Γράφει ο Ελευθέριος Γ.Σκιαδάς
Βρισκόμαστε στην Αθήνα των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων του 1896. Έκπληκτη η οργανωτική επιτροπή αντιμετωπίζει μια περίεργη, για την εποχή εκείνη, αίτηση συμμετοχής στον Μαραθώνιο Δρόμο. Είναι αυτή της Σταματίας ή Σταμάτας Ρεβίθη, την οποία όλοι για άγνωστους λόγους αποκαλούσαν «Μελπομένη» και καταγόταν από τη Σύρο[1].
Οι περιγραφές που φτάνουν έως σήμερα, την παραδίδουν ως πολύ φτωχή γυναίκα και περίπου 30-35 χρόνων, όταν πήρε μέρος στον Μαραθώνιο, αν και φαινόταν μεγαλύτερη. Ξανθή, οστεώδης, με χαρακτηριστικά μεγάλα μάτια. Κατοικούσε στον Πειραιά μαζί με το μικρό της παιδάκι, μόλις 17 μηνών, ενώ τα Χριστούγεννα της περασμένης χρονιάς, δηλαδή το 1895, είχε χάσει το μεγάλο της παιδί, 7 ετών[2].
Καθημερινά η Σταματία Ρεβίθη, κρατώντας το μωρό στην αγκαλιά της, διήνυε την απόσταση Πειραιάς – Αθήνα με τα πόδια. Αναζητούσε κάποια περιστασιακή εργασία για να βγάζει πέρα τις ανάγκες της καθημερινότητας. Σε κάποια από τις καθημερινές αυτές και κοπιαστικές διαδρομές συναντήθηκε με έναν Αθηναίο πεζοπόρο, ο οποίος της έκανε λόγο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες και την πιο σημαντική τους έκφανση, τον Μαραθώνιο Δρόμο. Ίσως εμπαίζοντάς την, της είπε πως θα έπρεπε να αγωνιστεί και αυτή. Η ιδέα αυτή έγινε μόνιμη και βασανιστική για τη Ρεβίθη.
Ωστόσο, ως γυναίκα, ήταν συγκρατημένη και δεν έπαιρνε κάποια απόφαση. Ώσπου πληροφορήθηκε ότι θα συμμετείχε στον αγώνα και κάποια Αμερικανίδα. Η πληροφορία υπήρξε ακριβής, αφού πράγματι μία Αμερικανίδα ήλθε στην Αθήνα με τη διάθεση να διανύσει τον Μαραθώνιο. Σε εφημερίδα της 23ης Μαρτίου του 1896 σημειώνεται: «…Η δρομεύς κυρία Ρεβίθη, η παράδοξος γυνή, η διατρέξασα προ ολίγων ημερών τον Μαραθώνιο δρόμο χάριν δοκιμής σκοπεύει να συναγωνισθή μεθαύριον. Σήμερον ήλθε εις τα γραφεία μας και μας είπεν ότι εάν την εμποδίσουν τα υποδήματά της θα τα βγάλη καθ’ οδόν και θα έλθη γυμνόπους…»[3].
Το πείσμα
Με τρόπο η Επιτροπή των Αγώνων τής αρνήθηκε τη συμμετοχή, με το δικαιολογητικό πως είχαν συμπληρωθεί οι θέσεις. Ωστόσο της παρασχέθηκε η διαβεβαίωση πως θα μπορούσε στο μέλλον να αγωνισθεί σε Μαραθώνιο μαζί με άλλες ξένες και κάποια Αμερικανίδα Μιστέαν, που θα ερχόταν στην Αθήνα για αυτόν τον σκοπό. Κάτι που τελικά δεν έγινε. Η πεισματάρα Σταματία δεν πτοήθηκε καθόλου. Στις παραμονές του αγώνα βρίσκεται στον Μαραθώνα, μαζί με τους άνδρες δρομείς, αποφασισμένη να τρέξει και αυτή.
Ας δανειστούμε μία χαρακτηριστική περιγραφή από εφημερίδα της εποχής που έγραφε ότι: «…Στο χάνι “Το τρόπαιον του Μιλτιάδου” είχαν συγκεντρωθεί επτά δρομείς που θα έπαιρναν μέρος στον αγώνα την άλλη μέρα. Μεταξύ αυτών ήταν και η κυρά Σταμάτα Ρεβίθη, που είχε έλθει με σούστα και είχε κατασκηνώσει στον τόπο της εκκίνησης. Ήταν η “γνωστότατη μαραθωνοδρόμος”, που όλοι οι δημοσιογράφοι ζήτησαν να δουν και να συζητήσουν μαζί της. Τη φιλοξένησε ο δήμαρχος του χωριού κ. Κουτσογιαννόπουλος…»[4].
Έτρεξε!
Το επόμενο πρωινό η Σταματία θα ζητήσει από τον ιερέα του χωριού να της διαβάσει μια ευχή για να τρέξει γρήγορα τη διαδρομή. Όμως, οι ευχές θα δίνονταν μόνο στους επίσημους αθλητές. Λίγο αργότερα η Σταματία θα ακούσει την αμετάκλητη απόφαση της Επιτροπής που της αρνήθηκε ακόμα και ανεπίσημα να ακολουθήσει την ομάδα των αθλητών. Και πάλι όμως δεν πτοείται. Την επομένη του θριάμβου του Σπύρου Λούη θα βρεθεί ξανά στη γραμμή εκκίνησης του Μαραθώνα.
Έχει πάρει την απόφαση να τρέξει τη διαδρομή μόνη. Πριν ξεκινήσει, ο δάσκαλος, ο ειρηνοδίκης και ο δήμαρχος του χωριού συντάσσουν ένα μικρό πρακτικό πιστοποιώντας την ώρα εκκίνησης. Η Σταματία θα φτάσει κατάκοπη στην Αθήνα, όπου και θα συναντήσει κάποιους υπαξιωματικούς, τους οποίους και παρακαλεί να υπογράψουν το πρακτικό για να πιστοποιηθεί η ώρα άφιξής της. Ύστερα κατευθύνθηκε προς το κέντρο της Αθήνας για να επισκεφθεί τον γραμματέα της Επιτροπής Αγώνων, τον Τιμολέοντα Φιλήμονα.
Εκκίνηση μαραθωνίου δρόμου (1896).
Επίσημη εγγραφή
Την επεισοδιακή αυτή ιστορία της πρώτης γυναίκας μαραθωνοδρόμου μαρτυρούν πολλές εφημερίδες της εποχής, η «Ακρόπολις»[5], το «Άστυ»[6], ο «Νέος Αριστοφάνης»[7] και η «Messager d’ Athènes»[8]. Δυστυχώς τα ίχνη της Σταματίας Ρεβίθη χάνονται τελείως μετά τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες και ο πρωτόγνωρος άθλος αυτής της γυναίκας, δεν βρήκε την απαιτούμενη αναγνώριση και η ίδια την καταξίωση.
Η εποχή δεν ευνοούσε ακόμα τη γυναικεία άθληση, πολύ περισσότερο τη λαϊκή. Οι γυναίκες, και μόνο της «καλής κοινωνίας», περιορίζονταν σε αθλοπαιδιές που είχαν ταυτιστεί με τις ανώτερες τάξεις, όπως η αντισφαίριση και το γκολφ. Ωστόσο η «Μελπομένη» μας συμπεριλήφθηκε στο ετήσιο βιβλίο αθλητριών του 1975 ως η πρώτη γυναίκα Μαραθωνοδρόμος με χρόνο 4 ώρες και 30 λεπτά[9].
