Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Μαίρη Σέλλεϋ, 1831. Ελαιογραφία Samuel John Stump (1778-1863).
Είναι πασίγνωστος ο φιλέλληνας ποιητής Πέρσυ Σέλλεϋ (1792-1822) που έγραψε το φθινόπωρο του 1821 και δημοσίευσε την άνοιξη 1822 το ποίημα «Ελλάς». Ξεκινούσε με το σύνθημα «Είμαστε όλοι Έλληνες», το οποίο προσαρμοσμένο σε διάφορες περιστάσεις και κράτη χρησιμοποιείται συχνά και στις ημέρες μας. Χάθηκε άδικα, σε ηλικία μόλις 30 ετών σε ναυτικό ατύχημα. Αλλά δεν είναι το ίδιο γνωστή για τις φιλελληνικές απόψεις και τη δράση της η δεύτερη γυναίκα του Μαίρη Γουόλστονκραφτ Σέλλεϋ (Mary Wollstonecraft Selley, 1797-1851). Παρά το γεγονός ότι και εκείνη δεν υστέρησε σε προσφορά και προερχόταν από οικογένεια διανοουμένων.
Ο πρώτος γάμος
Ο Π. Σέλλεϋ, μεγάλωσε σε προστατευμένο περιβάλλον και πολυμελή οικογένεια, ενώ οι σπουδές του ήταν ικανοποιητικές. Υπήρξε ανήσυχος μαθητής και ένιωθε ιδιαίτερη έλξη για τα μυστήρια φαινόμενα και τον αποκρυφισμό. Διαμόρφωσε εκκεντρική προσωπικότητα, με λόγιες τάσεις και κλίση στην επιστημονική έρευνα. Στην Οξφόρδη, όπου σπούδασε, γνώρισε και ενστερνίσθηκε ριζοσπαστικές και αντιχριστιανικές απόψεις, γράφοντας ανώνυμα ποιήματα και δοκίμια. Οι θέσεις του προκάλεσαν αντιδράσεις και αποβλήθηκε από την Οξφόρδη, γεγονός που ακολούθησε η ρήξη με τον πατέρα του, ο οποίος απαιτούσε να συνεχίσει τις σπουδές που του υποδείκνυε.
Προσωπογραφία του Percy Bysshe Shelley. Ελαιογραφία Alfred Clint.
Το 1810, σε ηλικία 18 ετών, γνώρισε την 15χρονη Χάριετ Γουέστμπρουκ (Harriet Westbrook, 1795-1816), η οποία εξελίχθηκε σε τραγικό πρόσωπο. Έζησε μαζί του κάπου τέσσερα χρόνια, γεμάτα περιπέτειες. Η κατήχησή της στον αθεϊσμό, η απαγωγή της και ο γάμος στην Σκωτία (1811). Όπως ήταν φυσικό, ακολούθησαν τρικυμίες και το επιστέγασμα αυτής της σχέσης ήταν η αυτοκτονία της, σχεδόν δύο χρόνια αφότου την εγκατέλειψε ο σύζυγός της Π. Σέλλεϋ. Πολλά σενάρια έχουν γραφεί για την τραγική κατάληξη αυτής της σχέσης, χωρίς εντέλει να εξάγονται οριστικά συμπεράσματα ακόμη και για την απόφασή της να πέσει σε μια λίμνη δίνοντας τέλος στη ζωή της. Άφησε πίσω την κόρη τους, Ιάνθη -Ελίζα.
Φιλία με Βύρωνα
Δεδομένο είναι το γεγονός ότι ο Π. Σέλλεϋ ήταν ανήσυχος και στην ερωτική του ζωή, γεγονός που προκαλούσε απογοήτευση στην πρώτη του γυναίκα. Έχοντας εγκαταλείψει την συζυγική του στέγη, ο Π. Σέλλεϋ μετακόμισε το 1816 στην Γενεύη, όπου γνώρισε τον λόρδο Βύρωνα με τον οποίο τους συνέδεσε στενή φιλία. Την ίδια χρονιά και μόλις δεκαπέντε ημέρες μετά την αυτοκτονία της πρώτης συζύγου του, νυμφεύεται την Μαίρη Γουόλστονκραφτ με την οποία διατηρούσε δεσμό από διετίας. Ήταν κόρη του πολιτικού φιλόσοφου Ουίλιαμ Γκόντουιν (William Godwin, 1756-1836) και της φεμινίστριας συγγραφέως Μαίρης Γουόλστονκραφτ (Mary Wollstonecraft, 1759-1797).
Κλερ Κλερμόντ
Η τελευταία έφυγε από την ζωή μόλις ένα μήνα αφότου γέννησε την κόρη της, η οποία ανατράφηκε από τον πατέρα, σε πλούσιο περιβάλλον και με ενθαρρύνσεις να ακολουθήσει τις δικές του πολιτικές θεωρίες. Η Μαίρη γνώρισε τον Π. Σέλλεϋ, ο οποίος ήταν οπαδός των ιδεών του πατέρα της, σε ηλικία 17 ετών και ενώ εκείνος ήταν νυμφευμένος. Το ζεύγος έφυγε για την Γαλλία και ταξίδεψε στην Ευρώπη έχοντας παρέα και την κατά ένα χρόνο μικρότερη ετεροθαλή αδελφή της Μαίρης, την Κλερ Κλερμόντ (Claire Clairmont, 1798-1879). Είναι γνωστές οι περιπέτειες της τελευταίας με τον λόρδο Βύρωνα και η εκρηκτική ερωτική σχέση τους. Εξάλλου μαζί απέκτησαν και ένα κορίτσι, την Κλάρα Αλέγκρα Μπάιρον (Clara Allegra Byron, 1817-1822)[1].
Φιλελληνικές επιστολές
Η δεύτερη σύζυγος του Π. Σέλλεϋ, η Μαίρη Γουόλστονκραφτ, είναι η συγγραφέας του μυθιστορήματος φρίκης και τρόμου «Φρανκεστάιν», το οποίο έγραψε σε νεαρότατη ηλικία. Επιστολές της Μαίρης που δημοσιεύθηκαν το 1945 έριξαν πολύ φως στην ιδιωτική ζωή των Σέλλεϋ και των φίλων τους και παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Ορισμένα από τα γράμματά της ζωντανεύουν περιστατικά της καθημερινής τους ζωής και μας παραδίδουν λεπτομέρειες για την απήχηση που είχε η εξέγερση των Ελλήνων. Πλημμύρισε τις ψυχές του κύκλου τους με χαρά, προσδοκίες και ελπίδες. Την είδηση τους μετέφερε στην Πίζα όπου ζούσαν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο οποίος τους έδωσε και την προκήρυξη του Υψηλάντη για τον Αγώνα.
Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος προφανώς τροφοδότησε ακόμη περισσότερο την αγάπη τους, όχι πλέον για την αρχαία αλλά για την νέα Ελλάδα που γεννιόταν από τις στάχτες της. Η Μαίρη Σέλλεϋ προσπάθησε μάλιστα να μάθει ελληνικά έχοντας ως δάσκαλο τον Μαυροκορδάτο, με τον οποίο ήταν ενθουσιασμένη. Σε επιστολή της προς την Κλερ Κλέρμοντ, στις 2 Απριλίου 1821, ενημέρωνε πως «η Ελλάδα κήρυξε την ανεξαρτησία της» και στο πάνω μέρος της επιστολής είχε γράψει δύο φορές την λέξη Υψηλάντης [2]. Φαίνεται πως περίμεναν από καιρό το ξέσπασμα της Επανάστασης, διότι προφανώς τους είχε ενημερώσει εμπιστευτικά ο Αλ. Μαυροκορδάτος.
Ελπίδες ελευθερίας
Στις 5 Απριλίου 1821 γράφοντας προς άλλη φίλη της (Μαρία Γκίσμπορν) επαναλάμβανε την είδηση για την Επανάσταση στη Μολδοβλαχία, για τον Υψηλάντη και τους άνδρες που, όπως έγραφε, είχαν προχωρήσει ως το Βουκουρέστι, ότι προέλαυναν για να συναντηθούν με τους Σουλιώτες και τους Μοραΐτες επαναστατημένους. Είναι διάχυτη στις επιστολές της η αισιοδοξία και ο ενθουσιασμός, τα οποία βεβαίως μεταφέρονταν και στην ευρύτερη κοινωνία, συμβάλλοντας στη δημιουργία του κλίματος που μεταφράστηκε εντέλει με το φαινόμενο Φιλελληνισμός.
«Έλπιζες πως η Ελλάδα θα απελευθερωνόταν μια μέρα;» έγραφε σε φίλη της, ενώ δεν είχε καμία αμφιβολία για την τελική έκβαση του Αγώνα, όπως εξάλλου όλοι όσοι κινούνταν στον κύκλο και τη συντροφιά τους. Προχωρούσε όμως ακόμη περισσότερο η 24χρονη τότε συγγραφέας, κάνοντας αναφορές και στο πάρσιμο της Πόλης. «Δεν σκοπεύουν να επιχειρήσουν να πάρουν την Πόλη», έγραφε σε άλλη επιστολή της, εκτός αν οι Τούρκοι αποπειραθούν σφαγές. Οι Έλληνες όμως ελπίζουν πως θα είναι σε θέση ν’ αντιμετωπίσουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο»[3].
Το εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης του μυθιστορήματος «Φράνκεστάιν» (1818).
Μετά το δυστύχημα του συζύγου της επέστρεψε στην Αγγλία και ασχολήθηκε με την ανατροφή του γιού της και την συγγραφική της καριέρα. Σημειωτέον ότι το δημοφιλέστατο μυθιστόρημά της, που μεταφέρθηκε πολλές φορές στο θέατρο και στον κινηματογράφο, είχε τον τίτλο «Φρακενστάιν ή μοντέρνος Προμηθέας» και θεωρείται πρώιμο έργο επιστημονικής φαντασίας. Εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1818 από έναν μικρό εκδοτικό οίκο και ανώνυμα, και δεύτερη φορά το 1823, αφού ήδη είχε μεταφερθεί με επιτυχία στο θεατρικό σανίδι! Η δεύτερη έκδοση έφερε το όνομα της συγγραφέως, η οποία από τότε γνώρισε την καταξίωση. Διακρινόταν έως το τέλος της ζωής της, τον Φεβρουάριο 1851, για τον φιλελληνισμό της, ο οποίος εκφράστηκε και με διάφορες μορφές στο συγγραφικό της έργο.
Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα «Εστία», 5 Απριλίου 2021.
