Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Έλσα Βεργή
«Όταν οι άριστοι αφήνουν τον τόπο τούτο, τότε η ζωή μας φτωχαίνει» είπε η Άννα Συνοδινού απευθύνοντας τον ύστατο χαιρετισμό στην πρωταγωνίστρια του θεάτρου και θιασάρχισσα Έλσα Βεργή (23 Μαΐου 1921-25 Ιουνίου 1989). Την Ελληνίδα η οποία επί μισό αιώνα, παρά έναν χρόνο, υπήρξε πρωταγωνίστρια και υπηρέτησε με συνέπεια το θέατρο, προσφέροντας ταυτοχρόνως υπηρεσίες στην πατρίδα και στην Αθήνα. Δεκαπεντάχρονο κορίτσι ακόμη, μυήθηκε στην αρχαιοελληνική τελετουργία από την Κούλα Πράτσικα με ευκαιρία την πρώτη αφή της Ολυμπιακής Φλόγας στην Αρχαία Ολυμπία. Ως μαθήτρια της Σχολής της Πράτσικα συμμετείχε στον Χορό και αποφάσισε που ήθελε να αφιερώσει τη ζωή της.
Γεννημένη στην Αθήνα ήταν κόρη του διευθυντή των Ορυχείων Λαυρίου και της ιταλικής καταγωγής Μαρίας Γαέτα. Αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο θεατρικό σανίδι τον Ιανουάριο 1940 στο Εθνικό Θέατρο και δίπλα στην Ελένη Παπαδάκη και τον Αιμίλιο Βεάκη. Παρέμεινε στο Εθνικό Θέατρο επί μία εικοσαετία περίπου και διακρίθηκε σε τραγικούς ρόλους. Η ερμηνεία της στη «Μήδεια» του Ευριπίδη, την καθιέρωσε γρήγορα ως πρωταγωνίστρια του αρχαίου δράματος, που παρέμεινε η μεγάλη της αγάπη.
Αναδείχθηκε διεθνώς, ερμηνεύοντας και συμμετέχοντας σε τραγωδίες, όπως οι: «Ιφιγένεια εν Ταύροις», «Εκάβη», «Αγαμέμνων», Χοηφόρες», «Ιππόλυτος», «Ιφιγένεια εν Αυλίδι», «Μήδεια» κ.ά. Εξάλλου, ήταν και η πρώτη Ελληνίδα που ερμήνευσε στα αγγλικά αρχαίες τραγωδίες για το BBC. Ερμήνευσε επίσης ραδιοφωνικά «Μήδεια» και «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη. Μακρά η πορεία της, μεγάλες οι επιτυχίες της, δεκάδες τα θεατρικά έργα στα οποία πρωταγωνίστησε, ενώ συνεργάστηκε με τους σημαντικότερους ανθρώπους του θεάτρου του δεύτερου μισού του περασμένου αιώνα. Πραγματοποίησε περιοδείες στα αρχαία θέατρα της επαρχίας, ενώ τόλμησε να αναβιώσει το αρχαίο θέατρο Μαντινείας.
Θρυλική έμεινε η ερμηνεία της στην «Ανδρομάχη» του Ευριπίδη που ανέβηκε στο Ηρώδειο το 1982. Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης εντάχθηκε στη Νέα Δημοκρατία, πολιτικό χώρο τον οποίο θα υπηρετήσει με συνέπεια μέχρι το τέλος. Εκλέχθηκε τρεις φορές δημοτική σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων (1975, 1978, 1982), όπου ξεδίπλωσε την αγάπη της για την ελληνική πρωτεύουσα. Τη χρονιά που εγκατέλειψε τα εγκόσμια είχε ανεβάσει το έργο «Τρομεροί γονείς» του Κοκτώ, αλλά υποχρεώθηκε να διακόψει τις εμφανίσεις, γεγονός που συνέβη πρώτη φορά στη μακρόχρονη καριέρα της. Μόλις έναν μήνα πριν πεθάνει, στις 31 Μαΐου 1989, συνδέθηκε με πολιτικό γάμο με τον άνθρωπο της ζωής της, τον Χρήστο Φράγκο.
Το όνειρο και η θυσία της για τη δική της σκηνή
Σχετικά νωρίς κατόρθωσε, όμως, να υλοποιήσει και το όνειρό της, δημιουργώντας το «Θέατρο Έλσα Βεργή» στην οδό Βουκουρεστίου 1. Για τη δημιουργία του διέθεσε το κληρονομικό της μερίδιο από το πατρικό της σπίτι στην πλατεία Βικτωρίας. Τα εγκαίνια του θεάτρου έγιναν στις 16 Νοεμβρίου 1959 και ήταν το αποτέλεσμα του πείσματος και της εργατικότητας της εκλεκτής πρωταγωνίστριας, που κατόρθωσε κάτι το οποίο φάνταζε αδύνατον. Ακάματος συμπαραστάτης και σύντροφος στη ζωή και τα όνειρά της ο Χρήστος Φράγκος, που μετέτρεψε σε άνετη αίθουσα θεάτρου τις υπόγειες αποθήκες του Μετοχικού Ταμείου Στρατού, κάτω από τον κινηματογράφο Παλλάς. Εκεί περισσότερες από δύο δεκαετίες παρουσίασε δεκάδες έργα ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου, νεοκλασικού και σύγχρονου. Αλλά στο θέατρό της εμφανίστηκαν και δεκάδες πρωταγωνιστές της ελληνικής σκηνής, όπως οι Μαίρη Αρώνη, Μ. Κατράκης, Ν. Κούρκουλος, Λ. Καλλέργης, Κατερίνα Χέλμη, Τζένη Ρουσσέα κ.ά. Το 1979 γιόρτασε την 20ετία του θεάτρου της με πανηγυρική παράσταση του έργου του Ευγένιου Ο’ Νιλ «Το μακρύ ταξίδι της ημέρας μέσα στη νύχτα».
