Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
«Τα Κάλαντα», σκίτσο Κ. Δημητριάδη (αρχείο Συλλόγου των Αθηναίων)
Τα πιο όμορφα, ίσως, πρωτοχρονιάτικα κάλαντα στην ιστορία των Αθηνών ακούστηκαν στις 29 Δεκεμβρίου 1930.
Άγγιξαν τα όρια αληθινής παναθηναϊκής αποθέωσης του μικρόκοσμου της πόλης αφού ακούστηκαν από πέντε χιλιάδες παιδικά στόματα! Το «Πατριωτικό Ίδρυμα Προστασίας Παιδιού» οργάνωσε πραγματική λιλιπούτεια διαδήλωση, ως έκφραση ευχαριστίας στην αθηναϊκή κοινωνία που συνέβαλε στη συντήρηση των εγκαταστάσεων των παιδικών κατασκηνώσεων της Βούλας. Ταυτόχρονα αποτελούσε βέβαια και ζωντανή διαφήμιση του έργου που πραγματοποιούσε το Ίδρυμα.
Η αυλή του Ιδρύματος, στην οδό Λυκαβηττού 3, πλημμύρισε από παιδιά αλλά και γονείς που τα συνόδευαν. Απερίγραπτη χαρά και ενθουσιασμός. Πολλά από τα παιδιά, κυρίως αυτά που προέρχονταν από ιδρύματα και οργανώσεις κρατούσαν τουμπερλέκια, μικρά ιδιόρρυθμα τύμπανα αλλά και παραδοσιακά τρίγωνα.
Τα περίπου 3.500 τουμπερλέκια κατασκευάστηκαν για την περίσταση και ήταν σαν κανατάκια χωμάτινα που είχαν επάνω ένα δέρμα. Όλη η Αθήνα βρέθηκε κυριολεκτικά στο πόδι για να δει τα παιδιά να λένε τα κάλαντα.
Η κίνηση των δρόμων σταμάτησε. Σταδίου, Πανεπιστημίου, Ακαδημίας, Κοραή και πάροδοι πλημμύρισαν από παιδικές φωνές και χαμόγελα, ενώ η κυκλοφορία των αυτοκινήτων διακόπηκε και η αστυνομία με δυσκολία κατόρθωσε να διατηρήσει την τάξη. Μπροστά οι Φιλαρμονικές της Φρουράς, του Δήμου και του Ορφανοτροφείου Χατζηκώνστα και ένας χοντρός Άγιος Βασίλης ανεβασμένος σε ξυλοπόδαρα!
Ένας βόμβος χιλιάδων παιδικών φωνών: «Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά / ψηλή μου δενδρολιβανιά». Συμμετείχαν παιδιά απ’ όλα τα Ορφανοτροφεία, τα ιδρύματα Χατζηκώνστα και Εμπειρίκειο, αλλά και πρόσκοποι και ναυτοπρόσκοποι που έκλειναν την παράταξη. Επίσης συμμετείχαν συντεταγμένα και οι μαθητές από πολλά σχολεία, έχοντας επικεφαλής του γυμναστές τους. Οι μαθητές της Στρατιωτικής Σχολής Γυμναστών και ομάδες προσκόπων είχαν αναλάβει να εποπτεύουν την παρέλαση. Πίσω από την ατέλειωτη φάλαγγα προστέθηκαν χιλιάδες Αθηναίων[1].
Η πρωτόγνωρη ιστορική «αγγελική παρέλαση» στην πρωτεύουσα
Η παιδική φάλαγγα, στοιχισμένη σε οκτάδες, κατέβηκε διχασμένη μέσω των οδών Αλεξάνδρου Σούτσου και Λυκαβηττού φτάνοντας στην οδό Πανεπιστημίου, όπου και έγινε ενιαία συγκρότηση. Κατέλαβαν όλο τον χώρο από την οδό Αμερικής έως το Οφθαλμιατρείο. Από την οδό Πανεπιστημίου προχώρησαν στην οδό Σταδίου και ανέβηκαν προς την πλατεία Συντάγματος. Οι μουσικές παιάνιζαν τα κάλαντα και οι μικροί έψελναν και συνόδευαν με τα τουμπερλέκια και μεταλλικά τρίγωνα.
Εμπνευστές της πρωτότυπης πρωτοχρονιάτικης παρέλασης ήταν ο Απόστολος Δοξιάδης που ήταν Πρόεδρος του Πατριωτικού Ιδρύματος και ο Κώστας Κοτζιάς, οι οποίοι υποδέχτηκαν τα παιδιά στο Σύνταγμα. Εκεί επικράτησε πανζουρλισμός. Ζωσμένη η πλατεία από παιδιά που τραγουδούσαν σκορπίζοντας γιορταστική χαρά στην πόλη. Από την πλατεία Συντάγματος η φάλαγγα των παιδιών ανέβηκε την οδό Οθωνος και μέσω της οδού Πανεπιστημίου συνέχισε την πορεία της μέσω της οδού Αμερικής και κατευθύνθηκε προς τη λεωφόρο Κηφισιάς, όπου και διαλύθηκε.
Χιλιάδες κόσμου παρακολουθούσαν την παρέλαση από τα πεζοδρόμια και τους εξώστες. Νοικοκυρές μοίραζαν γλυκά και αρκετοί καταστηματάρχες επίσης. Το πρωτότυπο θέαμα, όπως ήταν φυσικό, ενθουσίασε τον κόσμο που συμμετείχε με τον δικό του τρόπο στην παρέλαση. Ο Μιχαήλ Ροδάς έκανε λόγο για «αγγελική παρέλαση» και συμπλήρωνε ότι «η στρατιά των αγγέλων και των ταπεινών παιδιών έκαμε την θριαμβευτική διαδρομή της στους αθηναϊκούς δρόμους και η πρωτεύουσα πήρε για μερικές ώρες την μορφή της αγιωσύνης, την εικόνα της καλωσύνης»[2]!
Τα πλούσια εδέσματα στη Βαρβάκειο Αγορά και το σινεμά
Περισσότερα από πεντακόσια παιδιά, προστατευόμενα του Πατριωτικού Ιδρύματος, κατέληξαν στο Συσσίτιο που λειτουργούσε στην Βαρβάκειο Αγορά, όπου τους περίμεναν πλούσια εορταστικά εδέσματα. Την επομένη 30 Δεκεμβρίου 1930 συνεχίστηκαν οι αλησμόνητες εκδηλώσεις για όσα παιδιά τις έζησαν[3]. Οι διευθύνσεις των περισσότερων κινηματογράφων της πόλης άνοιξαν τις πύλες τους αφήνοντας δωρεάν την είσοδο στα παιδιά που κατέκλυσαν τις κινηματογραφικές αίθουσες, στο κέντρο, στις γειτονιές και στους συνοικισμούς. Παρακολούθησαν χριστουγεννιάτικες και πρωτοχρονιάτικες προβολές.
