγος του Υπουργού Εξωτερικών Αλέξανδρου Σκουζέ.
Αφού εγκατέλειψε το αρχοντικό της οδού Φιλελλήνων 16, όπου ζούσε εγκαταστάθηκε στον πρώτο όροφο της πολυκατοικίας σε ένα διαμέρισμα πέντε δωματίων. Έμενε με τη μητέρα του Κορνηλία και επιβίωνε με τον πενιχρό μισθό των 432 δραχμών που λάμβανε ως Έφορος της Βιβλιοθήκης. Έζησε εκεί τα τελευταία οκτώ χρόνια της ζωής του, κωφός, πτωχός και ασθενής, ως το θάνατο του στις 7 Ιανουαρίου 1904, σε ηλικία 64 ετών.
Εμμανουήλ Ροΐδης (1836-1904)
Η μετονομασία της οδού.
Η οδός μετονομάσθηκε σε Ναυάρχου Νικοδήμου τα τελευταία προπολεμικά χρόνια, διότι σε αυτήν κατοίκησε ο πυρπολητής Κωνσταντίνος Νικόδημος (1795-1879), αγωνιστής του 1821, του οποίου το πραγματικό επώνυμο ήταν Αργύρης, αλλά έγινε γνωστός με το επώνυμο Νικόδημος που ανήκε στην μητρική του οικογένεια. Ο Νικοδήμος συνέγραψε και το έργο «Απομνημονεύματα εκστρατειών και ναυμαχιών του ελληνικού στόλου (1862) και το έργο του θεωρείται θεμελιώδες για την ιστόρηση του ναυτικού Αγώνα του 1821.
Προσωπικότητες της Ναυάρχου Νικοδήμου
Στην οδό Ναυάρχου Νικοδήμου κατοίκησαν ο αγωνιστής και έπειτα πολιτικός Γεώργιος Ψύλλας και ο καταγόμενος από την Πάρο, Φραγίσκος Κρίσπης Μαύρος (1795-1875). Επί βασιλείας του Όθωνα, ο νομικός και πολιτικός Κωνσταντίνος Δόσιος (1810-1871) και ο Κωνσταντίνος Νέγρης (1804-1880), καθηγητής μαθηματικών και πατέρας του γνωστού πολιτικού Φωκίωνος Νέγρη (1846-1928). Όπως επίσης και ο Εϊντεστάν, πρέσβης της Σουηδίας και της Νορβηγίας.
Στη συμβολή των οδών Θουκυδίδου και Ναυάρχου Νικοδήμου, δημιουργήθηκε η Σχολή Χιλλ και απέναντι από αυτή ανήγειρε ο Φιλικός τραπεζίτης και πολιτικός Αλέξανδρος Κοντόσταυλος (1791-1857) τη διώροφη κατοικία του στην οποία στεγάστηκε αργότερα το Υπουργείο Εξωτερικών και η Ιταλική Πρεσβεία.
Δίπλα από τον Α. Κοντόσταυλο ήταν η οικία του καταγόμενου από την Κεφαλλονιά μαχητή του Λάλα Ανδρέα Μεταξά (1790-1860), η οποία έχει κατεδαφιστεί. Εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και ανήγειρε το σπίτι αυτό μετά την Μεταπολίτευση του 1843, αφού είχε διαφύγει στην Μασσαλία όταν απέδρασε από τη φυλακή της Σύρου όπου τον είχαν κλείσει μαζί με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
