Μαθητές στην οδό Επιχάρμου στην Πλάκα. Έργο Γιώργου Σαββάκη (1924-2004). Ιδιωτική συλλογή.
Άλλαξαν πολλά, πάρα πολλά, τις τελευταίες δεκαετίες και στην εκπαίδευση. Ο κόσμος ευτυχώς προοδεύει, οι υλικοτεχνικές υποδομές καλυτερεύουν, οι πληροφορίες ταξιδεύουν πλέον με ταχύτατους ρυθμούς και τα παιδιά ταξιδεύουν μαζί τους στον κόσμο του διαδικτύου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πληροφορική η οποία συνοδεύει πλέον τον κόσμο της μάθησης και των επιστημών, έδωσε την ευκαιρία για την αναβάθμιση των εκπαιδευτικών συστημάτων και διευκόλυνε τη ζωή των μαθητών και των μαθητριών, προσελκύοντας τα παιδιά στον γοητευτικό κόσμο της.
Ο Σεπτέμβριος, ωστόσο, παραμένει να λειτουργεί ως επιστάτης που κτυπά το κουδούνι της γενικής συγκέντρωσης. Ειδοποιεί πως τελειώνει το διάλειμμα του θέρους και αρχίζουν τα μαθήματα. Είναι ο μήνας ο οποίος, στην κοινή συνείδηση, σε μικρούς και μεγάλους, συνδέεται με την έναρξη της σχολής χρονιάς, προκαλώντας ανάμικτα συναισθήματα. Άλλοι χαίρονται. Άλλοι λυπούνται. Άλλοι προβληματίζονται, ενώ υπάρχουν και εκείνοι που οφείλουν να έχουν μεριμνήσει για την άρτια οργάνωση και εξυπηρέτηση του μαθητόκοσμου.
Ιδιαιτέρως ο νέος κόσμος όμως, ο οποίος ζει στο σύγχρονο περιβάλλον και τις συνθήκες του 21ου αιώνα, δεν είναι δυνατόν να φαντασθεί τις δυσκολίες, τις δυσχέρειες, τις συνθήκες λειτουργίας και τα προβλήματα που καλούνταν να αντιμετωπίσουν τα παλαιότερα χρόνια μαθητές και εκπαιδευτικοί. Από τα χρόνια της τουρκοκρατίας, όταν φωτισμένοι άνθρωποι κατέβαλαν προσπάθειες για να κατορθώσουν να παρέχουν στάγδην τα στοιχειώδη στα παιδιά. Όταν ακόμη και η ύπαρξη ενός σχολείου θεωρείτο σπουδαία υπόθεση. Και ήταν ευτυχής και προνομιούχος ο μαθητής ή η μαθήτρια που είχε τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτό.
Τα σχολικά βιβλία κάποτε θεωρούντο δυσεύρετος θησαυρός, τα θρανία καθιερώθηκαν μόλις στο γύρισμα του 19ου προς τον 20ό αιώνα, τα σχολικά κτίρια ήταν ανύπαρκτα ή μάλλον αναπτύχθηκαν με λίαν αργούς ρυθμούς. Αλλά και οι εκπαιδευτικές μέθοδοι των δασκάλων ήταν εναρμονισμένες με τις δύσκολες εποχές. Είχαν ως μέσον σωφρονισμού την βέργα και τον χάρακα που βασίλευσαν μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες του περασμένου αιώνα. Θεωρούμε λοιπόν πως είναι ευκαιρία, τώρα που θα ακουστούν τα… τιτιβίσματα των παιδιών στους δρόμους προς τα σχολεία, να θυμηθούμε μερικές εικόνες από το παρελθόν.
Εικόνες και πληροφορίες που θα προκαλέσουν δικαιολογημένη νοσταλγία στους παλαιότερους. Διότι είναι γνωστό ότι ανεξαρτήτως δυσκολιών και δυσχερειών η ανθρώπινη μνήμη συγκρατεί, τις περισσότερες φορές, τις θετικές πλευρές των εμπειριών της νιότης. Το «φεγγαράκι μου λαμπρό, φέγγε μου να περπατώ» δεν ακούγεται βεβαίως πλέον και οι μαυροπίνακες αντικαταστάθηκαν από ψηφιακές οθόνες! Όσο για τους νεότερους ίσως να νιώσουν δικαιολογημένη έκπληξη.
Εμείς ευχόμεθα σε όλους και όλες καλή και γόνιμη σχολική χρονιά.
Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
