Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς
Στην παλαιά και ακμαία οικογένεια των Τριδημαίων, νοικοκυραίων περιβολάρηδων της σημερινής περιοχής Ακαδημίας Πλάτωνος, ανήκει ακόμη ο ναΐσκος της Παναγιάς της Μουσταπίδαινας. Γύρω του δεν απλώνονται πλέον περιβόλια, αλλά υψώνονται άχαρα τσιμεντένια κτίρια. Σε τίποτε δεν θυμίζει την εικόνα που συναντούσαν οι επισκέπτες της περιοχής περίπου έναν αιώνα νωρίτερα, όταν εκεί έβλεπαν ν’ ανθίζουν «μυγδαλιές, βερυκοκιές, ροδακινιές, κερασιές, βυσσινιές, ροδιές, αχλαδιές και πορτοκαλιές» και όταν αφθονούσαν «τα αηδόνια εις τας πανύψηλους και παχύκορμους λεύκας, αποτελούσας λαμπράς συστάδας»!
Η Παναγία Μουσταπίδαινα ανάμεσα σε ελαιόδενδρα στις αρχές του 20ού αιώνα
Όλο τον χρόνο οι κηπουροί εργάζονταν με επιμέλεια οργώνοντας, σκάβοντας, φυτεύοντας, ποτίζοντας, σκαλίζοντας και μαζεύοντας. Και οι φαμίλιες που είχαν στο κτήμα τους τη Μουσταπίδαινα έκαναν μια ανάπαυλα κάθε 21 Νοεμβρίου –ημέρα που γιορτάζει ο ναϊσκος αφού τιμάται στη μνήμη της Ζωοδόχου Πηγής– για να τον περιποιηθούν, να τον στολίσουν και να υποδεχτούν τους Αθηναίους που έρχονταν για τη γιορτή. Απασχόλησε αρκετούς το εκκλησάκι και το περίεργο προσωνύμιό του. Ο Γεώργιος Λαμπάκης θεωρούσε ότι το προσωνύμιο Μουσταπίδαινα προήλθε από τη σύνθεση του μούστου και των απιδιών.
Ο Δημ. Γρ. Καμπούρογλους υποστήριξε ότι η προσωνυμία οφειλόταν στην οικογένεια Μουσταπίδα, παρουσιάζοντας και προεπαναστατικά έγγραφα. Συμπλήρωσε ακόμη ότι η τροπή αυτή ενός επωνύμου ως παρωνυμίου της Θεοτόκου ήταν συνήθης στην Αθήνα και παρέθεσε τα παραδείγματα της Δουρβέγαινας και της Χρυσορροΐδαινας. Με την άποψή του συμφώνησε και ο Αναστάσιος Ορλάνδος και συντάχθηκε ο Δημ. Χατζόπουλος, ο οποίος πρόσθεσε ακόμη την πληροφορία ότι το εκκλησάκι ανοικοδομήθηκε το 1912 αλλά διατηρήθηκαν οι τοιχογραφίες του «υπό χαμηλάς αψίδας δεξιά και αριστερά του τέμπλου».
Στη δεξιά τοιχογραφία ο Χατζόπουλος κατέγραφε την παράσταση των Εισοδίων της Θεοτόκου και στην αριστερή του Αγίου Δημητρίου, ενώ οι οφθαλμοί των μορφών είχαν καταστραφεί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Βάσει ανέκδοτων εγγράφων ας ξεδιπλώσουμε την ιστορία της Μουσταπίδαινας στα νεότερα χρόνια, από τότε που απελευθερώθηκε ο τόπος. Το 1839 ο Φυλακτός Γαρδέλης, ιδιοκτήτης της Μουσταπίδαινας και της περιοχής της, δίνει την ευχή και την περιουσία του στην κόρη του Επιστήμη, η οποία παντρεύτηκε τον Δημήτριο Τζούνα. Η περιοχή αλλάζει σταδιακά χαρακτήρα. Οι αμπελώνες μετατρέπονται σε αγρούς.
Η Επιστήμη Τζούνα πωλεί την περιουσία της στην Ειρήνη Ιωάννη Δελήγιαννη (1894) και εκείνη με τη σειρά της στη γνωστή αθηναϊκή οικογένεια του Στυλιανού Φιλιππίδη (1896). Η περιοχή αναγνωρίζεται πλέον στα επίσημα συμβολαιογραφικά έγγραφα ως «θέση Κουμάρι Κολοκυνθούς ή Μουσταπίδαινα» και θ’ αλλάξει μία ακόμη φορά χέρια –ιδιοκτήτης ο Ευάγγελος Γεωργίου Φύτιζας– πριν φτάσει (1931) στα χέρια της οικογένειας που έχει την ιδιοκτησία της μέχρι σήμερα, στην οικογένεια του Πέτρου Δήμου Τριδήμα. Όπως αναφέρεται στα σχετικά συμβόλαια το κτήμα περιλαμβανόταν και «ο παλαιός Ναός γνωστός υπό το όνομα Παναγία Μουσταπήδενα».
Καταρρέει, αλλά οι αρμόδιοι αδιαφορούν!
Γράφτηκαν πολλά και θα ακολουθήσουν περισσότερα για την Μουσταπίδαινα που βρέθηκε εντέλει χωμένη μες τη γη να δυσκολεύεται να ανασάνει, εκτεθειμένη στις λεηλασίες και τις αρπαγές. Ο σύντροφός της ο Κηφισός, λένε οι παλιοί, όταν θύμωνε πλημμύριζε την περιοχή με τα νερά του. Έτσι, χτίστηκε, μπαζώθηκε και υψώθηκε η γύρω περιοχή και η Παναγίτσα έμεινε να υπομένει όχι πλέον τους θυμούς του Κηφισού, αλλά τις πράξεις των άστοργων ανθρώπων. Η οικογένεια Τριδήμα τη λειτουργούσε μέχρι τη δεκαετία του 1970 και σήκωσε αναλημματικό τοίχο για να την προστατέψει. Αλλά ο σεισμός του 1999 άνοιξε πληγή στη στέγη της. Εντωμεταξύ υπήχθη εκκλησιαστικώς στην ευθύνη της Μητρόπολης Περιστερίου, η οποία –ως φαίνεται εκ των πραγμάτων– πέφτει μακριά. Έτσι όπως στέκει, κακοποιημένη και λεηλατημένη, η μικρή εκκλησίτσα φαίνεται σαν να κλαίει ζητώντας βοήθεια από τους λίγους περαστικούς.
