Εορταστικές συνήθειες στα χρόνια του Γεωργίου Α’

Τα δώρα και ο πρωτοχρονιάτικος χορός στο Παλάτι

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Αναμφισβήτητα ο Γεώργιος Α΄ υπήρξε ένας από τους πλέον αγαπητούς στον λαό εστεμμένους. Ανέβηκε στο θρόνο τον Νοέμβριο 1863 και παρέμεινε μέχρι τη δολοφονία του, τον Μάρτιο 1913, δηλαδή μία ολόκληρη πεντηκονταετία. Όπως ήταν φυσικό η παρουσία του επηρέασε κάθε έκφανση της ελληνικής ζωής, μηδέ των χριστουγεννιάτικων και πρωτοχρονιάτικων εθίμων εξαιρουμένων. Εξάλλου, η ραγδαία εξάπλωση της χρήσης του χριστουγεννιάτικου δένδρου, το οποίο μας ήλθε από τα βόρεια κλίματα, στα χρόνια του Γεωργίου πρέπει να αναζητηθεί. Όπως και οι περίφημοι πρωτοχρονιάτικοι χοροί. Ήταν απλός, έτοιμος ανά πάσα στιγμή να παρακάμψει το πρωτόκολλο για να κάνει βόλτα στους εμπορικούς δρόμους των Αθηνών, να ανταποκριθεί όταν κάποιος πολίτης του απευθυνόταν κατά πρόσωπο αλλά και να ζήσει τις ανθρώπινες περιπέτειές του. Όπως ο σφοδρός έρωτάς του με τη Φρόσω Σούτσου, κόρη του ηγεμόνα Μιχαήλ Βόδα Σούτσου.

Ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ σε νεαρή ηλικία.

Οι συνήθειες που καθιέρωνε τις ημέρες των γιορτών στο Παλάτι, μεταδίδονταν αστραπιαία πρώτα στ’ αρχοντόσπιτα της πόλης και ύστερα παραλλαγμένες και προσαρμοσμένες στις οικονομικές δυνατότητές τους, τις αντέγραφαν και στις λαϊκές γειτονιές. Όπως η συνήθεια των δώρων με την έννοια των καταναλωτικών αγαθών που έφτασε έως τις ημέρες μας. Άνθρωπος ζεστός και συναισθηματικός, με σπινθηροβόλα εξυπνάδα ο Γεώργιος, ταξίδευε συχνά στο εξωτερικό και φρόντιζε να επιστρέφει με κιβώτια δώρα, τα οποία έδινε εντολή να κρυφτούν με επιμέλεια. Την εντολή εκτελούσε ο έμπιστος οινοχόος του Μακρόπουλος, ο οποίος παραμονές των Χριστουγέννων τοποθετούσε τραπέζια στην αίθουσα των Ηρώων του Παλατιού (σήμερα Βουλή των Ελλήνων). Πάνω στα τραπέζια τοποθετούνταν τα δώρα, τα οποία έδινε ο Γεώργιος στα μέλη της οικογενείας του αλλά και στους ανθρώπους της Αυλής[1].

Τη συνήθεια αυτή διατήρησε μέχρι το τέλος της ζωής του και είναι μοναδικές οι περιγραφές για τα βιβλία, τις βαλίτσες ταξιδιού, τα ασημικά και τα χρήσιμα μικροπράγματα κάθε είδους φορτωμένα πάνω στα τραπέζια. Πάντα παραμονή των Χριστουγέννων, στις έξι το απόγευμα, όλοι συγκεντρώνονταν στο διπλανό δωμάτιο, τα φώτα έσβηναν, ακουγόταν ένα καμπανάκι και άνοιγε ξαφνικά η πόρτα της αίθουσας των Ηρώων. Τότε έβλεπαν όλοι φωτισμένο το μεγάλο φυσικό δένδρο που είχε κοπεί από το Τατόϊ και ακολουθούσε η τελετή παράδοσης των δώρων. Η συνέχεια δινόταν στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου, το οποίο είχε δημιουργήσει η Ρωσικής καταγωγής ορθόδοξη βασίλισσα Όλγα στο άνω πάτωμα του Παλατιού και στο ανατολικό μέρος του που έβλεπε προς τον Κήπο. Εκεί στα χρόνια του Όθωνα βρισκόταν το δωμάτιο των ξένων.

Αλλά ο Γεώργιος Α΄, την 1 Ιανουαρίου 1865, καθιέρωσε και τον περίφημο πρωτοχρονιάτικο χορό στο Παλάτι που εξελίχθηκε στη σημαντικότερη κοσμική εκδήλωση της χώρας όσο παρέμεινε στον θρόνο[2]. Οργανώνοντας καλύτερα τα πράγματα από τον προκάτοχό του ο Γεώργιος Α΄ κάλεσε στο Παλάτι τους πολιτικούς και τους δημοσιογράφους που ήταν ανοικτά εναντίον του θεσμού, αλλά και πλήθος κόσμου που μέχρι τότε δεν είχε πρόσβαση στην Αυλή. Όπως ήταν φυσικό η πρωτοβουλία του συζητήθηκε προκαλώντας θετικές εντυπώσεις, ενώ αρνητικά κρίθηκαν, όσοι δεν ανταποκρίθηκαν στο γιορταστικό κάλεσμα του 20χρονου βασιλιά, ο οποίος εμφανίστηκε φορώντας στολή του ιππικού. Φαίνεται δε πως ξεφάντωσαν όσοι παρευρέθηκαν σε εκείνο τον πρωτοχρονιάτικο χορό, αφού κράτησε μέχρι τις πέντε το πρωί! Πάντως, ιδιαίτερα συζητήθηκε στην Αθήνα η αδυναμία του νεαρού Γεωργίου Α΄ στο ωραίο φύλο, ενώ διακριτικά παρουσίασε το θέμα και ο Τύπος γράφοντας ότι «ήνοιξε τον χορόν με μίαν των κυριών του διπλωματικού σώματος, χορεύσας εκ περιτροπής και μετά πολλών άλλων ιθαγενών και ξένων κυριών και νεανίδων»[3].

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα «Δημοκρατία» 27 Δεκεμβρίου 2014.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ένα Ρεβεγιόν στη Βουλή των Ελλήνων (1888)

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Μεταβείτε στο άρθρο: Ένα Ρεβεγιόν στη Βουλή των Ελλήνων (1888)

Αριστοκράτες και λαϊκοί μαζί για γαλοπούλα στην οδό Αθηνάς!

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

Μεταβείτε στο άρθρο: Αριστοκράτες και λαϊκοί μαζί για γαλοπούλα στην οδό Αθηνάς!

Η πρωτοχρονιάτικη οδός Αιόλου

ΕΟΡΤΕΣ

Μεταβείτε στο άρθρο: Η πρωτοχρονιάτικη οδός Αιόλου